Siyaseti şiirde yaşamak: Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında sosyalist şiir

Cumhuriyet dönemindeki “ideolojik şiir”in bir parçası olan sosyalist şiir veya toplumcu gerçekçi şiir anlayışının kökenleri, Nazım Hikmet ve Ahmet Arif gibi sanatçılara dayanır. 1940’lardan 1980’e kadar dönem dönem Türk şiirinde egemen olan bu şiir anlayışına bağlı şairler, genellikle estetik eğilimin dışında durup içeriği esas alarak sosyalist dünya görüşü ekseninde şiirler yazmayı tercih etmişlerdir. 1970’lerde yaygınlaşan bu söylem, 1980’lerde hız kesmiş; ama tamamen terk edilmemiştir. Biz bu çalışmamızda sosyalist şiirin bu serüvenini ele alıp incelemeye çalışacağız.

Living in politics in poetry: Socialist poetry in modern Turkish literature

In this study, Turkish poetry published between the years 1923-2000 were examined from the aspect of socialist realism. In our study, the development of socialist realism in our country and the effect of it on Turkish poetry were examined. This study gives a general evaluation of socialist realism in our poetry was given. The aim is to show the situation of socialist realism in our poetry formed before 2000.

PDF

___

‚Nâzım Hikmet Diyor ki‛, Her Ay, S: 2, Mart 1937.
‚Nâzım Hikmet Diyor ki‛, Her Ay, S: 3, 20 Nisan 1937.
ADA, Ahmet, ‚70 Kuşağı Tartışıyor 1-2‛, Varlık, S: 917-918, Şubat-Mart-1984.
AKTAŞ, Uğur, ‚Ataol Behramoğlu ile Söyleşi: Her şiir kendi benzersiz varoluşuna sahiptir ve tekrar edilemez‛, E Dergisi, Mayıs 1999.
ALTINKAYNAK, Hikmet, Edebiyatımızda 1940 Kuşağı, Türkiye Yazarlar Sendikası Yayınları, İstanbul: 1977.
ANDAÇ, Feridun, ‚Fuarın Onur Yazarı İlhan Berk ile bir söyleşi: ‚Şiir yaşadığımın anlamıdır’‛, http://www.vitrindekikitaplar.com/yazar21-27.htm
ASILTÜRK, Bâki, 1980 Kuşağı Türk Şiirinin Poetikası, Toroslu Kitaplığı, İstanbul: 2006.
ATILGAN, Şebnem - Zerrin Yılmaz, ‚Arif Damar ile Söyleşi: Şiir bir başkaldırı, bir ayaklanmadır‛, E Dergisi, Temmuz 2001.
BAYDAR, Oya, ‚Hüseyin Hilmi‛, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce (Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi), Cilt: 1, İletişim Yayın-ları, 4. Baskı, İstanbul: 2002, s. 300-303.
BEHRAMOĞLU, Ataol, Yaşayan Bir Şiir, Adam Yayınları, İstanbul: 1993.
BEZIRCI, Asım, On Şâir On Şiir, May Yayınları, İstanbul: 1971.
CANBERK, Eray, Şiir ve Şâir Üzerine Aykırı Düşünceler, Sarmal Yayınevi, İstanbul: 1992.
CENGIZ, Metin, Toplumcu Gerçekçi Şiir 1923-1953, tümzamanlaryayıncılık, İstanbul: 2000.
ÇETIN, Nurullah, Şiir Çözümleme Yöntemi, Öncü Basımevi, 2. Baskı, Ankara: 2004.
CEYLAN, Nesîme, Edebiyat Sosyolojisi Açısından 12 Eylül Şiiri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: 2000.
ÇOLAK, Veysel, ‚2001: Bir Şiir Önerisi Yok!‛, Edebiyat ve Eleştiri.
ÇOLAK, Veysel, ‚70 Kuşağı Tartışıyor-2‛, Varlık, S: 916, Ocak-1984.
DOBZYNSKI, C., ‚Nazım Hikmetle Konuşma‛ (Çev.: Selahattin Hilav), Yön, S: 112, 21 Mayıs 1965.
