Sinematik Anlatı Sığıntı (1974)’da Melankolik Karakterin Analizi

Karakter analizi Aristo’dan bu yana bütün dramatik anlatıların çözümlenmesinde önemli yer tutar. Nitekim hikâye ve olay örgüsü barındıran bütün temsil sanatlarının merkezinde karakter yer aldığı gibi melodramlarda da dramatik çatışmada kritik rol melankolik karaktere aittir. Yeşilçam sinematik anlatı türlerinden melodramlarda sıklıkla karşımıza çıkan melankolik karakterlerin incelenmesi anlatı çatısının ve dramatik çatışmanın nasıl inşa edildiğini ortaya koymak açısından ışık tutucudur. Sığıntı (1974) filmindeki karakteri ele alan bu çalışma, anlatı tekniği ve sinemasal kurgusuyla olmasa da karakter derinliği açısından filmin önemli bir Yeşilçam melodramı olduğunu ortaya koyar. Çalışmanın amacı melodramatik karakterin moral, psikolojik ve toplumsal dönüşümünü göstermektir ve kuramsal olarak açıklamaktır. Analiz yöntemi olarak tür teorisi ve psikanalitik eleştiri kuramlarını kullanacak olan bu çalışma, anlatıbilim ve film teorisi çerçevesinde melankolik karakterin analizine odaklanacaktır. Çalışma, karakterin melodramatik yönünü tür teorisi kavramlarıyla, melankolik yönünü ise Adler, Kristeva ve Lacan’ın geliştirdiği psikanalitik terminolojiyle analiz edecektir. Karakter incelendiğinde ve hikâyesi kuramsal olarak yeniden okunduğunda Sığıntı’nın toplumsallaşamayan melankolik bir karakterin dönüşümünü anlattığı anlaşılır. Karakterin, içinde yaşadığı toplumun bir parçası olmayı reddeden, sembolik düzlemde sınırlı görünürlüğü tercih eden, toplumu ve toplumsal olanı yadsıyan, toplumsallaş(a)mayan bir melankolik olduğu anlaşılmaktadır. Yaşadığı uyumsuzluğu yarattığı tek kişilik dünyasında onarmaya çalışan karakterin, yaşamına giren görme engelli bir kadın sayesinde yeniden toplumsallaşmaya başladığı, bir birey/insan olarak değer ve sevgi görerek zamanla geçmişin travmatik etkilerini sildiği, insanlara olan güvensizliğini yendiği, dille olan ilişkisini tamir ederek toplumda bir sığıntı olmaktan kurtulduğu görülür. Karakterin toplumu reddeder görünse de toplumsallaşmayı ve kaçtığı toplumun bir parçası olmayı arzulaması Sığıntı’nın seyirciye verdiği önemli bir mesajdır. Dolayısıyla, Sığıntı’nın diğer birçok melodram anlatısı gibi bir toplumsallaşma hikâyesi anlatmasının sosyo-kültürel ve sosyo-politik imaları vardır denebilir.

An Analysis of the Melancholic Character in the Cinematic Narrative Misfit (1974)

Character analysis is significant in the criticism of all dramatic narratives since Aristotle. Character lies at the heart of all dramatic arts that include story and plot as well as retains a critical role in creating dramatic conflict. The analysis of melancholic characters recurrently cast in Yeşilçam cinematic narratives may shed light on how dramatic conflict is created through melodramatic narrative patterns. This study deals with the transformation of the melancholic persona and aims at the theoretical analysis of the melancholic character in Misfit (1974). The study uses a methodology of critical and theoretical reading. The critical analysis employs the theoretical terminologies borrowed from genre theory, narratology, and psychoanalytical criticism. The study shows that the film is an extraordinary Yeşilçam narrative with its character, though not with the extreme narrative style or sophisticated cinematic editing. When the character is examined, and the story is reviewed from a theoretical perspective, it is seen that Misfit represents the transformation of a melancholic persona who is unable to socialize, rejecting life and social bonds. The character, attaching to life as a misfit, is portrayed to go almost invisible on the Symbolic (Lacan); fails to repair his incongruity in his shelter where he persistently resides to isolation. The study additionally analyses how a blind woman, unpredictably entering his life, triggers his socialization again. As a valued and loved person, the character gradually begins to heal his traumatic past through socialization. He eventually overcomes his distrust of people, repairs his relationship with language, saves himself from being a refuge in society. The study concludes that Misfit tells a socialization story like many other melodrama narratives. The character, even though seemingly refuses to become part of social life, actually desires to socialize, which seems an indirect message to the audience. Hence, it can be argued that the film has further socio-cultural and socio-political implications.

