SİNEMA – GERÇEKLİK İLİŞKİSİNİ TARİHİ FİLMLER EKSENİNDE TARTIŞMAK

Seyircinin zihninde gerçeklik algısını en etkili şekilde sinema filmleri yaratabilmektedir. Bu nedenle beyazperdeden yansıyan görüntüler ne kadar gerçekdışı olursa olsun, seyirci o görüntüleri gerçekmiş gibi değerlendirmektedir. Bu noktada gerçek ile kurgunun birbirine karışması nedeniyle, sinemanın gerçeklikle kurduğu ilişki sıklıkla tartışılmıştır. Bu tartışmalar iki ana eksende yürütülmüştür: Bazıları sinemanın kamera vasıtasıyla kaydettiklerinin ve gösterdiklerinin gerçek olduğunu savunmuş, bazıları da kameranın gerçekliği yansıtamayacağını iddia etmiştir. Bu tartışmalar ekseninde sinemanın tarihle ilişkisi en çok gündeme getirilen konuların başında gelmektedir. Sinema filmleri aracılığıyla yansıtılan tarihin ne kadar gerçekliğe yaklaşabileceği tartışma konularından sadece birisidir. Zira perdeden yansıtılan görüntülerin gerçeklik algısı yaratmadaki etkisi, seyircilerin özellikle tarihi filmleri değerlendirirken filmlerin kurgusallığını geri plana atmalarına neden olmaktadır. Buradan hareketle çalışma, sinema-gerçeklik ilişkisi çerçevesinde, tarihi filmler ile gerçeklik üzerine yürütülen tartışmaların temel noktalarını ortaya koyabilmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında başlangıcından bu yana sinemanın gerçeklikle kurduğu bağ, sinema filmlerinin kurgusal özelliğinin geri plana atılmasının nedenleri ve bu bağlamda tarihi filmler üzerine yürütülen tartışmalar ele alınmıştır. Bu tartışmaların temel başlıklarını oluşturabilmek amacıyla, literatürün yanı sıra konuyla ilgili haberlerden yararlanılmıştır. Araştırmada, söz konusu tartışmalarda çoğu zaman sinemanın dramatik/kurgusal yapısının gözden kaçırıldığı, gerçeklikle kurduğu bağın yanlış değerlendirildiği ve sinemaya tarih öğreticiliği misyonunun yüklenildiği sonucuna varılmıştır.

DISCUSSING CINEMA - REALITY RELATIONSHIP IN THE SCOPE OF HISTORICAL FILMS

It is movies that can create a perception of reality in the minds of the viewers most effectively. For this reason, no matter how much unreal the scenes that reflect from the widescreen are, viewers interpret these scenes as real. At this point, since reality and fiction are jumbled, the relationship of cinema with reality has frequently been discussed. These discussions have been conducted in two main aspects. Some defend that the things which cinema record and show via movie camera are real, and some claim that video camera cannot reflect reality. In the scope of these discussions, cinema's relationship with history has been one of the topics that has been brought up most frequently. How close history that reflects through movies can come to the reality is only one of the discussion topics since the effect of the scenes on creating a reality perception causes viewers to put fictiveness of movies in the background especially while interpreting historical movies. From this point of view, this study aims to reveal main points of the discussions on historical movies and reality in the scope of cinema-reality relationship. Within the scope of the study, connection between cinema and reality, reasons of putting fictional characteristic of films in the background and in this regard discussions conducted on historical films are addressed. With the aim of creating main points of these discussions, news on this issue were benefited from as well as the literature. In the study, it was concluded that, in these discussions mentioned, dramatic / fictional structure of the cinema is mostly overlooked, its connection with reality is misjudged and cinema is loaded with the charge of teaching history.

