ÖĞRETMEN ADAYLARININ FARKLI METİN TÜRLERİNE YÖNELİK SORU SORMA BECERİLERİNİN YENİLENMİŞ BLOOM TAKSONOMİSİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

2017 yılında güncellenen Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda temel dil becerilerinin yanında; öğrencilerin düşünme, anlama, sıralama, sınıflama, sorgulama, ilişki kurma, eleştirme, analiz-sentez yapma, değerlendirme gibi zihinsel becerilerinin geliştirilmesi de amaçlanmıştır. Türkçe dersinin bu amaca hizmet etmesi için hem ders kitaplarındaki soruların hem de öğretmenlerin ders ortamlarında ve sınavlarda sordukları soruların öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerini geliştirecek biçimde hazırlanması gerekmektedir. Dolayısıyla öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirmek için Türkçe derslerinde çeşitli metin türlerine yönelik olarak hazırlanan soruların nitelikli olması gerekir. Çünkü Türkçe dersinde yürütülen bütün etkinlikler (dinleme, konuşma, okuma, yazma, dil bilgisi, görsel okuma ve sunu) metin bağlamı içerisinde ele alınmaktadır. Bu çalışmada Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının farklı metin türlerine (dilin sanatsal işlevinin ön planda tutulduğu şiir ve öyküleyici metin türlerine) yönelik soru sorma becerilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2015-2016 akademik yılı bahar yarıyılında Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi ve Sınıf Öğretmenliği bölümlerinde öğrenim gören 138 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak 2 farklı metin türü (şiir ve hikâye) kullanılmış ve öğrencilerden bu metinlere yönelik anlama/kavrama soruları hazırlamaları istenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Verilerin yorumlanmasında ise betimsel analizden yararlanılmıştır. Öğretmen adaylarının hazırladıkları sorular, yenilenen Bloom taksonominin bilişsel alan basamakları olan 'hatırlama, anlama, uygulama, analiz etme, değerlendirme ve yaratma' düzeyleri esas alınarak incelenmiştir. Yapılan analiz sonucunda üst düzey düşünme becerilerini geliştirici nitelikte sorular hazırlamada öğretmen adaylarının yetersiz oldukları tespit edilmiştir

EVALUATION OF THE QUESTIONING SKILLS OF TEACHERS CANDIDATES TOWARDS THE DIFFERENT TEXT TYPES ACCORDING TO THE RENEWED BLOOM TAXONOMY

It is also aimed to develop mental skills such as thinking, understanding, relationships, criticizing, analyzing and synthesizing, evaluating in addition to basic language skills in the Turkish Language Curriculum updated in 2017. In order for the Turkish course to serve this purpose, both the questions in the textbooks and the questions that teachers ask in the classroom and examinations need to be prepared in such a way as to improve the students' high-level thinking skills. Therefore, in order to improve students' thinking skills, questions prepared for various types of texts in Turkish lessons should be qualified. Because all activities (listening, speaking, reading, writing, linguistic knowledge, visual reading and presentation) conducted in Turkish lessons are handled in the context of the text. In this study, it is aimed to evaluate the ability of asking questions about different text types of Turkish and classroom teacher candidates (poetry and narrative text types in which the artistic function of the language is held in the foreground). The study group of the study constitutes 138 teacher candidates who are trained in Turkish Education and Classroom Teaching departments of Recep Tayyip Erdoğan University Faculty of Education in the spring semester of 20152016 academic year. Two different types of texts (poetry and story) were used as data collection tools in the study and students were asked to prepare comprehension / comprehension questions for these texts. In the study, document analysis was used in qualitative research methods. Descriptive analysis was used to interpret the data. The questions prepared by the prospective teachers were examined based on the levels of the cognitive domain of the renewed Bloom taxonomy: 'remembering, understanding, applying, analyzing, evaluating and creating'. As a result of the analysis, it has been determined that the teacher candidates are inadequate in preparing the questions that improve the high level thinking skills

