SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVRE SORUNLARINA İLİŞKİN ALGILARI: METAFOR ANALİZİ ÖRNEĞİ
İnsanların bütün faaliyetlerini devam ettirdiği ve sürekli olarak etkileşimde bulunduğu ortam olarak adlandırılan çevre; sanayinin gelişmesine paralel olarak gerek hammadde temini, gerekse de üretim atıklarının bilinçsizce doğaya bırakılması sonucunda zarar görerek bütün canlı yaşamı için tehlikeli bir hal almıştır. İnsanların gerek sağlığı gerek etkileşim içinde bulunduğu çevrenin korunması ve gerekse de gelecek nesillerin daha sağlıklı ve güvenilir bir ortamda yaşamalarını sağlamak için çevre konusunda sorumlu bireylerin yetiştirilmesi son derece önemlidir. Bu sorumluluğun bilincinde olan nitelikli insanların yetiştirilmesi sürecinde rehber rol üstlenecek öğretmen adaylarına da bu konuda daha fazla sorumluluk düşmektedir. Bu çalışmada, nitel araştırma desenlerinden araştırmanın doğasına uygun olan "olgubilim (görüngübilim, fenomenolojik) deseni" kullanılmıştır. Çalışma grubunu 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Siirt Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalında öğrenim gören toplam 121 öğrenci oluşturmaktadır. Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının "Çevre Sorunları" na ilişkin algılarını belirlemek amacıyla, öğretmen adaylarına "Çevre Sorunları ......... gibidir. Çünkü ........." ifadesinin yer aldığı yarı yapılandırılmış form dağıtılarak yalnızca bir metafor üzerinde yoğunlaşarak düşüncelerini aktarmaları istenmiştir. Çalışma sonunda elde edilen veriler içerik analizine uygun olarak çözümlenmiştir. Katılımcılar tarafından çevre sorunları kavramına ilişkin toplam 48 geçerli metafor üretilmiştir. Üretilen bu metaforlar 5 farklı kavramsal kategori altında toplanmıştır. Çalışma sonunda Sosyal bilgiler farkındalıklarının yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik
SOCIAL STUDIES TEACHERS' PERCEPTIONS RELATED TO ENVIRONMENTAL PROBLEMS: A SAMPLE ANALYSIS OF METAPHORS
Environment, named as the surroundings people continue all their activities and constant interaction, have been damaged and become dangerous for all living creatures owing to raw material procurement, as well as production waste unconsciously left in nature, in parallel with industry development. It is highly important to raise and educate environmentally responsible individuals both to protect environment people interact and to ensure that future generations live in a safer and healthier environment. Teacher candidates who are assumed to be role models within the process of raising qualified individuals aware of this responsibility bear much more responsibility. In the present study, a phenomenological research design, one of the qualitative research designs appropriate to the nature of this research, was used. Working group comprised of a total of 121 students studying in Department of Social Sciences Teaching, Faculty of Education, Siirt University in the 2011-2012 academic year. In order to determine the Social Sciences teacher candidates' perceptions of "Environmental Problems", prospective teachers were distributed a semi-structured form which bore a sentence "Environmental problems are like.......... Because .............. ", and they were asked to focus on only one metaphor to express their thoughts. Data collected at the end of the study were analyzed using content analysis. A total of 48 valid metaphors were produced about the concept of environmental issues by the participants. These metaphors were grouped under five different conceptual categories. At the end of the study, it is observed that Social Sciences teacher candidates bear a high awareness of environmental issues
___
- ATASOY, E., ERTÜRK, H. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Çevresel Tutum ve Çevre Bilgisi Üzerine Bir Alan Araştırması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 105-122.
- AYDIN, F., ESER ÜNALDI, Ü. (2010). Coğrafya Öğretmen Adaylarının “Coğrafya” Kavramına İlişkin Algılarının Metafor Yardımıyla Analizi. International Online Journal of Educational Sciences, 2 (2), 600-622.
- AYVAZ, Z. (1998). Çevre Eğitiminde Temel Kavramlar El Kitabı. İzmir: Çevre Koruma ve Araştırma Vakfı, Çevre Eğitim Merkezi Yayınları.
- BEN-PERETZ, M., MENDELSON, N., KRON, F. W. (2003). How teachers in different educational context view their roles. Teaching and Teacher Education, 19, 277-290.
- BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILÇ ÇAKMAK, E., AKGÜN, Ö. E., KARADENİZ, Ş., DEMİREL, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- COŞKUN, M. (2011). Lise Öğrencilerinin “İklim” Kavramıyla İlgili Metaforları (Zihinsel İmgeleri).Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5 (3), 919-940.
- ÇALIŞKAN, M. (2002). Yetişkinlerde Çevre Duyarlılığını Etkileyen Etmenler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- DÖŞ, İ. (2010). Aday Öğretmenlerin Müfettişlik Kavramına İlişkin Metafor Algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (3), 607-629.