PDF

___

Adalı, B. (1986). Belgesel Sinema, İstanbul: Hil Yayın.
Andrew, J. D. (2010). Büyük Sinema Kuramları, İstanbul: Doruk Yayımcılık.
Armes, R. (2011). Sinema ve Gerçeklik Tarihsel Bir İnceleme, İstanbul: Doruk Yayımcılık.
Arnheim, R. (2010). Sanat Olarak Sinema, Çev. R. Ü. Tamdoğan, İstanbul: Hil Yayın.
Baker, U. (2015). Kanaatlerden İmajlara, Çev. H. Abuşoğlu, İstanbul: İletişim Yayınları.
Baudrillard, J. (2003). Simülakrlar ve Simülasyon, Çev. O. Adanır, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Baydur, M. (2004). Sinema Yazıları, İstanbul: İletişim Yayınları.
Bazin, A. (1966). Çağdaş Sinemanın Sorunları, Çev. N. Özön, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Bazin, A. (2011). Sinema Nedir?, Çev. İ. Şener, İstanbul: Doruk Yayınları. Botz-Bornstein, T. (2011). Filmler ve Rüyalar, Çev. C. Soydemir, İstanbul: Metis Yayınları.
Burke, P. (2003). Afişten Heykele Minyatürden Fotoğrafa Tarihin Görgü Tanıkları. Çev. Z. Yelçe. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Butler, A. (2011). Film Çalışmaları, Çev. A. Toprak, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Büker, S. (1989). Film ve Gerçek, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Büker, S. (1991). Sinemada Anlam Yaratma, Ankara: İmge Kitabevi.
Clarke, J. (2012). Sinema Akımları, Çev. Ç. E. Babaoğlu, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Comolli, J. ve Narboni, J. (2008). “Sinema/İdeoloji/Eleştiri”, Çev. M. Temiztaş, Sinema Tarih/Kuram/Eleştiri, Der. S. Büker ve Y. G. Topçu, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi, s. 99-112.
Duruel Erkılıç, S. (2014). Türk Sinemasında Tarih ve Bellek, Ankara: De Ki.
Ellis, J. (2014). “TV and Cinema: What Forms of History Do We Need?”, (Edit.) L. Mee and J. Walker, Cinema, Television and History: New Approaches, UK: Cambridge Scholars Publishing, p. 12-24.
Ferro, M. (1988). Cinema and History, Trans. N. Greene, Detroit: Wayne State University Press.
Filmer, C. (1984). Hatıralar Türk Sinemasında 65 Yıl, İstanbul: Emek Matbaacılık.
Genç, S. (2010). Toplumsal Tarih Anlatımı ve Sinema, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı, İstanbul.
Hayward, S. (2012). Sinemanın Temel Kavramları, Çev. U. Kutay ve M. Çavuş, İstanbul: es Yayınları.
Kellner, D. (2013). Sinema Savaşları Bush-Cheney Döneminde Hollywood Sineması ve Siyaset, İstanbul: Metis Yayınları.
Kolker, R. (2011). Film, Biçim ve Kültür, Ankara: De Ki Basım Yayım.
Landsberg, A. (2013). “Politics and the Historical Film: Hotel Rwanda and the Form of Engagement”, (Edit.) R. Rosenstone and C. Parvulescu, A Companion to the Historical Film, USA, UK: Wiley-Blackwell, p. 11- 29.
Lotman, Y. (2012). Sinema Göstergebilimi, Çev. O. Özügül, Ankara: Nirengi Kitap.
Makal, O. (2014). Sinemada Tarihin Görüntüsü, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Monaco, J. (2014). Bir Film Nasıl Okunur?, Çev. E. Yılmaz, İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2009). "Türk Romanında Demokrat Parti Dönemi: "Bir Gün Tek Başına", Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Genç Bilim Adamları Sempozyumu, Ankara, s. 271-284.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2009). "Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Modernlik İmgeleri", 3. Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyat Bilim Kongresi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, s.153-166.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2011). “Türkiye'deki 1960 ve 1968 Öğrenci Hareketlerinin Türk Romanına Yansımaları Üzerine Bir İnceleme”, Ed. G. Işık, Toplumsal Hareketler Politikadan Edebiyata, Sanattan Sinemaya, Medyadan Toplumsal Algıya Teorik ve Pratik Analizler ve Yansımalar, Ankara: Nobel Yayınevi.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2012). "Darbe Dönemlerindeki "Baskı", "İşkence" ve "Şiddet"in Türk Romanlarına Yansımaları: “Şafak” ve “Gizli Emir”, International Symposium on Language and Commmunication: Resarch Trends and Challenges, İzmir Üniversitesi, s. 1629-1640.