“TÜRK” SÖZÜNÜN ETİMOLOJİSİNE YENİ BİR BAKIŞ

"Türk" sözünün tarihi, etimolojisi ve taşıdığı anlamla bağlı Türkoloji'de her kes tarafından kabul edilir bir fikir bulunmamaktadır. Bu konuda çok sayılı araştırmacıların fikirleri genelde kaynaklara dayansa da, mantıksal açıdan her kesi tatmin edecek ortak bir fikir yoktur. Takdim olunan çalışma bu konunun araştırılmasına yöneliktir. Çalışmada "Türk" sözünün farklı dönemlerde bilim adamları tarafından teklif edilen etimolojik yorumlarının analizi verilmiş, bu yorumların eksik kalan tarafları araştırılmıştır. "Türk" sözünün çok sayıda bilim adamı tarafından kabul gören "güçlü, kuvvetli" anlamının aslında eski kaynakların okunması açısından yetersiz kaldığı zaman zaman bazı bilginler tarafından vurgulansa da, bu konu günümüze kadar açık kalmıştır. İlk defa Alman bilgini F.W.K.Müller tarafından ileri sürülmüş olan ve Macar alimi G.Nemeth tarafından temellendirilmeye çalışılmış bu yorum birçok bilim adamı tarafından kabul görmüş olmasına rağmen çitti bir araştırmaya tabi tutulmamıştır. Yapılan araştırmalarda ise "Türk" sözünün ne ifade ettiğini anlamak için bilim adamları çoğu zaman Türk diline değil, başka dillere müracaat etmiş, bu kelimenin manasını başka dillerde aramaya çalışmışlar. Takdim olunan çalışmada konuya sistemli yaklaşım uygulanarak Türk kelimesinin anlamına farklı taraftan bakılmış ve bu kelimenin çok daha genel bir anlam, "insan" anlamı taşıdığı ortaya çıkarılmıştır. Teklif edilen yorum bilimsel açıdan temellendirilmiş ve "Türk" kelimesinin tarih öncesi dönemlere giden kökleri araştırılmıştır. Eski kaynakların okunması sırasında bu yorumun mevcut yorumlardan farklı olarak bütün problemleri giderdiği de ispatlanmıştır. "Türk" kelimesinin teklif edilen yorumu bu kelimenin birçok bilim adamlarının iddia ettiği gibi 46. yy'lerde değil, daha eski zamanlarda ortaya çıktığını, şimdiye kadar bu kelimenin teklif edilen yorumlarının bu yorumun çeşitli varyantları olduğunu ortaya koymaktadır

A NEW OUTLOOK ON THE ETYMOLOGY OF THE NAME “TURK”

There is not any view that accepted by everyone about word “Türk” history, etimology and its meaning. Although generally many researchers’ opinion bases on resources, logically there is not any sufficient common view about this topic. Research paper investigates this topic. In this study the analysis of etymologic comments of word “Türk” by scientists has been given and investigated lack sides of these comments. Although scientists consider on lack of meaning of word “Türk” as a “strong and powerful” which have been accepted many other scientists from time to time, this issue is uncompleted till today. First time this comment was put forward by German scientist F.W.K.Müller and tried to substantiate by G.Nemeth. Although this comment has been accepted many scientists, it has not been investigated seriously. In researches to understand meaning of word “Türk” scientists appealed not Turkish but other languages and researched meaning of word “Türk” in other languages. In this study topic has been investigated systematically and considered on word “Türk” in different view. Here it is observed that this word means human which is more general meaning of word “Türk”. Offered comment has been substantiated scientifically and base of word “Türk” has been investigated before the history. It is confirmed that if old sources is read, in contrast of present comment offered comment solves all problems. Offered comment about word “Türk” puts forth that this word did not emerge in 4-6 centuries that claimed many scientists but emerged in much more old times. Also offered comment states that till now all comments are other variants of this comment

PDF

___

BAYKARA T. (2002) Türklüğün En Eski Zamanları. TÜRKLER Ensiklopedisi, 1. Cilt. Ankara.
DE GUIGNES J. (1923). Hunların, Türklerin, Moğolların ve daha sair Tatarların tarih-i umumisi. II. Türkçeye çeviri. İstanbul.
CLAUSON G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford. At The Clarendon Press.
GÖKALP Z. (2000). Türk Medeniyeti Tarihi. İstanbul. Toker Yayınevi.
HAMMER J. von. (1832). Geschichte des Osmanischen Reiches, B. I.
KAFESOĞU İ. (1966). Tarihte “Türk” adı. Reşid Rahmeti Arat için. TKAE Yayınları 19. Seri 1, Sayı A2. pp. 307-319. Ankara.
KLAPROTH J. (1826). Tableaux Historiques de l'Asie. Paris.
MÜLLER F.W.K. (1911). Uigurica. II, Berlin.
NEMETH G. (1927). Der Volksname türk: KCsA II, 4, pp. 275-281. Berlin.
ORKUN H.N. (1940). Türk Sözünün Aslı. Ankara, Akba Kitabevi.
PAŞAYEV N., PAŞAYEVA V. (2002). Eski Oğuzların İnançları ve Mitolojik Görüşleri. Encyclopedia “Türkler”, V. 3. pp. 345-357. Ankara.
PELLIOT P. (1931). La Haute Asie. Paris.
RƏCƏBOV E., Məmmədov Y. (1993). Orhon-Yenisey abidələri. Bakı, “Yazıçı”.
TOGAN Z.V. (1946). Ümumi Türk Tarihine Giriş, İstanbul.
TOMASCHEK W. (1887). Kritik der ältesten Nachrichten über den Skytischen, Wien.
VAMBERI A. (1879). Die Primitive Cultur des Turkotatarischen Volkes. Leipsic.
БАРТОЛЬД В.В. (1998). Тюрки. 12 лекций по истории турецких народов Средней Азии. Almatı, ТОО “Жалын”.
БАСКАКОВ Н.А. (1984). О происхождении этнонима башкир. Сборник «Этническая ономастика». Академия наук СССР. «Наука», Москва.
БИЧУРИН Н.Я. (1851). Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. I Том. С.-Петербург.
БОЛЬШОЙ современный русско-монгольский и монголо-русский словарь. (2006). Москва.
ДРЕВНЕТЮРКСКИЙ Словарь. 1969. Ленинград, “Наука”.
КОНОНОВ А.Н. (1947). Опыт анализа термина турк. Советская этнография. 1947.-№ 1.-С. 54-61. Москва.
ЭТИМОЛОГИЧЕСКИЙ Словарь Тюркских Языков. (1980). Общетюркские и межтюркские основы на буквы В, Г, Д. Москва, “Наука”.
ЭТИМОЛОГИЧЕСКИЙ Словарь Тюркских Языков. (1989). Общетюркские и межтюркские основы на буквы Җ, Ж, Й. Москва, “Наука”.