PSİKO-TEOLOJİK AÇIDAN KADINA YÖNELİK ŞİDDET OLGUSU: TEORİK VE UYGULAMALI BİR ÇALIŞMA*

Bu çalışma, geleneksel kodlardan ve dinî referanslardan beslenen kadına yönelik algının zihinsel yansımalarını, şiddet davranışıyla ilişkisi bakımından ele alarak yüksek din öğrenimi gören öğrencilerin bu konudaki yönelimlerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada hazır bilgiden yararlanma tekniğinin yanı sıra ilişkisel tarama yöntemine uygun olarak anket tekniği kullanılmıştır. Yüksek din öğretimi kurumunun 1. ve 4. sınıfında öğrenim görmekte olan 230 kişilik bir örneklem grubuna uygulanan araştırmada, araştırmacı tarafından geliştirilen ve içerisinde geleneksel kalıp yargılar, şiddet, toplumsal cinsiyet rolleri ve dinî kabullerle ilgili pozitif ve negatif algıyı içeren 34 maddelik anket uygulanmıştır. Özellikle sınıf ve cinsiyet değişkenleri bağlamında incelenen verilerden elde edilen bulgulara göre, yüksek din öğretiminde öğrenim görmekte olan öğrencilerin son sınıfa geldikçe pozitif algılarında artış olduğu gözlemlenmiş ve bu artışın bazı maddelerde anlamlılık düzeyine ulaştığı görülmüştür. Ancak özellikle şiddet, miras, şahitlik, yöneticilik ve fitne olma durumlarıyla ilgili dinî referansların işaret ettiği maddelerde öğrencilerin büyük oranda gelenek içerisinde şekillenen anlayış çerçevesinde bir tercih yaptıkları ve bu tercihlerin ilgili tüm maddelerde anlamlılık düzeyine ulaştığı görülmüştür. Araştırmadan elde edilen diğer önemli sonuç ise erkek öğrencilerin kız öğrencilere göre daha negatif bir algıya sahip olmalarıdır. Araştırmanın sonunda elde edilen bulgular ışığında şiddet davranışını önlemede Kutsal'la girilecek ilişkinin sahici bir nitelik taşıması, küçük yaşta verilecek değer eksenli din eğitimi ve dinî referanslara bütüncül bir bakış açısı geliştirmenin önemi vurgulanmış ayrıca yüksek din öğretimi kurumlarında ezberci ve nakilci anlayışın terk edilerek disiplinlerarası okumanın gereği hatırlatılmıştır.

THE FACT OF VIOLENCE AGAINST WOMEN IN TERMS OF PSYCHO-THEOLOGY: A THEORETICAL AND PRACTICAL STUDY

This study was carried out with the aim of revealing what the university students getting higher education on religion think about the point in question, by dealing with the reflections of the perception towards the women, which grows through traditional codes and religious references, in terms of its relationship with the violent behaviour. In the research, besides utilizing the existing literature, survey technique was used in accordance with relational screening model. In this study of which sample group consisted of 230 students studying at 1st and 4thgrade of higher religion education, a survey was conducted -which was developed by the researcher and had 34 questions including positive and negative perception about traditional stereotypes, violence, social gender roles and religious receptions. According to the findings obtained especially from the data which was analysed within the context of class and gender parameters, it was observed that there is increase in the positive perception of the students getting the higher religious education as they come to senior year, and it was seen that this increase has reached to the level of being meaningful in some questions. However, it was seen that the students made mostly their choices in the frame of a perception shaped by the traditions for the questions especially about violence, heritage, testimony, management and instigation which were marked by the religious references, and it was also seen that those choices reached to the level of being meaningful in all the related questions. And another crucial result obtained from the study is that male students adopt more negative perception than the female students. According to the findings obtained at the end of the study, it was emphasized that it is important to form a real/true relationship with the Holy One and to develop a holistic perspective towards the religious references and the moral-based religious education given at a young age. Also, it was underlined once more that it is necessary to quit the parrotfashion and the rote-learning in the institutions of higher religious education In this study, we dealt with the mental reflections of the perception towards woman, being fed by traditional codes and religious references. So that it is aimed to reveal the tendencies of the students, taking higher education on religion, about this point.Main problem of the study is that whether the perceptions of students, studying in the higher education institutions on religion which have an important mission in positive evolution -in the light of religious references, of the negative perception towards woman being fed by traditional codes, towards woman change over time or not. In this study, the question what kind of change it is if there is any according to independent variables will be answered. Main hypothesis of the study is based on the assumption that the perception of these students about woman would evolve positively in time till their senior years. The hypothesis being tested on this point is