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2013). “Tarihi Gerçeklik Tartışmalarına Muhteşem Yüzyıl Üzerinden Bakmak”, International Symposium on Language and Communication: Exploring Novelties, İzmir Üniversitesi, s. 1707-1719.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2013). “Siyaset, Ordu ve Medya Üçgeninde 27 Mayıs Atmosferi: “Karanlığa Direnen Yıldız” Üzerinden Bir Bakış”, Turkish Studies, Volume 8/9, Summer 2013, s. 1913-1932.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2013). “Kültürel Bellek İnşası Bağlamında “Estergon Kalesi” Romanına Dair Bir Okuma”, Uluslararası Türkiye – Macaristan İlişkileri Sempozyumu ve Türk Sanatları Karma Sergisi, Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu, Macaristan, s.127-136.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2013). “İttihat ve Terakki Döneminde Gazeteci Kimliğinin Hüküm Gecesi Romanında Görünümü, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, C.8, S.1, s. 212-232.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2014). Muhalif Aydın: Romanlar Üzerinden Zihniyet Okuması, İstanbul: İmge Yayınları.
Oğuzhan Börekci, Ü.A. (2017). “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın “Şıpsevdi” Romanında Ahlâk Anlatısı”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 12/35, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827, p. 349- 364.
Özön, N. (1995). Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları 1. Cilt, Ankara: Kitle Yayınları.
Pudovkin, V. I. (1966). Sinemanın Temel İlkeleri, Çev. N. Özön, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Refiğ, H. (2013). Ulusal Sinema Kavgası, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Rosenstone, R. A. (2001). “The Historical Film: Looking at the Past in a Postliterate Age”, The Historical Film History and Memory in Media. (Edit.) M. Landy, New Jersey: Rutgers University Press, p.50-66.
Savaş, B. Arslan, Ö. ve Türkel, A. (2016). “Ortaokul 8. Sınıf T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Tarihi Filmlerin Değer Öğretiminde Kullanımı”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/19 Fall 2016, p. 709-720, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9970.
Sorlin, P. (2001). “How to Look at an “Historical” Film”, The Historical Film History and Memory in Media, (Edit.) M. Landy, New Jersey: Rutgers University Press, p. 25-49.
Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş, Çev. S. Salman ve Ç. Asatekin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Topçu, Y. G. (2008). “Görsel Biçem Hollywood Biçeminin İzinde”, Der. S. Büker ve Y. G. Topçu, Sinema Tarih/Kuram/Eleştiri, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi, s. 137-143.
Türk, İ. (2001). Halit Refiğ: Düşlerden Düşüncelere Söyleşiler, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Wollen, P. (2004). Sinemada Göstergeler ve Anlam, Çev. Z. Aracagök ve B. Doğan, İstanbul: Metis Yayınları.
Yılmaz, F. (2016). “Hollywood Sinemasında Kolektif Hafızanın Oluşturulması: The Alamo Filminin İncelenmesi”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/2 Winter 2016, p. 1341-1360, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9399
https://www.sabah.com.tr/yasam/2012/01/12/yunanistanda-fetih-1453-isyani, Erişim Tarihi: 27.10.2017.
https://www.huffingtonpost.com/quora/how-historically-accurate_b_2198656.html, Erişim Tarihi: 27.10.2017.
http://amerikabulteni.com/2012/11/28/abdde-muhtesem-tartisma-tarihciler-lincoln-filmine-tepkili/, Erişim Tarihi: 27.10.2017.
http://www.turkiyegazetesi.com.tr/kultursanat/14376.aspx, Erişim Tarihi: 27.10.2017.
http://www.radikal.com.tr/kultur/fetih-1453e-abdden-saldiri-var-1086347/, Erişim Tarihi: 27.10.2017.
https://www.haberler.com/fetih-1453-filminin-yonetmeni-elestirileri-3386786-haberi/