SANAT FELSEFESİ AÇISINDAN HİLYELER

Hilye, Hz. Peygamberden sonra yaşayıp onu görmeyen insanlara Hz. Peygamberi daha iyi tanıtabilmek amacıyla oluşturulmuş kitap, şiir ve tablolardır. İlk hilye çalışmaları hadis kitaplarının bir bölümü şeklinde olmuştur. Daha sonraları edebi şiir ve düz yazı ile oluşturulan hilyeler vardır. Ancak hilyelerin sanatsal bir nesne haline dönüşmesi 17. yüzyılda yaşayan Hattat Hafız Osman tarafından oluşturulan hilye tablosu ile sahneye çıkmıştır. Temelde hilye, Hz. Peygamberin fotoğrafının ifade ile anlatılmasıdır. Onun hem vücudunun ve hem de davranışlarının üçüncü kişilere anlatılmasıdır. Genelde hat sanatı, soyut sanat olarak adlandırılır. Ancak soyut sanat olarak adlandırmaya hilyeler daha yakındır. Bu açıdan hilyeler, doğada herhangi bir örneği bulunmadan oluşturulması, tablo halinde olması, sanatseverlere ifade şeklinde görsel malzeme olması açısından soyut sanat olarak ele almak gerekir. Sanatçı hilye oluştururken genelde kendi mesajını üçüncü kişilere ulaştırmak, ölümsüz olmak, faydalı bir eser bırakmak ve yazdığı hilye ile toplum estetiği oluşturmak amacındadır. Her sanat eserinde olduğu gibi hilyelerde açısından da her hilye önce sanatçının duyguları ve yaşadığı zaman dilimi açısından sonra sanatseverin duyguları ve yaşadığı zaman dilimi açısından tektir. Bu açıdan hem sanat eserinin aynısının tekrar yapılması hem de sanatseverin tekrar aynı duygu ile seyretmesi ve haz alması söz konusu değildir

THE HILYES IN TERMS OF PHILOSOPHY OF ART

Hılye is the compiled books, poetries and tables in order to describe the Prophet to people who live dafter and were unable to meet him. The first hilye Works have been formed as a part of hadith books. Afterwards, there are hilyes formed as poetry and prose. However, transforming of hilyes into an artistic phenomenon has appeared through a hilye table created by calligrapher Hafiz Osman lived in 17th century. Basically, hilye is a statement as a photo of the body and the life of the Prophet through expression to the third parties. Although calligraphy is called as an abstract art, hilyes are more close to be called as an abstract art than it. In this respect, hilyes should deal with as an abstract art in terms of to be created with out any sample in nature, being on the table and having a visual material for art lovers as an expression. In addition, the artist as a creating hilye has a goal to convey his message to the third parties, in order to bean immortal and to leave behind a useful trace, and to purpose to create the sociala esthetics through written hilye. As in every work of art, from view point of hilye, each hilye is the unique one in terms of feelings and time period of the artist first and feelings and time period of the art lover afterward. From this perspective, both being replicated the work of art by the artist again and watched and enjoyed it by the art lover with the same feeling again are not the point in matter.

PDF

___

ARSLAN Ahmet (1996), Felsefeye Giriş, Vadi yayınları, Ġstanbul.
ASTER Ernest V. (1999), İlkçağ ve Ortaçağ Felsefe Tarihi, Ġm Yayınları, Ġstanbul.
BOZKURT Nejat (2000), Sanat ve Estetik Kuramları, Asa Yayınları, Bursa.
BUHARĠ (1981), Sahih (I-VIII), Çağrı Yayınları, Ġstanbul.
CANAN Ġbrahim (1988), Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi (1-18), Akçağ Yayınları, Ankara
DERMAN Uğur (1990), Türk Hat Sanatının Şaheserleri, KB Yayınları, Ankara.
DERMAN Uğur (1998), Hilye Maddesi, DĠA, c.18, Ġstanbul.
DERMAN Uğur (2000), Hat Sanatında Hilye-i Şerifler, Diyanet Ġlmi Dergisi (Peygamberimiz Hz.
Muhammed Özel Sayısı Ġçinde), Ankara.
DOĞAN Mehmet H. (1998), Estetik, Dokuz Eylül Yayınları, Ġzmir.GÖZ Kemal,
MUTLUEL Osman (2012), Felsefeye Giriş, GümüĢev Yayıncılık, Ġstanbul.
GÜNDÜZ Hüseyin (2006), Türk Hat Sanatında Hilye-i Şerifler, ĠSMEK El Sanatları Dergisi, s:2, Ġstanbul.
ĠBN SAD (1990), Tabakatü’l-Kübra (I-VIII), (Tahkik: M. Abdulkadir At), Daru’l-Kütübi’lĠlmiyye, Beyrut.
SCHĠLLER Feiedrıch V. (1999), Estetik Üzerine, (Terc: Melahat Özgü), Kaknüs Yayınları, Ġstanbul.
SERĠN Muhittin (2010), Hat Sanatı (Ġslam Sanatları Tarihi Ġçinde), AÜ Yayınları, EskiĢehir.
TĠRMĠZĠ (1997), Şemail-i Şerif, (Trc;, M. Raif Efendi, SadeleĢtiren; A. Parlıyan), Konya Yayıncılık, Konya.
TĠRMĠZĠ (Tarihsiz), Şemail-i Şerif, (SadeleĢtiren; M. Sadık Aydın), Hilal Yayınları, Ġstanbul.
TURGUT Ġhsan (1993), Sanat Felsefesi, Üniversite Kitapevi, Ġzmir.
TUNALI Ġsmail (1996), Estetik, Ġnkilap Kitapevi, Ġstanbul.
UZUN Mustafa (1998), Hilye Maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA) (Ankara:
Türkiye Diyanet Vakfı, 1998), c. XXVIII.
ÜSTÜN AyĢe (1990), Hilye-i Saadet Levhalarının Geleneksel Türk El Sanatları (Tezhib) Açısından İncelenmesi, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ġzmir.
YETKĠN Suud Kemal (1952), İslam Sanatının Mahiyeti, AÜĠF Dergisi, Ankara