that "The woman perception changes by gender. Accordingly, female students have more positive approach than male students." Measuring Tools: In this study, a survey developed by the researcher and having 2 parts was used as data collection tool. The first part of the survey consisted of 4 demographic questions querying the students' genders and grades, socio-economic background of their parents and accommodation units of their parents. The second part of the survey consisted of 34 questions including attitudes towards violence as well as the questions including negative and positive perceptions being fed by traditional codes and religious references towards woman. Data Analysis: The data obtained from the study was analyzed by the computerbased SPSS 20 statistics packaged software. For seeing the percental and numerical distribution of the sample and the effect of a variable on another variable, crosstab analysis was performed; and also Chi Square Test was applied to determine the significance level of the difference between. Population and Sample: Population of the study is composed of the university students studying in Faculty of Theology, in Karabük University. Sample of the study is composed of 230 students having been chosen through random sampling from the 1st and 4th graders in the Faculty of Theology in Karabük University. Findings: When looked at the answers given to the survey questions of which numbers and percentages were stated on the basis of grades, it is seen that the questions about the positive perception towards woman were generally answered positively, and that rate of agreement with these clauses' context increases at the senior year. For instance, while 75.4% of 1st graders agreed with the clause saying "The thing making women subsidiary is not religion but tradition.", this rate increased to 85.6 for the 4th graders. While 60.3% of 1st graders agreed with the clause saying "The perception saying that women are lack of intelligence and faith doesn't comply with divine justice.", this rate is 89.4 for the 4th graders. The difference between them is meaningful at the level of p<0.01 (.000) There is seen similar results in the answers given to some questions fed by traditional codes. For instance, while 83.3% of 1st graders didn't agree with the clause saying "Don't set off with a woman, or you'll get just trouble.", 4th graders didn't agree with it at the rate of 87.5%. Especially, as the results of the survey questions about creation of woman, violence, inheritance, testimony, leadership and woman's being instigation, it is seen that all the grades answered them within the scope of meaning they attributed to religious references. And it is seen that the difference among the grades became more significant in these clauses. For instance, while 41.3% of 1st graders didn't agree with the clause saying "Women and men have equal conditions in testimony.", this rate is 81.7% for the 4th graders. The difference between them is meaningful at the level of p<0.01 (.000). And while 50.8% of 1st graders didn't agree with the clause saying "Woman can get the same right of succession as the man.", this rate is 81.7 for the 4th graders. The difference between them is meaningful at the level of p<0.01 (.000). When looked at the answers related to perception of woman by gender, it is seen that the rate of agreement of the male students to the clauses including negative perception is more different than female students, and that this difference reached to the significance level. For example, while 80.8% of female students didn't agree with the clause saying "Women tend to commit sin more than men.", this rate decreased to 41.0% for the males. The difference between them is meaningful at the level of p<0.01 (.000). And both genders didn't agree with the clause saying "It's man's responsibility to discipline woman.". Agreement rates were 86.2% for the females and 46.0% for the males. The difference between them is at the level of p<0.01 (.000). Result: Referring to transformative power of religious knowledge, the belief that positive perception about woman needs to be adopted much more in the institutions providing theological education has made the perception of senior students of this field an enigma. In this empirical study being shaped according to this enigma, it is observed that positive perception of senior students studying in this field has mostly increase; however, it is seen that answers were given within the scope of the dominanttraditional perception referred by decretals. Although the fact that the only institution isn't educational institutions being effective on the processes of religious socialization makes it essential to consider the effects of other communication fields, this doesn't reduce the effect and importance of educational institutions on formation of mentality. Another result of the study is that male students have more negative perception than the females, and this is a situation which could be explained by the socialization process of the boys grown up in a patriarchal community.

