NUR DAĞI (GAVUR DAĞI) PLATOSUNDA DERLENEN BAZI YEREL KELİMELERİN ETİMOLOJİSİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Bu çalışmada, zaman zaman çeşitli şekillerde gündeme gelen Nur Dağı (Gavur Dağı)'nın doğusunda yaşayan halkın kullandığı bazı yerel kelimeler incelenmiştir. Araştırma alanı Gaziantep'in İslâhiye ve Nurdağı ilçe merkezleri, belde ve köyleri ile Kahramanmaraş'ın Türkoğlu ilçe merkezi, belde ve köylerini kapsamaktadır. Bölge, Nur Dağı (Gavur Dağı)nın doğusunda yer alıp güneyden kuzeye doğru uzanır. Osmanlı Devleti'nin 1865-1866 yılları arasında göçebe Türkmen aşiretlerini yerleşik hayata geçirmek için yapmış olduğu Fırka-i İslâhiye iskân harekâtına kadar bu coğrafyada küçük yerleşim yerleri dışında halkın çoğunluğu, konar-göçer olarak yaşamaktaydı. Osmanlı Devleti'nin yapmış olduğu bu iskân neticesinde Nur Dağlarının hem batısında hem de doğusunda irili ufaklı yerleşim merkezleri kurulmuştur. Araştırmaya konu olan bölgede, halkın çoğunluğu bugün dahi eski Türk inançlarını muhafaza etmekte; eski Türkçeden günümüze kadar gelen birçok kelimeyi kullanmaktadır. Yapılan alan araştırması ve bazı yerel kaynakların taranması neticesinde bölgede konuşulan yaklaşık 1000 kelime derlenmiştir. Bu kelimelerden 100 tanesi anlam, köken, yapı ve şekil açısından incelenmiş, bunların yüzde 89'unun Türkçe olduğu tespit edilmiştir. Bölgede yaklaşık 150 yıl öncesine kadar konar-göçer yaşayan Türk aşiretleri, kültür ve dillerini dış tesirlerin etkisi altında kalmadan günümüze kadar ulaştırmayı başarmışlardır. Ayrıca 40 kelimenin de tarihi gelişim süreci incelenmiş ve bu kelimelerin bugün Anadolu ağızlarındaki durumları üzerinde durulmuştur

A REVIEW OF SOME LOCAL WORDS COMPILED FROM ON THE ETYMOLOGY AT MOUNT NUR (GAVUR DAĞI) PLATEAU

This article examined some local words used by the people living in the east of Mount Nur (Gavur Mountain), which is raised in various ways debates. The study zone encompassed the centers, towns and villages of İslahiye and Nurdağı districts of Gaziantep, and the center, towns and villages of Türkoğlu district of Kahramanmaraş city. The region is located in the east of Mount Nur (Gavur Mountain) and it lies from south to north. The majority of the people, except some little settlement places, had been living as nomads until the Fırka-i İslahiye settlement action between 1865-1866 by Ottoman Empire to make nomad Turkmen tribes settled. As a result of this settlement, some large and small settlement places were founded both in the east and west of Nur Mountains. The majority of the people subject to this study still conserve old Turkish beliefs and they still use many words from old Turkish. By surveying the related literature and some local sources, nearly a thousand words were determined in the present study, and a hundred of them were examined in terms of their meanings, origins, structures and forms. It was determined that nearly 90% of these words are Turkish. Türk tribes, who were leading nomad lives in the region until 150 years ago, managed to bring their cultures and languages without any influence from other cultures to our days. However, the historical development process of 40 words also examined and their current status in Anatolian accents were examined

PDF

___

ATA, Aysun (2000). Derleme Sözlüğü’nde Geçen En Eski Türkçe Kelimeler, Ankara: Türkoloji Dergisi, C.XIII, S.1, s. 67-99.
EREN, Hasan (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara: Bizim Büro Basım Evi.
ERGİN, Muharrem (2006). Orhun Abideleri, Ġstanbul: Boğaziçi Yayınları.
ERGİN, Muharrem (2008). Dede Korkut Kitabı-1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ERTEN, Münir (1994). Diyarbakır Ağzı, Ġnceleme-Metinler-Sözlük, Ankara: Türk Dil KurumuYayınları.
EYUPOĞLU, Ġsmet Zeki (2004). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ġstanbul: Sosyal Yayınları.
GEMALMAZ, Efrasiyap (1995). Erzurum Ġli Ağızları, Ġnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler I-III, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
GÖKHAN, Ġlyas, Kemalettin Koç (2009). Tarihi Coğrafyası ve Kültürüyle Türkoğlu, Ankara:Öncübasımevi.
GÖKYAY, Orhan ġaik (2007). Dedem Korkudun Kitabı, Ġstanbul: Kabalcı Yayınevi.
GÜLENSOY, Tuncer-Ahmet Buran (1994). Elâzığ Yöresi Ağızlarından Derlemeler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
GÜLSEREN, Cemil (2000). Malatya Ġli Ağızları, Ġnceleme - Metinler - Sözlük ve Dizinler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
HALAÇOĞLU, Yusuf (1973). Fırka-İslâhiye ve Yapmış Olduğu İskân, Tarih Dergisi, S. 27, s. 1–20.
http://www.islahiye.gov.tr/tarih.asp
KANAR, Mehmet (2005). Etimolojik Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ġstanbul: Derin Yayınları.
KÂŞGARLI Mahmud (2006). Divanü Lûgat-it-Türk I-IV, (çev. Besim Atalay), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
OKUMUŞ, Mustafa (2006). Beyoğlu Beldesi, KahramanmaraĢ: Sakınmaz Ofset.
ÖZSOY, Bekir Sami (2006). Dede Korkut Kitabı, Ankara: Akçağ Yayınları.
SAKAOĞLU, Saim (2012). Konya Ağzı Üzerine AraĢtırmalar, Konya: Kömen Yayınları.
SERTKAYA, Osman Fikri (2006). Dede Korkut Kitabı Dresden Nüshasının “GiriĢ” Bölümü,istanbul: Ötüken NeĢriyat.
SÜMER, Faruk. (1963). Çukurova Tarihine Dair Araştırmalar (Fetihten XVI. Yüzyılın 2.Yarısına Kadar), TAD. , s. 1- 111.
SÜMER, Faruk (1999). Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy TeĢkilatı, Destanlar, İstanbul: Türk Dünyası AraĢtırma Vakfı.
TEKİN, Talat (2008). Orhon Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I (2.Baskı 1993), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü II (1965), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü III ( 1968), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü VI (1972), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü VII (1974), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü VIII (1975), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü IX (1977), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü X (1978), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü XI (1979), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye‟de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü XII (1982), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
USER, Hatice ġirin (2010). Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları, Konya: Kömen Yayınları.
Yeni Tarama Sözlüğü (1983). (dzl. Cem Dilçin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
YETİŞKİN, Mehmet. (2007). Osmanlının Son Döneminde Maraş, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. XXIII,S. 67–68–69, Mart-Temmuz-Kasım.
YILDIRIM, Faruk (2006). Adana ve Osmaniye Ġlleri Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Yusuf Has Hacib (2008). Kutadgu Bilig, ( çev. ReĢid Rahmeti Arat), İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Nuran Dağı, 1943, Gaziantep/Ġslâhiye/FevzipaĢa, okuma yazma biliyor