Şeyh Gâlib’in Nâbî eleştirisi ve Dîvân şiirine “ahlakî” yaklaşım hakkında birkaç not

Şeyh Gâlib, Hüsn ü Aşk mesnevisinin “sebeb-i te’lîf” bölümünde kendi zamanındaki genç şairler tarafından çok beğenilen Nâbî’yi Hayrâbâd isimli eseri üzerinden birçok açıdan eleştirirken şairi “izdivâc”ı tasvir etmekle de suçlamaktadır. Bu eleştirinin yapıldığı beyitte geçen “erlik midir izdivâcı tasvîr” mısraının nasıl anlaşılması gerektiği konusunda edebiyat araştırmacıları arasında bir fikir birliği bulunmamaktadır. Bu çalışmada da bu problemin çözümü için Nâbî’nin Hayrâbâd’ında eleştiriye konu edilen bölümden ve dîvân şiirinin mesnevî geleneğinden yola çıkılarak cevaplar bulmaya ve edebiyat tarihinde meşhur olmuş bir eleştirinin anlaşılmasına katkı yapmaya çalışılmıştır. Çalışmada, Nâbî’nin bir gazelinde geçen ve cinsel birlikteliği tasvir eden bir beytin de akademik çalışmalarda araştırmacılar tarafından “edebe aykırı” bulunduğundan görmezden gelinerek gazelden atılmasına dikkat çekilerek bu tavrın gayr-i ilmîliği vurgulanmıştır.

A few notes about Sheikh Gâlib’s Nabi criticism and moral approach to Divan poetry

Sheikh Gâlib, in the Husn u Aşk, criticizes Nâbî in many respects through the work of Nâbî, nâmed Hayrâbâd. One of these criticisms, is about the portrayal of “izdivâc”. There is no consensus among the researchers that how can we understand the verse “erlik midir izdivâcı tasvîr”. In this study, to solve this problem, we tried to find answers on basis of Divan poetry mathnawi tradition and Hayrabad. And we tried to contribute to the understanding of literary criticism famous on. In addition, attention is drawn to a couplet in ghazal of Nâbî that depicting sexuality and was ignored in academic studies. Thus, emphasized that this approach is not scientific.

PDF

___

ATAY Hakan, Heves-Nâme’de Aşk Oyunu: Tâcizâde Cafer Çelebi’nin Özgünlük İdeali, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2003.
BİLKAN Ali Fuat, Nâbî: Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara 1999.
DİRİÖZ Meserret, Eserlerine Göre Nâbî Dîvânı, Fey Yayınları, İstanbul 1994.
DOĞAN Muhammet Nur, Hüsn ü Aşk, 7. baskı, Yelkenli Yayınları, İstanbul 2011.
HOLBROOK Victoria Rowe, Aşkın Okunmaz Kıyıları, (Çev.: Erol Köroğlu ve Engin Kılıç), İletişim Yay., İstanbul 1998.
İSEN Tuba Işınsu, Divan Şirinde Fahriye, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2002.
KAÇAR Mücahit, “Şeyh Gâlib‟de Tefahhür”, Mavi Atlas, 2006, S. 1, s. 105-111.
KUTLAR Fatma Sabiha, “Cinselliğin Estetik Anlatımı”, Kebikeç, S. 13, 2000, s. 89-109.
ŞENTÜRK Ahmet Atilla, 16. Asra Kadar Anadolu Sahası Mesnevîlerinde Edebî Tasvîrler, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2002.
ŞENTÜRK Ahmet Atilla, Osmanlı Şiiri Antolojisi, 2. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2004.
USLUER Fatih, “Aşk Mesnevilerinde Cinsellik Mazmunları”, Turkish Studies, 2/4, 2007, s.795- 822.
ÜLGER Sibel, Nâbî: Hayrâbâd (İnceleme-Metin), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi), Van 1996.