Tuba YAVAŞ TAŞDELEN, CEMAL AKÜZÜM, ÇETİN TAN, MURAT BERAT UÇAR

ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ AÇISINDAN OKUL MÜDÜRLERİNİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI

Günümüzde liderlik, üzerinde en çok tartışılan konulardan biridir. Liderliğin çeşitli türlerine yönelik yoğun araştırmalar sürmektedir. Öğretim liderliği de bu çalışma konularından biridir ve önemli bir liderlik boyutudur. Öğretimsel liderlik, okulun öğrenci başarısını arttırmak için müdürün bizzat kendisinin gösterdiği ya da başkaları tarafından gösterilmesini sağladığı davranışlar olarak tanımlanmaktadır. Öğretimsel liderlik, kavramsal düzeyde her okul müdürünün anahtar rolünün odak noktasına göre bir dereceye kadar farklılaştığını göstermektedir. Bu anahtar roller, "okul etkililiğini geliştirme, okul değişimini kolaylaştırma, öğretmenlik mesleğini geliştirme ve öğrenci çıktısının gelişimine odaklanma" şeklinde sıralanmaktadır. Bu durum, öğretimsel liderliğin okul kültürü ve iklimine ve her okulun kendine özgü yapısına göre şekillenebileceğini de akla getirebilir. Bu çerçeve içerisinde bu araştırmanın temel amacı, öğretmen görüşleri açısından, okul müdürlerinin okullarda öğretimsel liderlik davranışlarının ne şekilde ve nasıl belirlendiğini irdelemektir. Nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu, Gaziantep Nizip ilçesindeki ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 52 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, formun nasıl doldurulacağına yönelik yönerge ile katılımcılara ait kişisel bilgilerin yer aldığı ve araştırmacılar tarafından geliştirilen "yarı yapılandırılmış görüşme formu" kullanılmıştır. Görüşme formlarından elde edilen veriler NVivo nitel veri analizi programına aktarılarak içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, öğretmenler tarafından okul müdürlerinin özellikle "yol gösterme, rehberlik etme, deneyimlerini paylaşma ve öğrenci-öğretmen merkezlilik" gibi olumlu davranışlarının ön plana çıkarıldığını göstermektedir

INSTRUCTIONAL LEADERSHIP BEHAVIOURS OF SCHOOL PRINCIPALS IN TERMS OF TEACHERS’ OPINIONS

Günümüzde liderlik, üzerinde en çok tartışılan konulardan biridir. Liderliğin çeşitli türlerine yönelik yoğun araştırmalar sürmektedir. Öğretim liderliği de bu çalışma konularından biridir ve önemli bir liderlik boyutudur. Öğretimsel liderlik, okulun öğrenci başarısını arttırmak için müdürün bizzat kendisinin gösterdiği ya da başkaları tarafından gösterilmesini sağladığı davranışlar olarak tanımlanmaktadır. Öğretimsel liderlik, kavramsal düzeyde her okul müdürünün anahtar rolünün odak noktasına göre bir dereceye kadar farklılaştığını göstermektedir. Bu anahtar roller, “okul etkililiğini geliştirme, okul değişimini kolaylaştırma, öğretmenlik mesleğini geliştirme ve öğrenci çıktısının gelişimine odaklanma” şeklinde sıralanmaktadır. Bu durum, öğretimsel liderliğin okul kültürü ve iklimine ve her okulun kendine özgü yapısına göre şekillenebileceğini de akla getirebilir. Bu çerçeve içerisinde bu araştırmanın temel amacı, öğretmen görüşleri açısından, okul müdürlerinin okullarda öğretimsel liderlik davranışlarının ne şekilde ve nasıl belirlendiğini irdelemektir. Nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde tasarlanan araştırmanın çalışma grubunu, Gaziantep Nizip ilçesindeki ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan 52 öğretmen oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, formun nasıl doldurulacağına yönelik yönerge ile katılımcılara ait kişisel bilgilerin yer aldığı ve araştırmacılar tarafından geliştirilen “yarı yapılandırılmış görüşme formu” kullanılmıştır. Görüşme formlarından elde edilen veriler NVivo nitel veri analizi programına aktarılarak içerik analiziyle çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, öğretmenler tarafından okul müdürlerinin özellikle “yol gösterme, rehberlik etme, deneyimlerini paylaşma ve öğrenci-öğretmen merkezlilik” gibi olumlu davranışlarının ön plana çıkarıldığını göstermektedir

