SAĞLIK ÇEVİRMENLİĞİ: HEKİM-HASTA İLETİŞİMİ VE HEKİMİN İKTİDAR POZİSYONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Sağlık çevirmenliği, günümüzde önemi göz ardı edilemeyecek bir meslek ve uygulama alanı olan sözlü çevirinin önemli bir alanını oluşturmaktadır. Özellikle göç, turizm, ticaret vb. sebeplerle yoğun olarak yaşanan hareketlilik günümüzde bu çeviri türünü üzerinde düşünmeye ve incelenmeye değer bir alan olarak karşımıza çıkarmaktadır. Sağlık Çevirmenliği alanında gerçekleşen çeviri faaliyetlerinin, yabancı hasta ile sağlık çalışanı arasındaki diyaloğun sağlıklı bir şekilde yürütülmesini gerektirmektedir. Bu açıdan hekim ve hasta arasında kurulacak ilişkilerin iletişimsel niteliği, türü, boyutu ve etkinliği önemlidir. Bu çalışmada, Toplum Çevirmenliği kapsamında Sağlık Çevirmenliği irdelenecek ve hekim-hasta iletişiminde rol oynayan faktörler ortaya koyularak değerlendirilecektir. Bu amaçla, öncelikle Toplum ve Sağlık Çevirmenliği kavramları açıklanacak, bu kavramların tanım ve kapsamları üzerinde durulacaktır. Çalışmanın konusu çerçevesinde, Sağlık Çevirmenliğinin ve hekim-hasta iletişimin önemine ve özelliklerine yer verildikten sonra hekim-hasta iletişiminin “asimetrik” yapısı incelenecektir. Hekim-hasta görüşmelerinde ortaya çıkan iletişim sorunlarından biri de tarafların farklı iletişim beklentileridir. Eşitsizliğin hâkim olduğu bu ilişkide, eşitsizliği yaratan temel faktörün tıp dili (tıbbi jargon) olduğu bilinmelidir, tıp dilini kullanmak, hekimlerin alandan olmayanlara karşı uyguladıkları iktidar kurma eğilimidir. Sağlık çevirmeni olsun ya da olmasın, hekim-hasta görüşmesinde uzman (hekim) ile uzman olmayan kişi arasında geçen uzmanlık alanına (tıp) ait bir iletişim söz konusudur, bu görüşme birbirine denk olmayan taraflar arasında yürütülür. Uzmanlar tıp bilgisine ve mesleki deneyime sahiptir, hastalar ise bu alana hâkim değildir. Uzmanların alan bilgisine sahip olmaları, tıp dilini kullanmaları, özel bir iletişim kanalı olan hekimlik dilini oluşturmaktadır ve iletişim açısından bu hekimlik dili, hekim olmayan kişiler (hastalar) tarafından anlaşılmalarını güçleştiren ve/veya engelleyen bir özelliğe sahiptir. Tercih edilen bu dil, hekimler ve hastalar arasında asimetrik bir iletişime yol açmaktadır. Sosyal açıdan bu tür bir farklılaşmış dil kullanımı, hekimler ve hastalar arasındaki sınırı keskinleştirmekte ve “asimetrik” ilişkileri pekiştirmektedir. Bu ilişkiyi daha somut bir şekilde ortaya koyabilmek amacıyla örnek olarak anamnez (hasta öyküsü) görüşmesinin yapısı üzerinde durulacak, hekim-hasta iletişiminde hâkim olan “asimetrik” yapı irdelenecek ve çeviri etkinliğinde hekim-hasta iletişiminde hekimlerin sahip olduğu iktidar pozisyonunda sağlık çevirmeninin oynadığı rol incelenecektir. Bu iletişimde (hekim-hasta- çevirmen üçgeninde) hekim-hasta arasında hâkim olan “asimetrik” ilişki örneklerle gösterilmeye çalışılacaktır.