- EK, H. N., KILIÇ, N., ÖĞDÜM, P., DÜZGÜN, G., ŞEKER, S. (2009). Adnan Menderes Üniversitesinin Farklı Akademik Alanlarında Öğrenim Gören İlk ve Son Sınıf Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları ve Duyarlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi,17 (1), 125-136.
- ERASLAN ÇAPAN, B. (2010). Öğretmen Adaylarının Üstün Yetenekli Öğrencilere İlişkin Metaforik Algıları. Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (12), 140-154.
- GERAY, C. (1995). Çevre Koruma Bilinci ve Duyarlılığı için Halkın Eğitimi. Yeni Türkiye Çevre Özel Sayısı, 5, 665.
- GÜVELİ, E., İPEK, A. S., ATASOY, E., GÜVELİ, H. (2011). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Matematik Kavramına Yönelik Metafor Algıları. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2 (2), 140-159.
- HACIFAZLIOĞLU, Ö., KARADENİZ, Ş., DALGIÇ, G. (2011). Okul Yöneticilerinin Teknoloji Liderliğine İlişkin Algıları: Metafor Analiz Örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 97-121.
- HAKTANIR, G., ÇABUK, B. (2000). Okulöncesi Dönemindeki Çocukların ÇevreAlgıları.IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresinde sunulmuş bildiri, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- KAYALI, H. (2010). Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları.Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 258-268.
- KENDALL, J. E., KENDALL, K. E. (1993), Metaphors and Methodologies: Living Beyond the Systems Machine,MIS Quarterly, 17 (2), 149-171.
- MİLES, M. B., HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
- MORGAN, G. (1998). Yönetim ve Örgüt Teorilerinde Metafor (Images of Organization). İstanbul: MESS Yayınları.
- NOYES, A. (2004). Producing Mathematics Teachers: A sociological perspective.Teaching Education, 15 (3), 243–256.
- ÖZDEMİR, A., YAPICI, E. (2010). Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Farkındalık ve İlgi Düzeylerinin Karşılaştırılması. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi, 1 (1), 48-56.
- ÖZDER, A., KAYA, H., ÜNLÜ, M. (2012). Ortaöğretim Öğrencilerinin “Turizm” Kavramı İle İlgili Geliştirdikleri Metaforların Analiz Örneği. Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 18-31.
- ÖZKAN, Ö., TEKKAYA, C., GEBAN, Ö. (2001). Ekoloji Konularındaki KavramYanılgılarının Kavramsal Değişim Metinleri İle Giderilmesi.Yeni Bin Yılın Başında Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumunda sunulmuş bildiri. Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
- ÖZMEN, D., ÇETİNKAYA, A., NEHİR, S. (2005). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (6), 330-344.
- ÖZTÜRK, Ç. (2007). Sosyal Bilgiler, Sınıf ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının “Coğrafya” Kavramına Yönelik Metafor Durumları. Ahi Evran üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2), 55-69.
- SABAN, A. (2008). Okula İlişkin Metaforlar.Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 55, 459-496.
- SABAN, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler.Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 281-326.
- SHORT, D. C. (2000). Analysing metaphor in human resource development. Human Resource Development International, 3 (3), 323-341.
- SEMERCİ, Ç. (2007). Program Geliştirme Kavramına İlişkin Metaforlarla Yeni İlköğretim Programlarına Farklı Bir Bakış.Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,31 (2), 125-140.
- SEVİM, O., VEYİS, F., KINAY, N. (2012). Öğretmen Adaylarının Türkçeyle İlgili Algılarının Metaforlar Yoluyla Belirlenmesi: Atatürk Üniversitesi Örneği. Uluslar Arası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1 (1), 38-47.
- SÖNMEZ, V., ALACAPINAR, F. G. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
- ŞİMŞEKLİ, Y. (2004). Çevre Bilincinin Geliştirilmesine Yönelik Çevre Eğitimi Etkinliklerine İlköğretim Okullarının Duyarlılığı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 83-92.
- TALAY, İ., GÜNDÜZ, S., AKPINAR, N. (2004). On the status of environmental education and awareness of undergraduate students at Ankara University, Turkey. International journal of Environment and Pollution, 21 (3), 293-308.
- TOMPKİNS, P., LAWLEY, J. (2002). The magic of metaphor. The Caroline Newsletter. (2012, Kasım 20)
- TUNÇEL, H. (2012). Türk Öğrencilerin Zihin Haritalarında İslam Ülkeleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2), 83-103.
- TÜMERTEKİN, E., ÖZGÜÇ, N. (1998). Beşeri Coğrafya, İnsan-Kültür-Mekan. İstanbul: Çantay Kitabevi.
- WEBB, P., BOLTT, G. (1990). Food Chain to Food Web: A Natural Progression?.Journal of Biological Education,24 (3), 187-191.
- YILDIRIM, A., ŞİMŞEK, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- YOB, I. M. (2003). Thinking Constructively With Metaphors. Studies in Philosophy and Education, 22 (2),127–138. (2012, Ekim 10)
- YÜCEL, S. A., MORGİL, İ. (1998). Yüksek Öğretimde Çevre Olgusunun Araştırılması.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,14, 84-91.