Noktalama işaretlerinin tarihi

Bu çalışma noktalama işaretlerinin tarihini ele almaktadır. Batıda noktalama işaretlerinin tarihi üzerine yapılmış olan araştırmalar ile Türkçede noktalamayı ele alan çalışmalardan yararlanılarak hazırlanmıştır. Ayrıca, Osmanlı dönemi ve sonrasındaki çalışmalar ve imla kılavuzları taranarak noktalamanın Türkçedeki seyri de incelenmiştir. Çalışmada, noktalama işaretlerinin doğuşu ve ilk zamanlardaki kullanılış amaçlarına da yer verilmiştir.

The history of punctuation marks

This study, that is on the history of punctuation marks; is prepared basing on some researchs which about history of punctuation in the West, and about Turkish punctuation customs and also its first usages in Turkish. Besides, it investigates adventure of punctuation marks in Turkish by scanning style manuals and Works that were studied in Ottoman Turkish and after. This work, focused on that when/why the punctuation marks were created, and where were located in the texts, and also studied aims of usages in the past.

PDF

___

ABİFARES Huda Simitshuijzen. Arabic Typography a comprehensive sourcebook. London: Al Saqi Books, 2001.
ALTIKULAÇ, Tayyar. «Secâvendî, Muhammed b. Tayfûr.» TDV İslam Ansiklopedisi, 2009: 268-269.
ASLAN, Üzeyir. «Osmanlı Şiirinde 'nokta'.» Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve Şifreler içinde, yazan Emine Gürsoy-Naskali ve Erdal Şahin, 294-310. İstanbul: Picus Yayıncılık, 2008.
ATASOY, Faysal Okan. Türkçede Noktalama Sorunlar Çözümler Teklifler, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktorluk tezi, İstanbul 2009 (Basılmamış).
ATLIHAN, İbrahim. Noktalama-İmlâ-Dilbilgisi-Kompozisyon. İstanbul: Karaca, 1975.
AYDIN, Mehmet - MEYDAN Hürdoğan. Türkçe İmlâ Kılavuzu. Ankara: Emek Yayın Dağıtım, 1991.
ÇOTUKSÖKEN, Yusuf. Türkçe Yazım Kılavuzu. İstanbul: Toroslu Kitaplığı, 2005.
DEMİRAY, Kemal. Temel Yazım Sözlüğü “İmla Kılavuzu”. İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 1992.
DERELİ, Ali. Türkçe İmlâ (Yazım) Kılavuzu. İstanbul: Salan Yayınları.
DERGÂH YAYINLARI. Doğru İmlâ Kılavuzu. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1981.
DIL DERNEĞI. Yazım Kılavuzu. 6. Ankara: Dil Derneği Yayınları, 2005.
DİZDAROĞLU, Hikmet. Tümcebilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1976.
EDİSKUN, Haydar. Türk Dilbilgisi Sesbilgisi-biçimbilgisi-cümlebilgisi. 6. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1999.
EDİSKUN, Haydar. Yeni Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1963.
EĞİTİM YAYINLARI. Yazım Kılavuzu. Ankara: Eğitim Yayınları, 1988.
EKER, Süer. Çağdaş Türk Dili. 2. Ankara: Grafiker Yayınları, 2003.
EMRE, Ahmet Cevat. Türkçe Sarf Nahiv Eski Lisân-ı Osmânî Sarf ve Nahiv. Çeviren Gülden Sağol, Erdal Şahin ve Nurgül Yıldız. Ankara: AKDTYKTDKY, 2004.
ERER, Tekin. Cumhuriyetin Kuruluşundan Bugüne Kadar Türkiye'de Dil ve Yazı Hareketleri. İstanbul: İkbal Kitabevi, 1973.
GABAIN, A. von. Eski Türkçenin Grameri. Çeviren Mehmet Akalın. Ankara: Atatürk Kültür Dil Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, 1988.
GARİBOĞLU, Kemal. Örnekli Kompozisyon Bilgileri Lise 1 2 3. İstanbul: Serhat Kitap Yayın ve Dağıtım, 1988.