HEALTH CARE INTERPRETING: A STUDY ON THE PHYSICIAN – PATIENT COMMUNICATION AND THE ASSESSMENT OF THE PHYSICIAN’S POSITION OF POWER

Health care interpreting constitutes an important domain of interpreting which has a considerable area of profession and application today. In particular, due to the mobility caused by reasons like immigration, tourism, trade etc., this type of interpreting emerges as a field which is worth considering and investigating. The health care interpreting activities require a healthy dialogue between the foreign patient and the health care professional. In this regard, the communicational quality, type, dimension and effectiveness of the relationships to be established between the physician and the patient are important. In this study, Health Care Interpreting will be addressed within the scope of Community Interpreting and the factors which play a role in the physician-patient communication will be demonstrated and assessed. To this end, first the concepts of Community Interpreting and Health Care Interpreting will be explained and the definition and scope of these concepts will be dwelled on. Within the framework of the subject of the study, the importance and characteristics of Health Care Interpreting and the physician-patient communication will be given place and afterwards, the “asymmetrical” structure of the physician-patient relationship will be examined. One of the communication problems faced in physician-patient encounters is the different expectations of the parties in terms of communication. In this relationship where inequality prevails, it should be known that the main factor creating this inequality is the medical language (medical jargon); using the medical language is the physicians’ tendency to establish authority on those who are not associated with the medical field. Regardless of whether the health care interpreter is present or not, a professional (medical) communication taking place between the specialist (physician) and the non-specialist is in question; this encounter is carried out between unequal parties. Specialists have medical information as well as professional experience whereas patients do not have a command of this field. The fact that the experts have content knowledge and they use the medical language, creates the language of medicine which is a special channel of communication and this language of medicine renders it difficult and/or impossible for physicians to be understood by persons who are not physicians (patients). This language which is preferred to be used leads to an asymmetrical communication between physicians and patients. In social terms, the use of such a differentiated language accentuates the boundary between physicians and patients and reinforces the “asymmetrical” relationships. With the purpose of demonstrating this relationship more concretely, for instance, the structure of “anamnesis” (medical history of the patient) interviews will be elaborated, the “asymmetrical” structure prevailing in the physician-patient communication will be examined and the role played by the health care interpreter in the physician’s position of power in the physician-patient communication will be examined. The “asymmetrical” relationship prevailing between the physician and the patient in this communication (in the physician-patient-interpreter triangle) will be demonstrated through examples.

PDF

___

Açıkalın, Işıl (1995). A Linguistic Analysis of Turkish Medical Language and Doctor-Patient Communication. Hacettepe Üniversitesi, Yayınlanmış Doktora Tezi.
Allaoui, R. (2005). Dolmetschen im Krankenhaus. Rollenerwartungen und Rollenverständnisse. Göttingen: Cuvillier.
Angelelli, C. V. (2004a). Medical Interpreting and Cross-cultural Communication. Cambridge: Cambridge University Press.
Angelelli, C. V. (2004b). Revisiting the Interpreter’s Role. Amsterdam: Benjamins Translation Library.
Anschütz, F. ( 1992). Anamneseerhebung und allgemeine Krankenuntersuchung. Berlin: Springer
Barkowski, M. (2007). Dolmetschen im medizinischen Bereich. Berlin: BDÜ.
Bolden, G. (2000). “Toward understanding practices of medical interpreting: interpreters’ involvement in history taking.” Discourse Studies 2: 4 (s. 387-419). Thousand Oaks: Sage.
Bowen, M. (2003). “Community Interpreting”. Snell- Hornby, M. / Hönig, H. / Kussmaul, P. /Schmitt, P. (yay. haz.) Handbuch Translation (s. 319-321). Tübingen: Stauffenberg.
Brünner, G. / Fiehler, R. / Kindt, W. (2002). Angewandte Diskursforschung. Band 1: Grundlagen und Beispielanalysen. Radolfszell: Verlag für Gesprächsforschung.
Carr, S. E. (1997). “A three-tiered health care interpreter system”. Silvana E. Carr, Roda P. Roberts, Aideen Dufour and Dini Steyn (yay. haz.). The Critical Link: Interpreters in the Community. Papers from the 1st international conference on interpreting in legal, health and social service settings. Geneva Park, Canada, 1-4 June 1995 (s. 271). Amsterdam/Philadelphia: Benjamins Publishing Company.
Cermann, M.-T. (2004). Ein interlingualer Vergleich popularisierender Fachtextsorten der Medizin des Französischen und Deutschen, Diplomarbeit. Leipzig: IALT.