PDF

___

M. H. & Harpham, G. G. (2009). A glossary of literary terms. Cengage Learning.
Adler, A. (2016). Yaşama sanatı. (Çev. K. Şipal). Say Yayınları.
Alptekin, A. (2017). Turist Ömer: Yeşilçam’da bir müphem [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kadir Has Ünivesitesi.
Aristotle (2008). Poetics. (Trans. S. H. Butcher). Gutenberg Project Online e-Book.
Avicenna (1973). A Treatise on the canon of medicine of Avicenna. AMS Press.
Bataille, G. (2004). Edebiyat ve kötülük. (Çev. A. Sönmezay). Ayrıntı.
Bowring, J. (2008). A field guide to melancholy. Oldcastle Books.
Brooks, P. (1995). The melodramatic imagination. Yale University Press.
Arslan, S. (2005). Melodram. Epokhe.
Barthes, R. (1983). A Barthes’ reader. Hill and Wang.
Burton, R. (2009). Anatomy of melancholy. Ex-classics Project.
Çıraklı, M. Z. (2015). Anlatıbilim kuramsal okumalar. Hece Yayınları.
Çıraklı, M. Z. & Yemez, Ö. (2017). Yeşilçam melodramlarinda veremli kadın imgesi ve son beste filmi. Turkish Studies, 12(34), p. 131-142. http://dx.doi.org/10.7827/Turkish Studies.12624
Cori, J. L. (2018). Annenin duygusal yokluğu (Çev. B. S. Haktanır). Koridor Yayınevi.
Darcy, J. (2013). Melancholy and literary biography, 1640-1816. Palgrave Macmillan.
Ferguson, H. (1995). Melancholy and the critique of modernity: Sören Kierkegard's religious psychology. Routledge.
Foucault, M. (1995 [1975]). Discipline and punish. (Trans. A. Sheridan). Vintage Books.
Fowler, A. (1999) Kinds of literature. Clarendon Press.
Frankl, V. (2018). Anlam istenci. Öteki Yayınevi.
Freud, S. (1917). Mourning and melancholia. In Collected papers. Retrieved from: www.columbia.edu. pp. 152-170. Accessed Oct. 2016.
Göreç, E. (Yönetmen). (1974). Sığıntı (Film). Sezer Yapım.
Hamilton, C & F. J. Hunter. (1955) The technical criticism of Clayton Hamilton. Educational Theatre Journal, 7(4), 285-293. https://doi.org/10.2307/3203586
Hauptman, I. (1993). Defending melodrama. Themes in drama: Melodrama. J. Redmond, (Ed.).Cambridge University Press.
Heilman, R. B. (1968). Tragedy and melodrama: Versions of experience. University of Washington Press.
Hippocrates (1959). Heracleitus on the universe. (Trans. W. H. S. Jones). Harvard University Press.
Kristeva, J. (1989). Black sun: Depression and melancholia. Columbia University Press.
Lang, R. (1989). American film melodrama: Griffith, Vidor, Minnelli. Princeton University Press.
McHugh, K. A. (1999). American domesticity: From how-to manual to Hollywood melodrama. Oxford University Press.
Pehlivan, B. (2007). Yeşilçam melodramatic imagination and its influence on the new Turkish Cinema [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sabancı Ünivesitesi.
Radden, J. (2000). The nature of melancholy from Aristotle to Kristeva. Oxford University Press.
Rahill, F. (1967). The world of melodrama. Pennsylvania University Press.
Singer, B. (2001). Melodrama and modernity: Early sensational cinema and its contexts. Columbia University Press.
Stewart, M. (Ed.). (2014). Melodrama in contemporary film and television. Palgrave & Macmillan.
Teber, S. (2013). Melankoli: Normal bir anomali. Say Yayınları.
Williams, L. (1998). Melodrama revised. In N. Browne (Ed.), Refiguring American film genres. University of California Press.