PDF

___

Albayrak, F. Serin, N. (2015), "Kutadgu Bilig ve Mârifetnâme'de Kadın Algısı", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, (37), ss. 16-37.
Altuntaş, M. (2016). "Câhiliye Dönemi Evlilikleri Ve Muallaka Şiirlerinde Anlatılan Hayatın Kur'ân Açısından Değerlendirilmesi / Some Assessments of Câhliliye Marriages and the Life Described in the Muallaqa Poems According to the Qur'ân", TURKISH STUDIES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 11/5 Winter 2016, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9354, p. 45-68.
Anıl A. Y. (2004), "Kutadgu Bilig'de Kadın", Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (32), ss. 91-99. Arpaguş, H. K. (2011), "Popüler Din Kitaplarında Kadın İmgesi", Türkiye V. Dinî Yayınlar Kongresi, Ankara, ss. 249-267.
Arkonaç S. (2008) , Psikolojide İnsan Modelleri ve Yerel İnsan Modelimiz, 2. Baskı, Nobel Yayınları. Armaner, N. (1961), "Hadislere Göre Kadının Sosyal Durumuna Umumi Bir Bakış", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX, ss. 131-139.
Ateş, A. O. (2013), "Kur'an ve Sünnetin Kadına Bakışı", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 291-320.
Aydın, M. (1998), "İslam Işığında Kadın", Ankara: TDV Yayınları, ss. 1-39.
Aydın, C. ve Genç, A. (2014), "Kur'an'ın sunduğu Zihniyet Değişimine Karşı Bir Direniş Örneği Olarak Kalıp Yargı ve Ön Yargılar", OMÜ İlahiyat Fakültesi dergisi, 36, ss. 167-184. Bardakoğlu, A. (2005), "Cahiliyye Döneminde Kadın", Sosyal Hayatta Kadın, Tartışmalı İlmi Toplantı, 3. Baskı, İstanbul: Ensar Neşriyat, ss. 13-20.
Bayındır A. (1999), "Kadın", İlmi Araştırmalar Dergisi, II, (13,14,15), ss. 124-139.
Bayraklı B. (2007), Kadın, Sevgi ve Temel Haklar, İstanbul: İşaret Yayınları. Bayraktar, F. (2005), "İslam'a Göre Kadının Eğitim ve Öğretimi, İslam'da Aile ve Çocuk Terbiyesi
(II)", İslami İlimler Araştırma Vakfı Tartışmalı İlmi Toplantı, İstanbul, ss. 79-100. Bayru, E. Ç. (2008), "Tarihte Kadına Bakış ve Mevlevilikte Kadın", Mevlana ve İnsan Sempozyumu, İzmir, ss. 91-95.
Bem, S. L. (1983), "Gender Schema Theory And Its Implications For Child Development: Raising Gender Aschematic Children in a Gender- Schematic Society", Journal of Women in Culture and Society, 8, (4), pp. 598-616.
Beck, A. T. (2015), Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar, (Çev. V. Öztürk-A. Türkcan), 3. Baskı, İstanbul: Litera Yayıncılık,
Berktay, F. (2014), Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın, 5. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.
Beşer, F. (1993), Hanımlara Özel İlmihal, İstanbul: Nûn Yayıncılık.
Bilgin, B. (1997), "İslam'da ve Türkiye'de Kadınlar", Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXVI, ss. 29-43.