DOĞAN, Mehmet H., Şiirin Yalnızlığı, Broy Yayınları, İstanbul: 1986.
DURUKAN, Deniz, ‚Refik Durbaş ile Söyleşi: Şiiri yaşamından damıtan bir şâir‛, Cumhuriyet Kitap, 22 Şubat 2001.
GÜNDOĞDU, Cenk, ‚Arif Damar'la 80 yaşı ve şiiri: Benim şiirle yakınlaşmam çocukluğumda duyduğum birkaç şiirle baş-ladı‛, Cumhuriyet Kitap, 12.01.2006.
http://www.soldergisi.com/yazi.php?yazigoster=2396
İLHAN, Attila, Duvar, Bilgi Yayınları, Ankara: 1996.
İLHAN, Attila, Hangi Edebiyat, Bilgi Yayınları, İstanbul: 1993.
KAHRAMAN, Hasan Bülent, ‚Toplumcu Şiirimizin Bugünü ve Gelişme Çizgileri‛, Gösteri, Ekim-1988.
KARAKOÇ, Sezai, Edebiyat Yazıları-2, Diriliş Yayınları, İstanbul: 1986, s. 90.
KURDAKUL, Şükran, Çağdaş Türk Edebiyatı-II, Cumhuriyet Dönemi (1923-1950), Broy Yayınları, İstanbul: 1987.
Memet Fuat, Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi, Adam Yayınları, 11. Ba-sım, İstanbul: 1997.
Metin Celâl, ‚Yeni Türk Şiirinde İmgeci Yönelim‛, Varlık, S: 935, Ağustos-1985.
Metin Celâl, Yeni Türk Şiiri, Çizgi Yayınları, İstanbul: 1999.
NARLI, Mehmet, ‚Altmışlı Yılların Genç Toplumcu Şiiri‛, Türk Edebiyatı, S: 348, Ekim-2002, s. 27.
NARLI, Mehmet, ‚Hapishane Şiirleri‛, Hapishane Kitabı, (Editör: Emine Gürsoy Naskali, Hilâl Oytun Altun), Kitabevi Ya-yınları, İstanbul: 2005.
NARLI, Mehmet, Şiir ve Mekân, Hece Yayınları, Ankara: 2007.
NEZIR, Seyyit, Bütün Yarınlarda, Broy Yayınları, İstanbul: 1978.
NEZIR, Seyyit, İnsanın Beyaz Kokusunda, Broy Yayınları, İstanbul: 1988.
ODABAŞI, Yılmaz, Talan İklimi, Doruk Yayınları, Ankara: 1996.
OKTAY, Ahmet, Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları, tümzamanlaryayıncılık, İstanbul: 2000.
ÖZER, Kemal, ‚Kendimle Söyleşi: 25 yıl sonra 12 Eylül ve sanatta yaptığı ‘tahribat’‛,
Suad Derviş, ‚Eski-Yeni Kavgası‛, Servetifünun-Uyanış, 8 Şubat 1940.
SÜLKER, Kemal, ‚Türk Şiirinde Hakikî Demokrasinin İlanı‛, Gün, l Temmuz 1946.
SÜREYA, Cemal, Papirüsten Başyazılar, Cem Yayınevi, İstanbul: 1987.
TANYOL, Tuğrul, ‚70’li Yıllarda Avant-Garde ve Slogancı Şiir‛, Varlık, S: 935, Ağustos-1985.
TELLI, Ahmet, ‚70 Kuşağı Tartışıyor‛, Varlık, S: 919, Nisan-1984.
TELLI, Ahmet, Belki Yine Gelirim, Gibi Yayınları, Ankara: 1998 (İlk baskı, 1984).
TELLI, Ahmet, Dövüşen Anlatsın, Gibi Yayınları, Ankara: 1997.
TELLI, Ahmet, Yangın Yılları, Gibi Yayınları, Ankara: 1998.
UYAROĞLU, İsmail, Aşktan ve Umuttan Aldım Rengimi, Cem Yayınları, İstanbul: 1978.
YETKIN, Çetin, Siyasal İktidar Sanata Karşı, Bilgi Yayınları, Ankara: 1970.
http://www.dergibi.com/edebiyat/puskin.htm
http://www.lazebura.net/content/view/284/1/
http://www.oezers.com/yazarlar/detay1.asp?id=1&yazar_id=30&kimlik=123
http://www.eflatunyarim.com/modules.php?name=Hikaye&op=print&id=395
http://www.antolojim.com/modules.php?name=News&file=comments&sid=7877&tid=10230&mode=&order=1&thold=

ISSN: 1308-2140
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem

Arşiv