Çetintaş Sönmez, E. (2011). Tıp Metinlerinin Çevirisine İlişkin Yaklaşımlar ve Beklentiler: Bir Olgu Çalışması. İstanbul: Okan Üniversitesi Çeviribilim Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Doğan, A. (2004). “Mahkeme Çevirmenliği”. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi Journal of Translation Studies. Sayı 14, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
Doğan, A. (2009). Sözlü Çeviri Çalışmaları ve Uygulamaları. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Doğan, A. (2012). “Türkiye’deki Acil Durum ve Afet Çevirmenliği Girişimi (ARÇ) Gönüllüleri Üzerinde Bir Çalışma”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 29, Sayı 2 (2012).
Erten, A. (2003). Tıp Terminolojisi ve Tıp Metinleri Çevirisi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Farhan, Nabeel / Wirsching, Michael (yay. haz.) (2015). Kommunikation für ausländische Ärzte. Vorbereitung auf den Patientenkommunikationstest in Deutschland. Unter Mitarbeit von Christian Baumgärtner, Lena-Alexandra Beume, Alicia Benke, Sonja Domes, Sabine Drexler, Kurt Fritzsche, Torben Glatz, Wolfram Meschede, Arkadiusz Miernik, Julia Pütz, Barbara Schmeiser, Nikolaus Schurmann, Sven Ziegler. München: Urban & Fischer Verlag.
Favaron, R. (2010). Interpreting in a bilingual healthcare facility: An ethnographic and corpus- based analysis. Wien: Dissertation, Universitat Wien.
Fiehler, R. (2002). Verständigungsprobleme und gestörte Kommunikation. Radolfzell: Verlag für Gesprächsforschung.
Frishberg, N. (1994). Interpreting. An Introduction. Maryland: Silver Spring RUD Publ.
Frühauf, J./ vd. (2000). “Gesundheitsversorgung von Migrantinnen in der Gynäkologie: Stellenwert sprachlicher Schwierigkeiten”. David, M. / Borde, T. / Kentenich, H. (yay. haz.) Migration- Frauen-Gesundheit. Perspektiven im europäischen Kontext. Frankfurt (Main): Mabuse Verlag GmbH.
Garber, N. (2000). “Community Interpretation: A Personal View.” Roberts, R.P. / Carr, S. E. / Abraham, D. / Dufour, A. (yay. haz.) The Critical Link 2: Interpreters in the Community. Selected papers from the 2nd international conference on interpreting in legal, health and social service settings. Vancouver, BC, Canada, 19-23 May 1998. (s. 9-20). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Gentile, A. (1993). “Community Interpreting and Languages of Limited Diffusion”. Picken, C. (yay. haz.) Translation – the vital link. Proceedings of the XIIIth World Congress of FIT, 6-13 August 1993, Brighton. Volume 2. (s. 253-262). London: Institute of Translation and Interpreting.
Günay Köprülü, S. (2017). “Tıbbi Çeviri ve Zorlukları/ Medical Translation and Difficulties in Medical Translation”, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Tahsin Aktaş Armağanı) Volume 12/7, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11450, p. 249-262.
Hale, S. B. (2007). Community Interpreting. Houndmills, Basingstoke/New York: Palgrave Macmillan.
Kahraman, R. (2010). Göç ve çeviri: iltica başvurularında sözlü çeviri uygulamaları ve toplum çevirmenin rolü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çeviribilim Anabilim Dalı Çeviribilim Dalı Doktora Tezi.
Kalina, S. (2000). “Community Interpreting als Aufgabe der Dolmetschlehre”. Bührig, K., / Durlanik, L. / Meyer, B. (yay. haz.) Dolmetschen und Übersetzen in medizinischen Institutionen. Arbeitsblätter zur Mehrsprachigkeit. Sonderforschungsbereich Mehrsprachigkeit. Hamburg: Universität Hamburg Sonderforschungsbereich Mehrsprachigkeit.
Kalina, S. (2001). “Zur Professionalisierung beim Dolmetschen. Vorschläge für Forschung und Lehre”. Kelletat, A.F. (yay. haz.) Dolmetschen: Beiträge aus Forschung, Lehre und Praxis (s. 51-64). Frankfurt am Main u. a.: Lang.