GENCAN, Tahir Nejat. Dilbilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1979. (İkinci b. Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınevi, 2001).
GLAISTER, Geoffrey Ashall. Encyclopedia of the Book. New Castle: Oak Knoll Press, 1996.
GÖNÜLAL, İsmet. Noktalama. Ankara: Dün Bugün Yayınevi, 1961.
GÜLENSOY, Tuncer. Türkçe El Kitabı. Ankara: Akçağ, 2000.
HENGİRMEN, Mehmet. Yazım Kılavuzu Noktalama İşaretleri. İstanbul: Engin Yayınları, 2001.
KALFA, Mahir. Noktalama İşaretlerinin Türkçenin Öğretimindeki Yeri ve Önemi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyla Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi (Basılmamış)., 2000.
KARABIYIK, Erol Ünal. Son Değişikliklere Göre İmlâ Kılavuzu. Ankara: Üner Yayınları, 1987.
KARATAŞ, Ahmet. Türk Dilinde İmlâ ve Noktalama. Çankırı: TC KKK Astsubay Hazırlama Okulu Komutanlığı, 1988.
KOÇ, Aylin. «Noktalama iŞaretlerinin tarihçesi .» Kültür Tarihimizde Gizli Diller ve Şifreler içinde, yazan Gürsoy-Naskali ve Erdal Şahin, 279-293. İstanbul: Picus Yayıncılık, 2008.
MANGUEL, Alberto. Okumanın Tarihi. Çeviren Füsun Elioğlu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2002.
MEHMED ZİHNÎ El-Hâc. al-Muntahab va al-Muktadab fî Kavâidi al-Sarf va al-Nahv. İstanbul, 1332 [1913].
MERRIAM-WEBSTER. Webster's Seventh New Collegiate Dictionary. Springfield, Massachusetts: G. & C. Merriam Company, 1963.
MUALLİM NACİ [Ömer]. Istılahat-ı Edebiye. Çeviren Abdülkadir Hayber ve Alemdar Yalçın. Ankara: Akabe, 1310 [1893].
NİŞANYAN, Sevan. Sözlerin Soyağacı Çağdaş Türkçenin Etimolojik Sözlüğü. 2. İstanbul: Adam Yayınları, 2003.
NUNBERG, Geoffrey. The Linguistics Of Punctuation (=Noktalamanın Mantığı). Stanford: CSLI Center For The Study Of Language And Information, 1990.
ONIONS, C.T., G.W.S. Friedrichsen, ve R.W. Burchfield. The Oxford Dictionary of English Etymology . Oxford: Oxford University Press, 1996.
ÖZÖN, Mustafa Nihat. Türkçe İmlâ Kılavuzu. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1963.
ÖZÖN, Nijat. Büyük Dil Kılavuzu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1995.
ÖZÜNLÜ, Ünsal. Edebiyatta Dil Kullanımları. İstanbul: Multilingual Yayınları, 2001.
PARKES, M.B. Pause and Effect. An introduction to the histrory of punctuation in the West. Burlington: Ashgate, 1992.
SANDER, Mithat Sadullah. Bütün Okullar İçin Yeni İmlâ Kılavuzu. İstanbul: İnkılâp Kitapevi, 1956.
ŞEMSEDDİN SAMİ. Usul-i Tenkit ve Tertîb. İstanbul: Mihran Matbaası, 1303 [1886].
ŞEMSEDDİN SAMİ. Kâmûs-ı Türkî. Dersaâdet [İstanbul]: İkdam Matbaası, 1317 [1901] [Tıpkıbasımı yayımlayan: Enderun Kitabevi, İstanbul 1989].
ŞİNASİ. Şair Evlenmesi. Çeviren Yayına hazırlayan: Fevziye Abdullah TANSEL. Ankara: Dün-Bugün Yayınevi, 1960.
ŞİNASİ. Terceme-i Manzûme. (Baskıya hazırlayan: Süheyl BEKEN), Ankara: Dün-Bugün Yayınevi, 1960.
TAHİR KEN‘AN. Kavâid-i Lisân-ı Türkî. [İzmir : Vilayet Matbaası, 1309[1893]. 297 s.] Çeviren Leylâ Karahan ve Ülkü GÜRSOY. Ankara: Atatürk Kültür ve Dil Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, 2004.
TDK. İmlâ Kılavuzu - İmlâ Lügati'nin İkinci Basımı. 2. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1941.
