ARDEŞEN YÖRESİ HALK MÜZİĞİNDE DESTAN TÜRÜ

Bu çalışma, Doğu Karadeniz Bölgesindeki geleneksel müzik pratiklerinin araştırılması kapsamında, Rize iline bağlı bulunan Ardeşen ilçesindeki yöre halkının geleneksel müzik kültürü içerisinde destan türünün incelenmesi maksadıyla yapılmıştır. Bu bağlamda konu ile ilgili olarak yöredeki kaynak kişilerle alanda görüşme yapılmıştır. Yapılan görüşmeler sonucunda alınan ses kayıtlarının transkripsiyonu hedeflenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan alan araştırması yöntemi kullanılmıştır. Alan çalışması öncesinde ilgili edebiyat taranmış ve sonrasında alanda belirlenen kaynak kişilerden plansız görüşme yolu ile derlemeler yapılmıştır. Yapılan derlemeler, Mixcraft Müzik ve Ses Ayrıştırıcısı program kullanılarak notaya aktarılacak veri konumuna getirilmiş ve Mus 2 adlı nota yazım programı yardımı ile notaya alınmıştır. Yapılan derlemeler sonucunda yörede yaşayan insanların müzik pratikleri arasında bulunan destanların edebi ve müzikal analizleri yapılmıştır. Çalışmada derlenen destan dörtlükleri aynen aktarılmıştır. Buna göre destanlarda on birli hece ölçüsünün kullanıldığı belirlenmiştir. Ritmik açıdan her ne kadar dört zamanlı ölçüye uyum sağlasa da destanların, genellikle serbest zamanlı olarak icra edildiği görülmüştür. Destanlarda konu içeriği olarak; hasret, ayrılık, gurbet, aşk ve ölüye ağıt işlenmektedir. Çoğu zaman yöre halkı bu geleneksel müzik türünü doğaçlama olarak da seslendirmektedirler. Destanlarda geleneksel olarak kullanılan bir ezgi kalıbı bulunmakta ve yöre halkı bu kalıba “destan kaidesi” ismi vermektedir. Destanlar Ardeşen yöresinde tulum ya da kemençe çalgısı eşliğinde okunabildiği gibi, yalnızca vokal olarak da seslendirilebilmektedir.

EPIC TYPES IN FOLK MUSIC OF ARDEŞEN REGION

This study was conducted in order to investigate the epic genre in the traditional music culture of the local people in the Ardeşen district of Rize province for the pupose of the traditional music practices in the Eastern Black Sea Region. In this context, the people in the region were interviewed in the field about the subject. As a result of the interviews, the transcription of the audio recordings was targeted. In the study, ,field research method which is one of the qualitative research methods was used. Prior to the field study, the related literature was scanned and then compilations were compiled through unplanned interviews from the source persons determined in the field. The compilations were brought into the data position to be transferred to the note by using the Mixcraft Music and Audio Parser program, and were noted with the help of the writing program called Mus 2. As a result of the compilations, literary and musical analyzes of the epics among the music practices of the people living in the region were made. In the study, the epic quatrains compiled were transferred exactly. According to this, it was determined that eleven syllable measurements were used in epics. Although the rhythmic aspect was adapted to the four-stroke scale, it was seen that the epics were generally performed in free time. As the subject content in the epics; longing, separation, expatriation, love and dead lament are being processed. Most of the time, the local people perform this traditional type of music as improvisation. There is a melody pattern that is used traditionally in the epics and the people of the region give this mold the name of “epic base’’. The epics can be read in the Ardeşen region by accompaniment with tulum or kemençe and can only be performed as vocal.

___

  • Aksoylu K. (2010). Laz Kültürü Tarih, Dil, Geleneksel ve Toplumsal Yapı. (İkinci Baskı). Ankara: Phoenix Yayınevi.
  • Alptekin, Gökhan. (2018). Kişisel Görüşme, Ardeşen.
  • Ayata, Orhan. (2018). Kişisel Görüşme, Ardeşen.
  • Gedikoğlu H. (2008). Doğu Karadeniz Masallar Öyküler Söylenceler Destanlar (Birinci Baskı). Trabzon: Serender Yayınları.
  • Karahasanoğlu, S. ve Yavuz E. D. (2013). Müzikte Araştırma Teknikleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
  • Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
  • Oğuz, M. Ö. (Editör). (2004). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Grafiker Yayınları, Ankara.
  • Özdemir, M. Nitel Veri Analizi: Sosal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma.
  • Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. (11/1). Serin, Süleyman. (2018). Kişisel Görüşme, Ardeşen.
  • Şişmanlar, Ali İhsan. (2018). Kişisel Görüşme, Ardeşen.
  • Tekin, Osman Zeki. (2018). Kişisel Görüşme, Ardeşen.
  • Türk Dil Kurumu, (1998). Türkçe Sözlük, (9. Baskı). TDK Yayınları, Ankara
  • Yakıcı, A., Doğan, M., Yücel, M., Yelok, S. (2010). Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.