PDF

___

AKSOY, E. ve Işık, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği rolleri. Manas Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 235-249.
BAŞ, G. ve Yıldırım, A. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(4), 1909-1931.
BENDIKSON, L., ROBINSON, V. ve HATTIE, J. (2012). Principal instructional leadership and secondary school performance. Teaching and Learning, 1, 1-8.
BHENGU, T. T. ve MKHIZE, B. N. (2013). Principals’ instructional leadership practices in improving learner achievement: Case studies of five secondary schools in the Umbumbulu area. Education as Change, 17(1), 33-47.
BHENGU, T. T., NAICKER, I. ve MTHIYANE, S. E. (2014). Chronicling the barriers to translating instructional leadership learning into practice. J Soc Sci, 40(2), 203-212. BLASÉ, J. ve BLASÉ, J. (2000). Effective instructional leadership. Journal of Educational Administration, 38(2), 130-141.
BLASÉ, J. ve BLASÉ, J. (2002). Teachers’ perceptions of principals’ instructional leadership and implications. Leadership and Policy in Schools, 1(3), 256-264.
BLASÉ, J. ve BLASÉ, J. (2004). Handbook of instructional leadership: How Successful Principal Promote Teaching and Learning (Second Edition). California: Corwin Press.
BORDEN, A. M. (2011). Relationships between Paraguayan principals’ characteristics teachers’ perceptions of instructional leadership and school outcomes. Journal of Leadership in Education: Theory and Practice, 14(2), 203-227. 24.01.2015 tarihinde http://dx.doi.org/10.1080/13603124.2010.482675 adresinden alınmıştır.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (17.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
CASSELL, C., BUEHRING, A., SYMON, G., JOHNSON, P. ve BISHOP, V. (2005). Qualitative management research: A thematic analysis of interviews with stakeholders in the field, Report to ESRC. 02.03.2015 tarihinde http://www.restore.ac.uk/Benchmarking/pdf/final_research_report.pdf adresinden alınmıştır.
ÇELİK, V. (2007). Eğitimsel liderlik (2. baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
DEMİREL, H. G. ve KİŞMAN, Z. A. (2014). Kültürler arası liderlik. TURKISH STUDIES International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Ahmet buran Armağan), Volume 9/5 Spring 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.6821, p.689-705.
DU PLESSIS, P. (2013). The principal as instructional leader: Guiding schools to improve instruction, Education as Change, 17: sup1, S79-S92, DOI: 10.1080/16823206.2014.865992.
ERGEN, Y. (2013). Öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 95- 110.
GÖKYER, N. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirme düzeyleri ve bu rolleri sınırlayan etkenler. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 113-129.
GÜMÜŞ, S. ve AKÇAOĞLU, M. (2013). Instructional leadership in Turkish primary schools: An analysis of teachers’ perceptions and current policy. Educational Management Administration & Leadership, 5, 1–14.
GÜMÜŞELİ, A. İ. (1996). İstanbul ilindeki ilköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü, İstanbul.
GÜROCAK, E. O. ve HACIFAZLIOĞLU, Ö. (2012). Okul öncesi eğitim kurumları yöneticilerinin öğretim liderliği davranışlarına ilişkin öğretmen algıları. International Journal of Human Sciences, 9(2), 318-338.
HALLINGER, P. (2005). Instructional leadership and the school principal: A passing fancy that refuses to fade away. Leadership and Policy in Schools, 4(3), 221-239.
HALVERSON, R., GRIGG, J., PRICHETT, R. ve THOMAS, C. (2007). The new instructional leadership: Creating data-driven instructional systems in school. Journal of School Leadership, 17(2), 159-194.
KARİP, E. ve KOKSAL, K. (1996). Etkili eğitim sistemlerinin geliştirilmesi. Eğitim Yönetimi, 2(2), 245-257.
KIŞ, A. ve KONAN, N. (2014). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşlerinin cinsiyetlerine göre meta analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-17.
MANGIN, M. M. ve STOELINGA, S. R. (2009). The future of instructional teacher leader roles. The Educational Forum, 74(1), 49-62.
MESTRY, R., MOONSAMMY-KOOPASAMMY, I. ve SCHMIDT, M. (2013). The instructional leadership role of primary school principals. Education as Change, 17, 49-64. 24.01.2015 tarihinde http://dx.doi.org/10.1080/16823206.2014.865990 adresinden alınmıştır.
MILES, M. B., ve HUBERMAN, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
MSILA, V. (2013). Instructional leadership: Empowering teachers through critical reflection and journal writing. Kamla-Raj J Soc Sci, 35(2), 81-88.
ÖZDEMİR, S. ve SEZGİN, F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 266-282.
PARK, J.-H. ve HAM, S.-H. (2014). Whose perception of principal instructional leadership? Principal-teacher perceptual (dis)agreement and its influence on teacher collaboration. Asia Pacific Journal of Education, 25.01.2015 tarihinde http://dx.doi.org/10.1080/02188791.2014.961895 adresinden alınmıştır.
PRYTULA, M., NOONAN, B. ve HELLSTEN, L. (2013). Toward instructional leadership: Principals’ perceptions of large-scale assessment in schools. Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 140, 1-30.
ROBINSON, V. M. J. (2010). From instructional leadership to leadership capabilities: Empirical findings and methodological challenges. Leadership and Policy in Schools, 9(1), 1-26.
SAĞIR, M. ve MEMİŞOĞLU, S. P. (2012). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerine ilişkin öğretmen ve yönetici algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 1-12.
SAĞIR, M. ve MEMİŞOĞLU, S. P. (2013). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerinde sorunla karşılaşma dereceleri ve karşılaştıkları sorunlar. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-56.
SERİN, M. K. (2011). İlköğretim kurumlarında öğretimsel liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki (Konya ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
SOUTHWORTH, G. (2002). Instructional leadership in schools: Reflections and empirical evidence. School Leadership and Management, 22(1), 73-91.
SUMMAK, M. S. ve ŞAHİN, Ç. Ç. (2013). Bilim ve Sanat Merkezi müdürlerinin öğretimsel lider olarak öğretimsel uygulamalar hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 1-14.
ŞAHİN, S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki (İzmir ili örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1909-1928.
ŞİŞMAN, M. (2004). Öğretim liderliği (2.baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
TAHAOĞLU, F. ve GEDİKOĞLU, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58), 274-298.
TATLILIOĞLU, K. ve OKYAY, E. O. (2012). Özel eğitim okul müdürlerinin ve öğretmenlerin öğretim liderliği rolleri (Gaziantep örneği). TURKISH STUDIES - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Ahmet burhan Armağan), Volume 7/2 Spring 2012, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3271, p.1045-1061.
TIMPERLEY, H. S. (2005). Instructional leadership challenges: The case of using student achievement information for instructional improvement. Leadership And Policy in Schools, 4(1), 3-22, DOI: 10.1080/15700760590924591.
WHITAKER, B. (1997). Instructional leadership and principal visibility. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 70(3), 155-156. 25.01.2015 tarihinde http://dx.doi.org/10.1080/00098655.1997.10543916 adresinden alınmıştır.
YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Genişletilmiş Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
YÖRÜK, S. ve SAĞBAN, Ş. (2012). Okul müdürlerinin kültürel liderlik rollerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyine etkisi. TURKISH STUDIES -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Ahmet burhan Armağan), Volume 7/3 Summer 2012, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.3479, p.2795-2813.
YÖRÜKOĞLU, S. ve AKDAĞ, G. A. (2010). İlköğretim okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının etkililiği ölçeğinin geliştirilmesi. Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 66-92.
AKÜZÜM, C., Makale Adı, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/3 Winter 2015, p. 1-…, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7843, ANKARA-TURKEY