Bilgin, B. (2003), "Dinin Farklı Yorumlanmasından Kaynaklanan, Kadınlarla İlgili Problemler ve Çözüm Yolları", II. Din Şûrası Tebliğ ve Müzakereleri 23-27 Kasım 1998, I, Ankara, ss. 245- 253.
Can, Y. (2014), "Türk Ailesinde Aile İçi Şiddetin Kültürel Dinamikleri", Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (8), Ankara, ss. 13-19.
Coşkun L. (2013), "Kadın Haklarının Güçlendirilmesi Çalışmaları", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Coşkun, S. (2006), "Yetişkin Eğitimi Bağlamında Hz. Peygamber'in Kadınları Eğitim Siyaseti", Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (26), ss. 75-93.
Çaha, Ö. (2010), Sivil Kadın, Türkiye'de Kadın ve Sivil Toplum, 2. Baskı, Ankara: Savaş Yayınevi.
Çayır C., Çetin Ö. (2011), "Din ve Şiddet Üzerine Psikolojik Bir Yaklaşım", Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakakültesi Dergisi, 13, (1), ss. 1-33.
Çetin, R. (2016), "Kültürün Öznesi ve Nesnesi Olarak Kadın: Kadın İlmihalleri Örneği", Dinî Araştırmalar Kadın Özel Sayısı, ss. 9-35.
Çınar, A. (2013), "Feminist Teoloji Açısından Kur'an'da Kadın Tipolojisi", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 127-148.
Psiko-Teolojik Açıdan Kadına Yönelik Şiddet Olgusu: Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma 273 Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/10
Durmuşoğlu, K. ve Kurt A. (2008), "Üç Kur'an Yorumunda Kadının Ötekiliği", Uludağ Üniveresitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17, (2), ss. 621-648.
Düzgün, Ş. A. (2013), "Kadın Rollerine Kur'an'ın Değerler Sisteminin Kaynaklığı", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 203-217.
Eren, M. (2007), "Hz. Muhammed'in Sünnetinde Kadına Verile Değer", Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu 20-22 Nisan 2007, İslami İlimler Dergisi Yayınları, ss. 299-314.
Erkan, R. ve Bozgöz F. (2004), "Kadına Yönelik Şiddetin Sosyo-Ekonomik, Dinsel Kültürel Boyutları: Diyarbakır Örneği", Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 8, (18), ss. 219-242.
FAHRETTİNer-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer, (2004), et-Tefsîru'l-Kebir (Mefâtîhu'l-Ğayb), 2. Baskı, Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed (2005), İhyâu Ulûmi'd Din, 1. Baskı, Beyrut: Dâru İbn Hazm.
Gülmez, Ç. (2014), Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet, Ahlaki Çözülme ve Dindarlık, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), OMÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Samsun.
Gülmez Ç. (2016), "Eşine Şiddet Uygulayan Erkeklere Yönelik Bilişsel Davranışçı Yaklaşımla Bütünleştirilmiş DinîManevi Danışmanlık Modeli", Manevi Danışmanlık ve Rehberlik (II), İstanbul: Dem Yayınları.
Günay, Ü. (2014), Din Sosyolojisi, 13. Baskı, İstanbul: İnsan Yayınları.
Güner O. (2007), "İslam Düşüncesinde Kadına Yönelik Şiddet Söylemine Bir Bakış", OMÜİFD, 23, ss. 51-62.
Güneş, A. (2005), "Kur'an Işığında Şiddet Sorununa Bakış", Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, V, (3), ss. 7-28.
Harman Ö. F. (2013), "Hıristiyanlık'ta Kadın Algısı", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 56-70.
Hatemi, H. (1988), Kadının Çıkış Yolu, Ankara: Fecr Yayınevi.
Hatemi, H. (1999), İlahi Hikmette Kadın, 4. Baskı, İstanbul: Birleşik Yayıncılık.