Kalina, S. (2002). “Interpreters as professionals”. Across languages and cultures 3; 2, s.169-187.
Kaufert, J. M. / Koolage, W.W. (1984). “Role conflict among culture brokers: the experience of Native”. Canadian medical interpreters. Social Science and Medicine 1984 (18(3)), s. 283- 286.
Kurultay, T. (2001). Depreme Karşı Toplumsal Hazırlıkta Eylem Odaklı Bilgi, Afet Yönetimi ve Toplum Semineri Bildirisi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Kurultay, T. / Bulut, A. (2012). “Toplum Çevirmenliğine Yeniden Bakışta Afette Rehber (ARÇ)”.İ.Ü. Çeviribilim Dergisi, Sayı: 6 (2-2012), s.75-102.
Kurultay, T./ Bulut, A. (2010). “Afette Rehber Çevirmenlik Örneğinde Toplum Çevirmeninin Sorumluluğu”. Turgay Kurultay Bütün Çalışmaları (der. Filiz Şan), İstanbul.
Koçan, S. / Demirci Güngördü, N. / Demir, A. / Üstün, Ç. (2017): “Bir Grup Sağlık Çalışanının Bakış Açısıyla Göçmen Sorunu: Nitel bir Çalışma “ Turkish Studies. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/31, p. 361-378 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12550 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
Lalouschek, J. (2002a). “Frage-Antwort-Sequenzen im ärztlichen Gespräch. Brünner.” G. / Fiehler, R. / Kindt, W. (yay. haz.) Angewandte Diskursforschung. Band 1: Grundlagen und Beispielanalysen. Radolfzell: Verlag für Gesprächsforschung.
Lalouschek, J. (2002b). “’Hypertonie?’ - oder das Gespräch mit PatientInnen als Störung ärztlichen Tuns”. Fiehler, R. (yay. haz.) Verständigungsprobleme und gestörte Kommunikation (s. 97- 115). Radolfzell: Verlag für Gesprächsforschung.
Meyer, B. (2001). “How Untrained Interpreters Handle Medical Terms”. I. Mason (yay. haz.). Triadic exchanges. Studies in Dialogue Interpreting. Manchester, St. Jerome Publ.
Mikkelson, H. (1999). Interpreting Is Interpreting – Or Is It? http://www.acebo.com/ papers/interp1.htm (erişim tarihi: 23.03.2018).
Mishler, E. (1984). The Discourse of Medicine: Dialectics of Medical Interviews. Norwood, NJ: Ablex.
Niska, H. (2002). “Community interpreter training: Past, present, future”. Viezzi, M. / Garzone, G. (yay. haz.) Proceedings of the 1st Forli Conference on Interpreting Studies (s. 133-144). Amsterdam: Benjamins.
Pöchhacker, F. /Shlesinger, M. (2007). Healthcare Interpreting. Discourse and Interaction. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
Pöchhacker, F. (1997). Kommunikation mit Nichtdeutschsprachigen in Wiener Gesundheits- und Sozialeinrichtungen. Teil 2. MA 15/ Dezernat für Gesundheitsplanung. Teil 2. MA 15/ Dezernat für Gesundheitsplanung. Wien: Lischkar.
Pöchhacker, F. (2000). Dolmetschen: Konzeptuelle Grundlagen und Deskriptive Untersuchungen. Tübingen: Stauffenburg.
Pöllabauer, S. (2002a). “Community Interpreting. Abbau sprachlicher und kultureller Barrieren”. Kurz, I. / Moisl, A. (yay. haz.) Berufsbilder für Übersetzer und Dolmetscher. Perspektiven nach dem Studium (s. 196-204). Wien: Facultas.
Pöllabauer, S. (2002b). “Community Interpreting als Arbeitsfeld - Vom Missionarsgeist und von moralischen Dilemmata”. Best, J. / Kalina, S. (yay. haz.) Übersetzen und Dolmetschen. Eine Orientierungshilfe (s. 286-298). Tübingen/Basel: Francke.