___

Akyol, H. (1997). Okuma metinlerindeki soruların sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 21(105), 10- 17.
Akyol, H. (2001). İlköğretim okulları 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinleriyle ilgili soruların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26, 169-178.
Anderson, L. W. and Krathwohl, D. R. (Ed.) (2001). A taxonomy for learning teaching and assessing. A revision of Bloom’s taxonomy of educational objectives. New York: Longman.
Arap, B. (2015). Ortaokul Türkçe öğretmenlerinin metin işleme sürecinde kullandıkları soruların incelenmesi: bir durum çalışması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Arı, A. (2011). Bloom’un gözden geçirilmiş bilişsel alan taksonomisinin Türkiye’de ve uluslararası alanda kabul görme durumu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 749-772.
Aslan, C. (2011). Soru sorma becerilerini geliştirmeye dönük öğretim uygulamalarının öğretmen adaylarının soru oluşturma becerilerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 236-249.
Aşıcı, M. (1998). Türkçe ders kitaplarında soru sorma becerilerinin metinleri anlamada kullanılması. III. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri, Cilt 1. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
Aydemir, Y. ve Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 103-115.
Bay, N. (2011). Öğretmenlerine verilen soru sorma becerisi öğretiminin etkisinin incelenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Bozkurt, Ü. B., Uzun, G. L. ve Lee, Y. (2015). Korece ve Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının karşılaştırılması: Pisa 2009 sonuçlarına dönük bir tartışma. International Journal of Language Academy, 3(4), 295/313.
Bümen, N. T. (2006). Program geliştirmede bir dönüm noktası: Yenilenmiş Bloom Taksonomisi. Eğitim ve Bilim, 31(142), 3-14.
Can, R. (2006). Türk dili ve edebiyatı öğretmenlerinin soru sorma becerileri üzerine bir alan araştırması (orta öğretim birinci sınıf-sınıf içi etkinliklerde), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Çepni, S., Ayvacı, H. Ş. ve Keleş, E. (2001). Okullarda ve lise giriş sınavlarında sorulan Fen Bilgisi sorularının bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Maltepe Üniversitesi Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, 144-150.
Çomak, G. (2009). İlköğretim kurumlarının 6. sınıflarında okutulan yeni müfredata uygun Türkçe ders kitaplarının şekil ve içeriği, öğretmen kılavuz kitaplarında önerilen sorular üzerine bir inceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
Durukan, E. (2009). 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri anlamaya yönelik sorular üzerine taksonomik bir inceleme. Millî Eğitim, 181, 84-93.
Ensar, F. (2002). İlköğretim 6. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin altı soruları üzerine bir inceleme. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Eroğlu D. ve Sarar Kuzu T. (2014). 6, 7, 8. sınıf Türkçe çalışma kitaplarındaki dil bilgisi sorularının ve kazanımlarının yenilenmis Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 95-105.
Esmer, B. ve Çelik, Ö. (2012). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinleriyle ilgili soruların incelenmesi. 11. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu Bildirileri, Rize.
Eyüp, B. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının hazırladığı soruların yeniden yapılandırılan Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(3), 965-982.
Gardner, W., Demirtaş, A. ve Doğanay, A. (1997). ‘Öğretmen kılavuzu’, Sosyal bilimler öğretimi programı, YÖK/Dünya Bankası Yayınları.
Geçer, K. (2004). Temel eğitim ikinci kademe birinci sınıf Türkçe öğretmenlerinin sınıf içi etkinliklerde soru sorma stratejileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Güftâ, H. ve Zorbaz, K. Z. (2008). ilköğretim ikinci kademe Türkçe dersi yazılı sınav sorularının düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 205-218.
Günay Ermurat, D., Gümüş, İ., Kurt, M. ve Feyatörbay, E. (2011). İlköğretim fen bilgisi dersinde sorulan sınav sorularının Bloom Taksonomisi’ne göre analizi (Erzurum örneği). Ekev Akademi Dergisi, 15(49), 261-269.
Kavruk, H. ve Çeçen, M.A. (2013). Türkçe dersi yazılı sınav sorularının bilişsel alan basamakları açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(4), 1-9.
Krathwohl, D. R. (2002). A revision of Bloom's Taxonomy: an overview. Theory into Practice, 41(4), 212-264.
Kutlu, Ö. (1999). İlköğretim okullarındaki Türkçe ders kitaplarındaki okuma parçalarına dayalı olarak hazırlanmış sorular üzerine bir inceleme. Eğitim ve Bilim, 111, 14-21.
MEB. (2017). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı (1- 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Miles, M. B. and Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage.
Özdemir, B. (2011). İlköğretim 1 – 5. sınıflar Türkçe ders kitaplarında kullanılan okuduğunu anlama sorularının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
Özden, Y. (2005). Öğrenme ve öğretme. Ankara: PegemA Yayıncılık Ralph, E. G. (1999). Oral Questioning Skills of Novice Teachers:..Any Questions? Journal of Instructional Psychology, 26(4), 286-297.
Sarar, Kuzu, T. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom Taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58-76.
Şahinel, S. (2002). Eleştirel düşünme, Ankara: PegemA Yayıncılık.
Şen, S. ve Beyaztaş, D. İ. (2008), Beşinci sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi sınav sorularını Bloom Taksonomisi’ne göre değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 67-83.
Şengül, M. (2005). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlere dayalı olarak hazırlanan sorular üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
Ülger, Ü. (2003). İlköğretim 6, 7, 8. sınıflarda Türkçe dersi yazılı sınav soruları üzerine bir değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Ülper, H. ve Yalınkılıç, K. (2010). Son iki Türkçe programına göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının nicel ve nitel görünümü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (12), 449-461.
Ün Açıkgöz, K. (2009). Aktif öğrenme. İzmir: Biliş Yayıncılık.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, E ve Keray, B. (2013). Söyleşi metinleri yoluyla sekizinci sınıf öğrencilerinin soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom Taksonomisi’ne göre incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 2 (2), 20-31.