TDK. İmlâ Kılavuzu - İmlâ Lügati‟nin Üçüncü Basımı. 3. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1948.
TDK. İmlâ Kılavuzu. 7. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1962.
TDK. Yeni Yazım (İmla) Kılavuzu. 5. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1970.
TDK. Yeni Yazım Kılavuzu. 7. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1973.
TDK. Yeni Yazım Kılavuzu. 8. Düzenleyen Ömer Asım Aksoy. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1975.
TDK. Yeni Yazım Kılavuzu. 9. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1980.
TDK. Yeni Yazım Kılavuzu. 10. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1980.
TDK. Yazım Kılavuzu. 25. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2008.
TEKİN, Talat. Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı. Ankara: Simurg, 1997.
TILLOTSON, Dianne. «Punctuation.» Medieval Writing. 29 2 2005. http://medievalwriting.50megs.com/scripts/punctuation/punctuation2.htm (7 10, 2009 tarihinde erişilmiştir).
TRUSS, Lynne. Eats, Shoots and Leaves The Zero Tolerance Approach to Punctuation (=Yer, Vurur ve Terk Eder//=Yaprakları ve ağacın yeni sürgünlerini yer Noktalamaya hoşgörüsüz yaklaşım). New York: Gotham Books, 2006.
TULUM, Mertol. Yeni İmlâ Kılavuzu. İstanbul: Tercüman Aile ve Kültür Kitaplığı Yayınları, 1986.
TÜRE, Fatma ve Turgut KUT. Yazmadan Basmaya: Müteferrika, Mühendishane, Üsküdar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1996.
UŞAKLIGİL, Halit Ziya. Kavâid-i Lisân-ı Türkî [Türkçe Dil Bilgisi]. (Matbaa-i Osmâniyye, İstanbul 1302 [1885]); Çeviren Kaya Türkay. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1999.
Wikipedia. «Dagger (typography).» Wikipedia, The Free Encyclopedia. 2 4 2010. http://en.wikipedia.org/wiki/Dagger_(typography) (4 6, 2010 tarihinde erişilmiştir).
Wikipedia. «Exclamation mark.» Wikipedia, The Free Encyclopedia. 5 4 2010. http://en.wikipedia.org/wiki/Exclamation_mark (4 6, 2010 tarihinde erişilmiştir).
Wikipedia. «Guillemet.» Wikipedia, The Free Encyclopedia. 27 3 2010. http://en.wikipedia.org/wiki/Guillemet (4 6, 2010 tarihinde erişilmiştir).
Wikipedia. «Hyphen Origin and history of the hyphen.» Wikipedia, The Free Encyclopedia. 23 3 2010. http://en.wikipedia.org/wiki/Hyphen#Origin_and_history_of_the_hyphen (4 6, 2010 tarihinde erişilmiştir).
Wikipedia. «Obelus.» Wikipedia, the free encyclopedia. 23 3 2010. http://en.wikipedia.org/wiki/Obelus (4 6, 2010 tarihinde erişilmiştir).
Wikipedia. «Parenthesis (rhetoric).» Wikipedia, the free encyclopedia. 28 2 2010. http://en.wikipedia.org/wiki/Parenthesis_(rhetoric) (4 6, 2010 tarihinde erişilmiştir).
WOODS, Geraldine. Webster‟s New World Punctuation: simplified and applied (=Webster‟in Yeni Dünya Noktalaması: basitleştirilmiş ve uygulamalı). NJ: Wiley Publishing, 2006.
YILDIZ, Nuray. Kalıntılar ve Edebi Kaynaklar Işığında Antikçağ Kütüphaneleri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2003.
ZÜLFİKAR, Hamza. «Kesme işaretinin kullanımında dünden bugüne yaşanan gelişmeler.» Türk Dili (Türk Dil Kurumu Yayınları), no. 691 (7 2009): 35-48.
ZÜLFIKAR, Hamza. Yüksek Öğretimde Türkçe Yazım ve Anlatım. Ankara: Gül Yayınları, 1985.