Pöllabauer, S. (2005). I don’t understand your English, Miss. Dolmetschen bei Asylanhörungen. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Pöllabauer, S. (2009). “Im Wilden Westen des Dolmetschens. Ausbildung als Schritt zur Professionalisierung des Community Interpreting”. Rásky, É. (yay. haz.) Gesundheit hat Bleiberecht. Migration und Gesundheit. Festschrift zum Anlass des 10-jährigen Bestehens des Ambulatoriums Caritas Marienambulanz in Graz. (s. 97-116). Wien: Facultas WUV.
Prince, C. D. (1986). Hablando con el doctor: Communication problems between doctors and their Spanish-speaking patients. Ph. D. dissertation, Stanford: Stanford University.
Roberts, R. (1997). “Community Interpreting Today and Tomorrow.”Carr, S.E. / Roberts, R. / Dufour, A. / Steyn, D. (yay. haz.) The critical link: Interpreters in the community. Benjamins Translation Library 19. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins.
Salman, R. (2001). “Zur Gesundheitsversorgung von MigrantInnen”. Domenig, D. (yay. haz.) Professionelle Transkulturelle Pflege. Handbuch für Lehre und Praxis in Pflege und Geburtshilfe (s. 87-100. ). Bern: Verlag Hans Huber.
Salman, R. (2007). Gemeindedolmetscherdienste als Beitrag zur Integration von Migranten in das regionale Sozial- und Gesundheitswesen – das Modell des Ethno-Medizinischen Zentrums. Beauftragte der Bundesregierung für Migration, Flüchtlinge und Integration. Gesundheit und Integration. Ein Handbuch für Modelle guter Praxis. Zusammengestellt und bearbeitet vom bundesweiten Arbeitskreis “Migration und öffentliche Gesundheit” der Beauftragten der Bundesregierung für Migration, Flüchtlinge und Integration. Berlin: Bonner Universitäts-Buchdruckerei, http://www. bundesregierung.de/Content/DE/
Publikation/IB/Anlagen/ 2007- 08-31-gesundheit-und-integration,property=publicati onFile.pdf, s. 246–256 (erişim tarihi: 12.02.2018).
Slapp, A. M. (2004). Community Interpreting in Deutschland. Gegenwärtige Situation und Perspektiven für die Zukunft. München: Martin Meidenbauer Verlagsbuchhandlung.
Stuker, R. (2001). “Professionelles Dolmetschen”. Domenig, D. (yay. haz.) Professionelle Transkulturelle Pflege. Handbuch für Lehre und Praxis in Pflege und Geburtshilfe (s. 185- 199). Bern: Verlag Hans Huber.
Tahir- Gürçağlar, Ş. / Diriker, E. (2004). “Commmunity Interpreting in Turkey”. Hacettepe Üniversitesi Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi. Sayı 14, Ankara: Bizim Büro Basımevi, s.73-93.
Tahir-Gürçağlar, Ş. (2011). Çevirinin ABC’si. Say Yayınları: İstanbul.
Tebble, H. (1999). The Tenor of Consultant Physicians: Implications for Medical Interpreting. The Translator Vol. 5, No. 2, s.179-200.
Wadensjö, C. (1992). Interpreting as Interaction. On dialogue-interpreting in immigration hearings and medical encounters. Linköping: Linköping University.
Weiss, R. / Stuker, R. (1999). Wenn PatientInnen und Behandelnde nicht dieselbe Sprache sprechen. Konzepte zur Übersetzungspraxis. Sozial- und Präventivmedizin 1999:Ausgabe 44, s. 257- 263.
Wesselman, E. (2010). Sprachmittlung im Krankenhaus. Hausinterner Dolmetscherdienst.
http://www.migazin.de/2010/01/04/sprachmittlung-im krankenhausbeigesundheitsversorgungvon-migranten/all/1/ (erişim tarihi: 21.01.2018).
Westermilies, I. (2004). Ärztliche Handlungsstrategien im Umgang mit ausländischen Patienten. Medizinisch-ethische Aspekte. Münster: Lit, 21.
Wodak, R. (1981). Das Wort in der Gruppe. Linguistische Studien zur therapeutischen Kommunikation. Wien: Verlag der Akademie der Wissenschaften.
Zimmermann, E. (2000). Kulturelle Missverständnisse in der Medizin. Ausländische Patienten besser versorgen. Bern: Hans Huber.