OSMANLI DEVLETİ’NDE MİLADİ ESASLI TAKVİM; TAKVİM-İ GARBÎ’NİN KABULÜ İLE İLGİLİ MECLİS GÖRÜŞMELERİ

Osmanlı Devleti İkinci Meşrutiyet'le birlikte, kullandığı güneş esaslı Rûmî Takvimi Miladi takvim esasına uygun olarak yeniden düzenlemek istedi. Böylece gerek Avrupa ile olan ilişkiler gerekse sıvış yılından kaynaklanan sorunlar ortadan kalkacaktı. Çalışmada Osmanlı Parlamentosu’nun miladi takvime bakış açısı Meclis tartışmaları üzerinden ele alınmaktadır. Böylece Takvim-î Garbî’nin kanunlaşma esasları ortaya konulmuş olacaktır. Miladi Takvim işleyiş esası ile ilgili olarak Osmanlı Parlamentosu’na 1910-1916 ve 1917 yıllarında kanun teklifleri sunuldu. Parlamento sunulan ilk iki kanun teklifini kabul etmezken son teklifi üç esas üzerinden değerlendirerek 1917 yılında kanunlaştırdı. Birinci esas, takvimler arasındaki on üç günlük farkın ortadan kaldırılma meselesiydi. Meclis farkın ortadan kalkması için miladi takvimin işleyiş esasını kabul etti. İkinci esas resmi işlemlerde sadece miladi yılın kullanılmasıydı. Bu durum tarihle ilgili pek çok karışıklığa neden olacağından Meclis tarafından uygun görülmedi. Üçüncü esas ise takvim yılının kânunusani (ocak) itibarıyla başlatılmasıydı. Mebusların bir kısmı bunun Hıristiyanlığa ait bir durumun kabul edilmesi olarak değerlendirerek, dini açıdan uygun bulmadı. Neticede Kanun Meclis-i Mebusan ve Meclis-i Ayan tarafından incelendikten sonra “1332 yılının 16. gününü 1333 yılı Mart ayının birinci günü” esasıyla kabul edildi. Parlamento takvim işleyişi açısından miladi esası kabul etmekle birlikte meselenin ilmi olmak kadar kültürel bir mesele olduğuna kanaat getirerek sadece Rûmî ve Miladi takvimler arasındaki gün farkının ortadan kaldırılmasına onay verdi.

GREGORIAN-BASED CALENDAR IN OTTOMAN EMPIRE AND THE ASSEMBLY MEETİNGS ON THE ACCEPTANCE OF TAKVİM-Î GARBÎ

The Ottoman Empire the Sun-based Rûmî Calendar in with the Second Constitutional Monarchy in conjunction wanted to organize accordance with the Gregorian calendar. Thus, both the relations with Europe and the problems stemming from the leap year would be eliminated. In this study, the perspective of the Ottoman Parliament on the Gregorian calendar is discussed through the debates of the Assembly. Thus, the principles of the Takvim-î Garbî will be introduced. The Ottoman parliament at was presented legal proposals between 1910-1916 and 1917 years. The parliament enacted proposals based on three pillars ın 1917. First, the thirteen-day difference between the calendars would be eliminated. It was not confirmed by the chamber since it would lead to various confusion regarding the dates. Another proposel was to accept January as the beginning of calendar year. Some of the members of the chamber regarded it as an acceptance of a Christinity-related situation and hence, did not find it appropriate for religious concerns. However, the law was passed both in the chamber and in the upper house confirming that the sixteenth day of 1332 was the first day of March 1333. Since the parliament acknowledged that the issue was militant in terms of the functioning of the calendar and that it was as cultural as the science of the calendar, it approved only the disappearance of the difference between the Rumi and the Gregorian calendars.

___

  • Ahmet Cevdet Paşa (1996). Takvîmü’l Edvar (Takvimler). Hazırlayanlar: Remzi Demir ve Yavuz Unat, Ankara: Gündoğan Yayınları.
  • Akgür, A.Necati (2010). “Celali Takvimi”, DİA, Cilt: VII, İstanbul: 256-257
  • Ayan, D. (2011). “Astronomik Düzenlilikten Sosyo-Matematik Uylaşıma Takvim”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, IX/1-2, 215-246.
  • Aydüz, S. (1993). Osmanlı Devleti’nde Müneccimbaşılık ve Müneccimbaşılar, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Aynakulova, G. (2007). “Gregoryen Kıpçaklar ve Oniki Hayvanlı Türk Takvimi Üzerine”, Millî Folklor. Yıl 19, Sayı 74: 21-28.
  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Babıâli Evrak Odası, 4448- 333556.
  • Çağatay N. (1952). “Eski Çağlardan Bu Yana Zaman Ölçümü ve Takvim”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 21, Sayı: 1, 105-138.
  • Düstur, İkinci Tertip, 9. Cilt: 185-186, Evkaf Matbaası, İstanbul: 1927.
  • Ercilasın, A. B. ve Z. Akkoyunlu (2014). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugati’t-Türk, Ankara: TDK Yayınları.
  • Erkin, B. (2010). Hatırat 1876-1958. (Hazırlayan: Ali Birinci), Ankara: Türk Tarih Kurumu.
  • Gazi Ahmet Muhtar Paşa (1993). Takvîmü’s Sinîn. (Hazırlayanlar: Yücel Dağlı - Hamit Pehlivanlı), Ankara: Genelkurmay Basımevi.
  • Günay, Ü. (2006/1). “Türk Dünyasında Kronolojik Sistemler”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 20: 239-272.
  • İhsanoğlu, E.(1996). Büyük Cihad’dan Frenk Fodulluğuna. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Meclis-i Ayan Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima 2, İnikad 55, I.
  • Meclis-i Ayan Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima 3, İnikad 27, I.
  • Meclis-i Ayan Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima 3, İnikad 28, I.
  • Meclis-i Ayan Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima 3, İnikad 29, I.
  • Meclis-i Ayan Zabıt Ceridesi, Devre 1, İçtima 3, İnikad 31, I.
  • Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre 3, İçtima 2, İnikad 31, II.
  • Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre 3, İçtima 2, İnikad 33, II.
  • Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre 3, İçtima 2, İnikad 41, II
  • Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre 3, İçtima 3, İnikad 31, II
  • Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre 3, İçtima 3, İnikad 38; II.
  • Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, Devre 3, İçtima 3, İnikad 39, II.
  • Sahillioğlu, H. (Ekim 2011). “Sıvış Yılı Buhranları”. İktisat Fakültesi Mecmuası, 27(1-2), 75-111.
  • Tabakoğlu, M. (2005). İktisat Tarihi. İstanbul: Kitabevi.
  • Talat Paşa (2013). Talat Paşa’nın Anıları, Hazırlayan: Alpay Kabacalı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
  • Uçarol R. ( 2015). Gazi Ahmet Muhtar Paşa. İstanbul: Derin yay.
  • Unat, F. R. (1994). Hicri Tarihleri Miladi Tarihe Çevirme Kılavuzu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • Unat, Y. (2004). “İslam’da ve Türklerde Zaman ve Takvim”. Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi. (Editör: Öcal Oğuz), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 15-24.
  • Yılar, Ö. (Winter 2016). Yapraklı Takvimlerde Halk Bilimi Unsurları. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/4, p. 1075-1090, Doi number: 10.7827/ TurkıshStudies.9433.
Turkish Studies (Elektronik)-Cover
  • ISSN: 1308-2140
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem