Tevfik PALAZ, Osman ÇEPNİ, Bahadır KILCAN

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN MÜLTECİ ÖĞRENCİLERE YÖNELİK DÜŞÜNCELERİNİN VE TUTUMLARININ BELİRLENMESİ

Son yıllarda Suriye’de meydana gelen iç çatışma ve bunun sonucunda ortaya çıkan savaş ortamından dolayı, Türkiye’ye yönelik yoğun bir göç hareketi ortaya çıkmıştır. Suriye’den Türkiye’ye gelen mültecilerin büyük bir bölümünü 18 yaş altındaki bireyler oluşturmaktadır. Bu Suriyeli sığınmacıların bir bölümü Geçici Eğitim Merkezleri’nde (GEM) eğitim görmekle, bir bölümü ise yapılan yasal düzenlemeler sayesinde devlet okullarına devam etmektedirler. Bu çerçevede Suriyeli mülteci çocukların Türk eğitim sistemine uyum ve kaliteli bir eğitime erişim sağlamaları önem arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin mülteci öğrencilere yönelik düşüncelerinin ve tutumlarının belirlenmesidir. Araştırmaya, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Ankara ili Mamak ilçesinde Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda öğrenim gören 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri katılmıştır. Araştırmada, verilerin toplanmasında nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma yöntem benimsenmiş, yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutunda Kılcan, Çepni ve Kılınç (2017) tarafından geliştirilmiş “Mülteci öğrencilere yönelik tutum ölçeği” nitel boyutta ise araştırmacılar tarafından geliştirilen “yarı yapılandırılmış görüşme formu” kullanılmıştır. Araştırmanın amacı çerçevesinde öğrencilerin tutum ölçeğine verecekleri cevaplara ait toplanan verilerin gerekli istatistiksel çözümleri için nicel analizde SPSS (Statistical Packet for Social Sciences) programından, nitel analizde ise içerik analizinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarından bazıları şunlardır: (1) katılımcıların mülteci deyince akıllarına gelen ilk şeyin savaştan kaçan insanlar olduğu ve daha sonra mülteci kavramını Suriyeli ve yardıma muhtaç insanlar olarak belirttikleri, (2) öğrencilerin büyük bir bölümü mültecilerin Türkiye’ye gelmesini olumlu karşılamakla birlikte bunun yanında bazı katılımcılar mültecilerin Türkiye’de bulunmasından hoşnut olmadıklarını dile getirmektedirler. Araştırma sonuçları ilgili alan yazınla ilişkili bir şekilde tartışılmış ve bazı öneriler sunulmuştur.

SECONDARY SCHOOL STUDENTS’ OPINIONS AND ATTITUDES ON REFUGEE STUDENTS

Recent years have witnessed an internal disturbance and an environment of war in Syria and this resulted in a dense immigration from Syria to Turkey. An important part of the immigrants were under18 people. Most of the Syrian refugees are being educated in Temporary Education Centers (TES) and a number of them study in the state schools with necessary formal regulations. This adds to the importance of the notion that Syrian refuges students should adapt to Turkish national education system and achieve a quality education. The purpose of this study is to determine the opinions and attitudes of secondary school students on refugee students. The participants of the study were 5, 6, 7, and 8. grade students studying in secondary schools affiliated to Ministry of National Education in Ankara, Mamak in 2017-2018 education year. This study conducted convergent parallel design under mixed method research in which qualitative and quantitative research method are used together. In the quantitative part of the study, we used Attitude towards Refugee Students Scale developed by Kılcan, Çepni and Kılınç (2017) and in the qualitative part, a semi-structured interview form developed by the researchers. The quantitative data were analyzed via SPSS (Statistical Packet for Social Sciences) and the qualitative data were analyzed through content analysis. Some of the results of the study were as follows: (1) the first thing the word “refugee” reminds them of the people who are escaping from the war and that they stated the concept of refugee as those who are Syrian and in need of help, (2) majority of the students had positive perceptions of the notion that Syrian refugees came to Turkey, however, some of the participants stated they were not happy with this. The results of the study were discussed in line with the related literature and some suggestions were presented.

PDF

___

Akpınar, T. (2017). Türkiye’deki Suriyeli mülteci çocukların ve kadınların sosyal politika bağlamında yaşadıkları sorunlar, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 16-29.
Ardıç-Çobaner, A. (2015). Çocuk hakları bağlamında Suriyeli mülteci çocukların haberlerde temsili. Marmara İletişim Dergisi, 24, 27-54.
Ataç, Ö., Akbay, H., Dobral, A., Demir, S., Ateş, B. S., Ahmedzai, S. & Hayran, O. E. (2018). Mülteci ve yerleşik ergenlerde depresyona yatkınlık ve algılanan sosyal destek düzeyleri, Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 23(3), 129-136.
Ateşok, Z. Ö. (2018). Karşılaştırmalı perspektiften uluslararası mülteci rejimi bağlamında mülteci eğitimi ve Türkiye örneği. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Başar, M., Akan, D. & Çiftçi, M. (2018). Mülteci öğrencilerin bulunduğu sınıflarda öğrenme sürecinde karşılaşılan sorunlar. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1571-1578.
Bülbül, S. ve Köse, A. (2010). Türkiye’de bölgelerarası iç göç hareketlerinin çok boyutlu ölçekleme yöntemi ile incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 75-94.
Cengiz, D. (2015). Zorunlu Göçün Mekânsal Etkileri ve Yerel Halkın Algısı: Kilis Örneği. Turkish Studies Educational Sciences, 10(2), 101-122.Doi: http://dx.doi.org/10.7827
Creswell, W. J. & Plano Clark, V.L. (2014). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi. Y. Dede ve S.B. Demir, (Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
Çetin, A. & Uzman, N. (2012). Sığınmacılar çerçevesinde Suriye-Türkiye ilişkilerine bir bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi,1(1), 3-18.
Çoşkun, İ. & Emin, M. N. (2016). Türkiye’deki Suriyelilerin eğitimde yol haritası. Fırsatlar ve zorluklar. SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı: İstanbul.http://file.setav.org/Files/Pdf/20160906135243_turkiyedeki-suriyelilerinegitiminde-yolharitasi-pdf.pdf adresinden 07.9.2018 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Dağ, A. E. (2015). Suriye: Küresel ve bölgesel kaostan beslenen iç savaş. İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, İstanbul.
Deniz, T. (2014). Uluslararası göç sorunu perspektifinde Türkiye. TSA, 18(1), 175-204.
Dryden-Peterson, S. (2011). Refugee education: A global review. UNHCR. http://wcfia.harvard.edu/files/wcfia/files/4fe317589.pdf adresinden 10.01.2019 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Dryden-Peterson, S. (2015). Refugee education in countries of firstasylum: Breaking open the black box of pre-resettlement experiences", Theory and research in education, 14(2), 131-148.
Dryden-Peterson, S. (2016). "Refugee education: The cross roads of globalization", Educational Researcher, 45(9), 473-482.
Emin, M. N. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: Temel eğitim politikaları. SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı: İstanbul http://file.setav.org/Files/Pdf/20160309195808_turkiyedeki-suriyeli-cocuklarin-egitimipdf.pdf adresinden 10.01.2019 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi 1(1),26-42.
Erdoğan, M. M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi.
Erdoğan, M. M., & Ünver, C. (2015). Türk iş dünyasının Türkiye'deki Suriyeliler konusundaki görüş, beklenti ve önerileri. Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK).
GİGM. (T.C. İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü). (2014). Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. http://www.goc.gov.tr/files/files/YUKK_TU%CC%88RKC%CC%A7E_BASKI.pdf
GİGM. (2015a). Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Sözleşme. http://www.goc.gov.tr/files/files/multec%C4%B1ler%C4%B1nhukuk%C4%B1statusune%C4 %B1l%C4%B1sk%C4%B1nsozlesme.pdf
GİGM. (2015b). Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü.
http://www.goc.gov.tr/files/files/M%C3%9CLTEC%C4%B0LER%C4%B0N%20HUKUK%2 0STAT%C3%9CS%C3%9CNE%20%C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0N%201967%2 0PROTOKOL%C3%9C(1).pdf
Glesne, C. (2012). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu (Çev. Ed.). Ankara: Anı
Gökçe, O. (2006). İçerik analizi. Kuramsal ve pratik bilgiler. Ankara: Siyasal.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü [GİGM], (2019). http://www.goc.gov.tr/icerik6/gecicikoruma_363_378_4713_icerik adresinden 14.01.2019 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Güngör, F. & Şenel, E. A. (2018). Yabancı uyruklu ilkokul öğrencilerinin eğitim-öğretiminde yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(2), 124-173.
İmamoğlu, H. V. & Çalışkan, E. (2017). Yabancı uyruklu öğrencilerin devlet okullarında ilkokul eğitimine dair öğretmen görüşleri: Sinop ili örneği, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 529-546.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi (2015). Suriyeli mülteci çocukların Türkiye devlet okullarındaki durumu politika ve uygulama önerileri. http://cocuk.bilgi.edu.tr/wpcontent/uploads/2015/09/Suriyeli-Cocuklar-Egitim-Sistemi-Politika-Notu.pdf. 10 Ekim 2018 tarihinde erişilmiştir
Kağnıcı, D. Y. (2017). Suriyeli mülteci çocukların kültürel uyum sürecinde okul psikolojik danışmanlarına düşen rol ve sorumluluklar. Elementary Education Online, 16(4), 1768-1776.
Kara, Ö. T, Yiğit, A., & Ağırman, F. (2016). Çukurova Üniversitesi Türkçe öğretmenliği bölümünde okuyan öğrencilerin Suriyeli mülteci kavramına ilişkin algılarının incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(4), 945-961.
Kardeş, S. & Akman, B. (2018). Suriyeli mültecilerin eğitimine yönelik öğretmen görüşleri, Elementary Education Online, 17(3), 1224-1237.
Kap, D. (2014). Suriyeli mülteciler: Türkiye’nin müstakbel vatandaşları, Akademik Perspektif Dergisi, Aralık, 30-35.
Kirişci, K. (2014). Misafirliğin ötesine geçerken Türkiye’nin “Suriyeli mülteciler” sınavı. Ankara: Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK).
Kılcan, B., Çepni, O. & Kılınç, A. Ç. (2017). Mülteci öğrencilere yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Human Sciences, 14(2), 1045-1057. DOI: 10.14687/jhs.v14i2.4324
Kolukırık, S. (2009). Mülteci ve sığınmacı olgusunun medyadaki görünümü: Medya politiği üzerine bir değerlendirme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 1-20.
Kutlu, Z. (2015). Bekleme odasından oturma odasına " Suriyeli mültecilere yönelik çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşlarına dair kısa bir değerlendirme". Anadolu Kültür ve Açık Toplum Vakfı.
Leghtas, I., & Sullivan, D. (2017). “Tanrı’dan başka kimsemiz yok”: Türkiye’deki Suriyeli olmayan mülteciler için kalıcı çözümlerin bulunmayışı (Saha Araştırması Raporu-2017-Şubat). 20 Ağustos 2017 tarihinde erişilmiştir https://static1.squarespace.com/static/506c8ea1e4b01d9450dd53f5/t/58e2a51e2e69cfd46ad04 167/1491248422089/2017.2.8+T%C3%BCrkiye.pdf.
Levent, F. & Çayak, S. (2017). Türkiye’deki Suriyeli öğrencilerin eğitimine yönelik okul yöneticilerinin görüşleri, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(27), 21-46.
Mercan-Uzun, E., &Bütün, E. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki Suriyeli sığınmacı çocukların karşılaştıkları sorunlar hakkında öğretmen görüşleri. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 72-83.
Millî Eğitim Bakanlığı [MEB] (2014). Yabancılara Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmetleri.Genelge/2014/21.http://mevzuat.meb.gov.tr/html/yabyonegiogr_1/yabyonegiogr_1. html adresinden 13.9.2016 tarihinde erişim sağlanmıştır.
Özekmekçi, M. İ. (2010). Tehdit sınırını geçemeyen göçmen. Hayat Sağlık Dergisi, 2, 44-48.
Sağlam, H. İ. & İlksen-Kanbur, N. (2017). Sınıf öğretmenlerinin mülteci öğrencilere yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi, Sakarya University Journal of Education, 7(2), 310-323.
Solak, E. & Çelik, S. (2018). Türkiye’de eğitim gören mülteci öğrencilerin dilsel sorunlarının incelenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(57), 425-432.
Şahin, M. (2012). Eğitimi ve okulu etkileyen bazı sosyal değişimlerin kavramsal çözümlemesi. Milli Eğitim Dergisi, 41(194), 132-147.
Şeker, B. D., & Aslan, Z. (2015). Refugee children in the educational process: An social psychological assessment. Journal of Theoretical Educational Science, 8(1), 86-105.
Tolay, J., 2014 "The Legal Framework of Asylum Policy in Turkey: Towrads More Protection?", Migration, Asylum and Refugees in Turkey: Studies in Control of Population at the Southeastern Borders of the EU, (Ed. N. Ö. Baklacıoğlu, Y. Özer) New York, The Edwin Mellen Press, 77-125.
Topkaya, Y., & Akdağ, H. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının Suriyeli sığınmacılar hakkındaki görüşleri (Kilis 7 Aralık Üniversitesi Örneği). Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
Tosun, A., Yorulmaz, A., Tekin, İ. & Yıldız, K. (2018). Mülteci öğrencilerin eğitim sorunları, eğitim ve din eğitiminden beklentileri: Eskişehir örneği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Haziran, 19(1), 107-133.
Tüzün, I. (2017). Türkiye’de mülteci çocukların eğitim hakkını ve karşılıklı uyumu destekleyen yaklaşımlar, politikalar, http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/ files/t/u/turkiyede-multecicocuklarin-egitim-hakkini-destekleyen-yaklasimlar-politikalar-ve-uygulamalar-fnfturkiye.pdf, adresinden 23 Ocak 2019 tarihinde erişilmiştir.
UNICEF, (2004). Dünya Çocuklarının Durumu: Çocukluk Tehdit Altında, New York, UNICEF. United Nations International Children'sEmergencyFund [UNICEF] (2015). Türkiye’deki Suriyeli çocuklar bilgi notu.
http://unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/T%C3%BCrkiyedeki%20Suriyeli%20%C3%87ocuk lar_Bilgi%20Notu%20Kasim%202015.pdf adresinden 17.9.2018 tarihinde erişim sağlanmıştır.
UNHCR, (2017). Left Behind: Refugee Education in Crisis, Geneva, UNHCR.
Ünal, S. (2014). Türkiye’nin beklenmedik konukları: “öteki” bağlamında yabancı göçmen ve mülteci deneyimi. Zeitschriftfürdie Welt der Türken Journal of World of Turks, 6(3), 65-89.
Yaşar, M. R. (2014). Kilis’te sığınmacı algısı toplumsal otizm ve ötekileştirme sürecinin ilk görünümleri. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi.
Yaşar Can, M., Aktulun Uyanık, Ö., Karaca Hamiden, N. & Teke, H. (2018). Okul Öncesi Eğitimin 48- 66 Aylar Arasındaki Suriyeli Çocukların Gelişimine Etkisi. Turkish Studies Educational Sciences, 13(27), 341-366. DOI: 10.7827/TurkishStudies.14599.
Yıldırım, A & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 9. baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
Yılmaz, A. (2014). Uluslararası göç: çeşitleri, nedenleri ve etkileri. Electronic Turkish Studies, 9(2), 1685-1704.
Yılmaz, A. (2015). Uluslararası göç ve Türkiye: Türkiye’deki çocuk göçmenler ve sığınmacı ailelere tanınan haklar ve daha iyi uygulamalar için öneriler. Akademik Bakış Dergisi, 49, 475-493.
Yurdakul, A. & Tok, T. N. (2018). Öğretmen gözüyle mülteci/göçmen öğrenci, Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(2), 46-58.
Zayimoğlu-Öztürk, F. (2018). Mülteci öğrencilere sunulan eğitim-öğretim hizmetinin sosyal bilgiler öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 8(1): 52-79.