Hökelekli, H. (2007), "Müslüman ve Öteki: Farklı Dinî Grupların Birbirini Algılama Biçimi", Kur'an-ı Kerim'de Ehl-i Kitap, Tartışmalı İlmi Toplantı 12 - 13 Kasım 2005, İstanbul, ss. 405-420.
İbn Sina (2005), Metafizik, Kitâbu'ş-Şifâ, (Çev. E. Demirli & Ö. Türker, İstanbul: Litera Yayıncılık.
İçli, T. G. (1995), Ailede Kadına Şiddet ve Kadının Suçluluğu, Ankara: Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları.
İnam, A. "Şiddeti Anlamak", http://www.phil.metu.edu.tr/ahmet-inam/siddeti-anlamak.htm, 8.7.2015.
Karaca, F. (2004), "Saldırganlık, Şiddet ve Din", Çok Kültürlü Bir Dünyada İmanlı, Anlamlı ve Barış İçinde Yaşama Pratiği: Risale-i Nur Yaklaşımı, 7. Uluslararası Bediüzzaman Sempozyumu. İstanbul, ss. 33-47.
Karahan T. F. ve Sardoğan M. E. (2004), Psikolojik Danışma ve Psikoterapide Kuramlar, Samsun: Deniz kültür Yayınları. 274 Zeynep ÖZCAN Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/10
Karslı, İ. H. (2013), "Kadın Erkek Eşitliği Bağlamında Tefsirlere Eleştirel Bir Yaklaşım", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 103-125.
Kazancı, F. A. Ş. (2013), "Âdetlerin Âyetleşmesinden Âyetlerin Âdetleşmesine", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 322-330.
Kılıç M. (2015), "Kadın Hakları ve Kadın Kimliği", Türkiye Gazetesi.
Kılıç M. (2015b), "Şiddet Olgusu ve Şiddetin Meşruiyetinin Sorgulanması", Diyanet Aylık Dergi, (289), ss. 16-19.
Kılıç S. (2006), "Kadın Erkeğin Kaburga Kemiğine İndirgenecek İkincil Bir Fenomen Değildir!...", Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 10, (27), ss. 1-20.
Kızmaz, Z. (2006), "Şiddetin Sosyo-kültürel kaynakları üzerine sosyolojik bir yaklaşım", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, (2), ss. 247-268.
Kitabı Mukaddes, (2016), Kitabı Mukaddes Şirketi, İstanbul.
Köprülü, M. F. (1981), Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Köroğlu E.-Türkçapar H. (2009), Psikoterapi Yöntemleri Kuramlar ve Uygulama Yönergeleri, Ankara: HYB yayınları.
Kula, N. (2017), "Erken Çocukluk Dönemindeki Çocuğa Ölümü Anlatmak / How to Explain Concept of Death to Children in Early Childhood", TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308- 2140, Volume 12/2, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.11732, p. 301-314.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (1988), el-Câmi' li Ahkâmi'l Kur'ân, 1. Baskı, Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye Martı, H. (1998), "Kadın Konusunda Rasulullah'a Nisbet Edilen Uydurma Hadisler", Mehir, (2), ss. 31-35.
Martı, H. (2009), "Olumsuz Kadın Algısının Uydurma Rivayetlerdeki İzleri", Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi _ [www.dinbilimleri.com], IX, 9, (3), ss. 101-115.
Martı, H. (2010), "İdeal Bir Eş Olarak Hazreti Peygamber", Kutlu Doğum 2009: Kürselleşen Dünyada Aile, http://www.sonpeygamber.info/ideal-bir-es-olarak-hz-peygamber. ss. 38-46.
Meydaneri, Y. (2006), Sosyolojik Açıdan Kadınlarla İlgili Kalıp Yargılar (Kırıkkale Örneği), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), E. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Okumuş, E. (2016), "Toplum Bağlamında Din-Kültür Etkileşimi / The Interaction of Religion and Culture in the Context of Society", TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 11/7 Spring 2016, ANKARA/TURKEY, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9661, p. 269-292.
Okuyan, M. (2007), "Kadına Yönelik Şiddete Kur'an'ın Bakışı", OMÜİFD, (23), ss. 93-133.
Ömek, H. (2013), Kadına Yönelik Şiddet ve Din İlişkisine Sosyolojik Bir Yaklaşım (Ankara'daki Kadın Sığınma Evleri Örneği),(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Psiko-Teolojik Açıdan Kadına Yönelik Şiddet Olgusu: Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma 275 Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 12/10
Öztürk, E. (2008), Türkiye'de Aile İçi Şiddet, Kadın Sığınma Evleri ve Din, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), M. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Öztürk M. (2011), Klasik Tefsir Kaynaklarında Kadın İmgesi, Türkiye V. Dinî Yayınlar Kongresi, Ankara, ss. 45-91.
Öztürk, M. (2016a), "Kur'an, Tefsir, Kadın", Dinî Araştırmalar Kadın Özel Sayısı, ss. 65-96.
Öztürk, M., (2016b), Cahiliyeden İslamiyet'e Kadın, Ankara: Ankara Okulu Yayınları. Savaş R. (2013), "Cahiliye Devrinde Kadın Algısı", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 71-79.
Subaşı N. (2014 a), Din Sosyolojisine Giriş, İstanbul: Dem Yayınları.
Subaşı, N. (2014b) Frenk Hayatının Gecesinde..., Dinî Sosyaliteler, İstanbul: Tezkire Yayınları.
Suyûtî, Ebü'l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr (1983), ed Dürrü'l-Mensûr fi't-Tefsîri'lMe'sûr, 1. Baskı, Beyrut: Dâru'l-Fikr.
Şenol, D. Ve Yıldız, S. (2013), Kadına Yönelik Şiddet Algısı, Kadın ve Erkek Bakış Açılarıyla, Ankara.
Şirin, T. (2014), Dinî Danışma ve Rehberlik, İnsan Modeli Manevi Danışmanlık, İstanbul: Mim Akademi Yayınları.
Taberî, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd (1999), Tefsîru't-Taberî (Câmiu'l-Beyân fi Te'vîli'l-Kur'an), 3. Baskı, Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye.
Tatlıoğlu K., Küçükköse İ. (2015), "Türkiye'de Kadına Yönelik Şiddet: Nedenleri, Koruma, Önleme ve Müdahale Hizmetleri", Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, (13), ss. 194-209.
Tuksal, H. Ş. (2014), Kadın Karşıtı Söylemin İslam Geleneğindeki İzdüşümleri, 5. Baskı, Ankara: Otto Yayınları.
Uysal, V. (2001), "Günümüz Türk Toplumunda Dinsellik ve Kadın/Erkek Alt!yhtan Tutumlar", M.Ü. İlahiyaı Fakültesi Dergisi, 20, ss. 81-114.
Uysal, V. (2006), Türkiye'de Dindarlık ve Kadın, İstanbul: Dem Yayınları.
Ünal, A. (2013), "Yahudilik'te Kadın Algısı", Kur'an ve Kadın Sempozyumu, 1. Baskı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 48-54.
Wedûd-Muhsin A. (2005), Kur'ân ve Kadın, 3. Baskı, İstanbul: İz Yayıncılık.
World Health Organization, (2002), World Report on Violence and Health, Geneva: World Health Organization.
Yapıcı, A. (2012), "Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Din ve Kadın, Din ve Toplumsal Boyutlarıyla Cinsiyet" (Tartışmalı İlmi İhtisas Toplantısı 21-22 Mayıs 2011), İstanbul, ss. 221-234.
Yapıcı, A. (2016), Toplumsal Cinsiyet, Din ve Kadın, 1. Baskı, İstanbul: Çamlıca Yayınları.
Yusuf Has Hacip (1998), Kutadgu Bilig, (Çev. R. R. Arat), 7. Baskı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.