ROMANIN VAROLUŞ SERÜVENİ

Tarih boyunca, zamana bağlı olarak değişen koşul ve ihtiyaçlar dolayısıyla varlığını sürdüremeyip dönüşüme uğrayan edebî türler arasında; mit, destan, masal ve hikâye arasındaki geçişin ardından 17. yüzyıl başında ortaya çıkan roman, bugüne kadar önemini giderek artırarak var olan en dikkat çekici türdür. Tahkiyeye dayalı sözlü türler döneminin yavaş yavaş kapanmaya başladığı dönemde belirip, bilimin gelişmesi ile büyük bir atılım yapar ve anlatıcının yerini yazıcının, dinleyicinin yerini okurun aldığı yeni bir edebî ortamda hâkimiyet kurar. Anlatım olanaklarının çokluğu romanın ivme kazanmasında ve etkinliğini sürdürmesinde önemli rol oynar. Ortaçağ romansları; romantik, modern ve modernist roman, yeni roman ve postmodern roman süreçlerinden sonra bu türü nelerin beklediği ise tartışma konusudur. 20. yüzyılın ortalarına doğru ortaya çıkan ve zamanla her alanda etkisini hissettiren postmodern felsefenin, edebiyatta ve dolayısıyla romanda da kendini göstermesiyle doğan postmodern roman, bu türün son yöneliminin sonucudur. Ancak üretilen eserlerin genel özellikleri postmodern felsefeyi yansıtmakla birlikte, bu eğilimin kendinden önceki edebî hareketleri tamamen dışladığı ve günümüz romanının tek bir akımın etkisi altında ortaya konduğu söylenemez. Bu makalede, başlangıcından itibaren pek çok değişime uğrayan ve söz konusu süreci henüz tamamlamamış olan roman türünün geçirdiği evreler ele alınacak, günümüzdeki durumu ile ilgili değerlendirmelerde bulunulacak ve gelecekteki durumu tartışılacaktır.

ADVENTURE OF NOVEL’S EXISTENCE

Tarih boyunca, zamana bağlı olarak değişen koşul ve ihtiyaçlar dolayısıyla varlığını sürdüremeyip dönüşüme uğrayan edebî türler arasında; mit, destan, masal ve hikâye arasındaki geçişin ardından 17. yüzyıl başında ortaya çıkan roman, bugüne kadar önemini giderek artırarak var olan en dikkat çekici türdür. Tahkiyeye dayalı sözlü türler döneminin yavaş yavaş kapanmaya başladığı dönemde belirip, bilimin gelişmesi ile büyük bir atılım yapar ve anlatıcının yerini yazıcının, dinleyicinin yerini okurun aldığı yeni bir edebî ortamda hâkimiyet kurar. Anlatım olanaklarının çokluğu romanın ivme kazanmasında ve etkinliğini sürdürmesinde önemli rol oynar. Ortaçağ romansları; romantik, modern ve modernist roman, yeni roman ve postmodern roman süreçlerinden sonra bu türü nelerin beklediği ise tartışma konusudur. 20. yüzyılın ortalarına doğru ortaya çıkan ve zamanla her alanda etkisini hissettiren postmodern felsefenin, edebiyatta ve dolayısıyla romanda da kendini göstermesiyle doğan postmodern roman, bu türün son yöneliminin sonucudur. Ancak üretilen eserlerin genel özellikleri postmodern felsefeyi yansıtmakla birlikte, bu eğilimin kendinden önceki edebî hareketleri tamamen dışladığı ve günümüz romanının tek bir akımın etkisi altında ortaya konduğu söylenemez. Bu makalede, başlangıcından itibaren pek çok değişime uğrayan ve söz konusu süreci henüz tamamlamamış olan roman türünün geçirdiği evreler ele alınacak, günümüzdeki durumu ile ilgili değerlendirmelerde bulunulacak ve gelecekteki durumu tartışılacaktır.

___

  • ADORNO, Theodor W.; Edebiyat Yazıları. çev. Sabir Yücesoy. Orhan Koçak. Ġstanbul: Metis Yayınları, 2008.
  • AYTAÇ, Gürsel; Edebiyat Yazıları (1995-2000). Ġstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları, 2001.----------------------; Genel Edebiyat Bilimi. Ġstanbul: Say Yayınları, 2003. ----------------------; Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları,2001.
  • BALCI, Yunus; “80 Sonrası Türk Romanında Bir Formasyon Olarak Deformasyon”. 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu Bildirileri (27-28 Mart 2008). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları, No: 170, 2009, s. 37-44.
  • BALDIRAN, Galip; Alain Robbe-Grillet ve Yeni Roman. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2002.
  • BEKĠROĞLU, Nazan; “ParĢömen ve Palimpsest”. Zaman Gazatesi, 4 Mart 2012, Pazar. Nihayet Arslan. Türk Romanının Oluşumu (Dış Gerçeklik Açısından Bir İnceleme). Ankara:Phoenix Yayınları, 2007.
  • BĠNGÜL, Ġlyaz; “Avrupa Romanına Dair”. Kitaplık, Yıl: 12, Sayı: 75, Eylül 2004, s. 65-71.
  • CONNOR, Steven; “Modernizm ve Yazan El”. Kitaplık, Sayı:77, Kasım 2004, s. 54-67.
  • ÇELİK, S. Dilek Yalçın; Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Kuramları. Ankara: Akçağ Yayınları, 2005.
  • EAGLETON, Terry; Estetiğin Ġdeolojisi. hzl. Bülent Gözkân. Ġstanbul: Özne Yayınları, 1998.
  • ECEVĠT, Yıldız; Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları, 2001.
  • EROL, Ali; “Yarımçıq Elyazma‟daki Dede Korkut”. VII. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi (27 Haziran-1 Temmuz). Gaziantep, 2006. http://tr.wikipedia.org/wiki/Hipermetin_roman; “Hipermetin Roman”. EriĢim Tarihi:20.08.2012.
  • KANTARCIOĞLU, Sevim; Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm. Ankara: Akçağ Yayınları,2004.
  • KARLIOVA, Rüya; 25 yıl sonra roman”. Kitap Zamanı, Zaman Gazatesi Eki, Yıl:7, Sayı: 78, 2 Temmuz 2012 Pazartesi
  • KUNDERA, Milan; Perde. çev. Aysel Bora. Ġstanbul: Can Yayınları, 2006. ------------------------; Roman Sanatı. çev. Aysel Bora. Ġstanbul: Can Yayınları, 2002.Murat Belge. Edebiyat Üstüne Yazılar. Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları, 2006.
  • MENTEŞE, Oya Batum; “Sanatta ve Edebiyatta Postmodernizm”. Bir DüĢün Yolculuğu (EdebiyatSanat-EleĢtiri Yazıları). Ankara: Bilkamat Yay., 1996, s. 29-37.
  • MORETTI, Franco; Mucizevi Göstergeler / Edebi Biçimlerin Sosyolojisi Üzerine. çev. Zeynep Altok. Ġstanbul: Metis Yayınları, 2005.
  • PARLA, Jale; Donkişot’tan Bugüne Roman. Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları, 2000.
  • TURGUT, Canan Öktemgil; Latife Tekin’in Yapıtlarında Büyülü Gerçekçilik. Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi, Ankara: 2003.