REŞAT NURİ GÜNTEKİN’İN “AŞK MEKTUPLARI” ADLI ÖYKÜSÜNE METİN DİLBİLİMSEL BİR YAKLAŞIM

Geleneksel dil bilgisinde cümle, en üst düzey dil birimi olarak kabul edilmiş; bu anlayış, 1960'lı yıllardan sonra gelişen metin dilbilimle değişmeye başlamıştır. Metin çözümlemede cümlenin tek başına yetersiz kaldığı anlaşılarak metin dilbilimin ilkeleri temel alınmaya başlamıştır. Bu bağlamda metin dilbilim, bir metni kendi içinde ve kendisi için incelemeyi seçmiş; metni oluşturan yapılar ve bu yapılar arasındaki ilişkileri sorgulamıştır. Metin; bildirişim temeline dayanan, sözlü veya yazılı dil ürünüdür. Yazılı bir metin, cümlelerin art arda sıralandığı bir yapı olmayıp yazarın bilinçli seçimleri sonucunda oluşturulmuştur. Bağdaşıklık ve tutarlılık, bu yapının vazgeçilmez ölçütleridir. Metin, "dilsel bütünlük" olmasını büyük ölçüde bu iki ögeye borçludur. Bu çalışmada, öyküleri metin dilbilimsel yöntemle incelemenin olanaklı ve işlevsel olduğunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla; TAV Yayını 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı'ndaki Aşk Mektupları adlı metnin, metin dilbilim açısından taşıdığı değer sorgulanmaya çalışılmıştır. incelemesinden yararlanılan çalışmada; metni oluşturan cümleler numaralandırılmış, bu cümlelerin kendi içinde ve birbiriyle ilişkisi, derin yapıdaki rolü ayrıntılı olarak saptanmıştır

A TEXT LINGUISTICS APPROACH TO THE STORY “LOVE LETTERS” BY RESAT NURI GUNTEKIN

In traditional grammar, sentence had been adopted as the highest level unit of language, and this mentality began to change after the 1960s with the development of text linguistics. It has been found out that the sentence itself is inadequate in text analysis and the principles of text linguistics have been adopted. Within this context, text linguistics singled out to analyze a text within and for it and examined the structures that form the text and the relations among them. The text is a verbal or written language product that is based on communication. A written text is not a structure in which the sentences are successively but it is formed as a result of the author’s informed choices. Cohesion and coherence are indispensable criteria of this structure. The text owes its “linguistic integrity” to these two elements. It is aimed to reveal that it is possible and functional to examine stories with the method of text linguistics. For this purpose, the value of the Love Letters text in TAV Publication 8th Class Turkish Textbook was attempted to be questioned in terms of text linguistic. In this study the descriptive survey and document analysis were utilized, the sentences forming the text were numbered, and the relations among and within those sentences and their roles in the deep structure were identified in detail. The Love Letters story was analyzed in three sections. In the description section, the text was discussed in terms of genre and content; in the analysis section, the cohesion and coherence aspects of the text were examined; and in the interpretation section evaluations were carried out with reference to the data obtained from the study. As a result of the study, it was concluded that it would be functional to utilize the opportunities of text linguistics in the analysis of narrative texts

___

  • AKSAN, Doğan (1998), Anlambilim, Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi.
  • AKSAN, Doğan (2006), Her Yönüyle Dil, 4. Baskı, Ankara: TDK Yayınları, Ankara: Engin Yayınevi.
  • AŞKIN BALCI, Hülya (2006), Metin Dilbilim Açısından Bir Çözümleme, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21/2, s.192.
  • AYATA-ŞENÖZ, Canan (2005) Metindilbilim ve Türkçe, İstanbul: Multilingual Yayınları.
  • COŞKUN, Eyyup (2005), İlköğretim Öğrencilerinin Öyküleyici Anlatımlarında Bağdaşıklık, Tutarlılık ve Metin Elementleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
  • DEMİR, Sezgin (2008), İlköğretim 6, 7 ve 8. Sınıflar Türkçe Ders Kitaplarındaki Öykülerin Metin Dilbilimsel Yöntemlerle İncelenmesi ve Bu Metinlerin Öğrencilerin Anlama Düzeylerine Etkisi (Malatya İli Örneği) Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • GÜNAY, Doğan (2007), Metin Bilgisi, İstanbul: Multilingual Yayınları.
  • KARASAR, N. (2011). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. Ankara: Nobel Yayıncılık.
  • KÖÇER, Nigar (2010), Metin Çözümlemesi Millî Eğitim Bakanlığınca Önerilen 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Bağlamında Çözümlenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • ÖZKAN, Bülent (2004). Metindilbilimsel Bağdaşıklık ve Haldun Taner’in “Onikiye Bir Var” Adlı Öyküsünde Metindilbilimsel Bağdaşıklık Görünümler”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13/1, s.168
  • SUBAŞI-UZUN, Leylâ (1995), Orhon Yazıtlarının Metindilbilimsel Yapısı, Ankara: Simurg Yayınları.
  • ŞAHİN, Derya (2011). İlköğretim Türkçe Ders Kitabı 8, İstanbul: Tav Yayınları.
  • TDK, Türkçe Sözlük (2011), 11. Baskı, Ankara: TDK Yayınları.
  • YAVUZER, H. (2004). Okul Çağı Çocuğu, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • YILMAZ, Engin (2010), Uygulamalı Metin Bilgisi, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.