NEF‛Ȋ DİVANINDA GÖNÜL

Gönül, klasik edebiyat şairlerinin, divanlarında en çok rastlanan ve işlenen konularından biridir. Kavram sedece klasik edebiyatın değil, halk edebiyatının ve sözlü kültür sahasının da çok işlediği konular arasındadır. Aşk ve âşıklık söz konusu olduğu zaman elbette âşığın gönlü de beyitlerin kelime dünyasında hemen yerini alır. Bu itibarla hangi klasik edebiyat şairinin divanına bakılsa, hemen hemen hepsinde gönül kavramına ait mecazlar ve mazmunlar bulunduğu görülür. XVII. yüzyılın ilk yarısında yaşamış ve bir kaside üstadı olarak şöhret bulmuş olan şair Nef'î, divanında gönülle ilgili kavram ve benzetmelere yer vermiştir. Kelime, geçiş sıklığı itbariyle daha çok gazellerde yer alır. Kasidelerini genel olarak padişah ve devlet adamlarına ithafen yazan ve mübalağalı ve övgü dolu bir üslup kullanan şair, gazellerinde ise klasik gazel tarzının çizgisi dışına taşmaz ve âşıkane ve rindçe bir anlatımı benimser. Şairin bu kelimeyi tasavvufi anlamıyla çok nadir kullandığı görülür. Nef'î Divanı'nda çeşitli anlam ilgileriyle ele alınan gönül mesttir, âşıktır, sevgilinin güzelliğini yansıtan bir aynadır. Sevgilinin güzelliği karşısında darmadağın olan gönül, ondan gelen her türlü cefa ve eziyete rağmen sevmekten vazgeçmez. Bu anlam ilgileri çoğaltılabilir. Makalede beyitlerden örneklendirmeler de yapılarak konu etraflıca ele alınmıştır. Bu makalede gönül kavramının çeşitli kaynaklardan ayrıntılı tanımı ile birlikte, şairin divanında kelimenin hangi münasebet yönleriyle anıldığı anlatılarak istatistikî veriler çerçevesinde sunulmaya çalışılacaktır

“HEART IN THE DȊVȂN OF NEF‛Ȋ’”

Heart is one of the most common subject which place at Turkish Classical Literature of poetry’s Divan. The concept not only of Classical Literature, but also Folk Literature and oral culture among the topics deal with a lot of culture. İf there are love and lover in the beyit, heart of the lover absolutely take place in the world of the word at the same time. The poet who lived in the first half of the seventeeth century and found fame as a teacher of ode Nef‛î has included the concepts and comparisons in his Dîvân. The word, there are more than in the ghazals. The poet who wrote poetry in general, for the Sultan and statesmen, using exaggerated and a style full of praise; but in his ghazals he writes classic ghazal style and tells as to be in love and enthusiastic words. In his Dîvân, there is no mystical maning of this word. Heart which deal with a variety of interest of the meaning is extased, in love and a mirror showing the beauty lover. In this article, detail definitions of heart concept with various sources will be analyzed together with meanings of words and evaluated by statistical methods.

PDF

___

AKKUġ, Metin, Nef‛î Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara, 1993

AYDIN, Mehmet, Gönül kelimesi Üzerine, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, S.566, ġubat 1999, s.104-108

AYVERDĠ, Ġlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Lügati, Ġstanbul 2008

BANARLI, Nihat Sâmi, Türkçenin Sırları, Kubbealtı Nesriyatı, 4.Baskı, Ġstanbul 1978

BĠLKAN, Ali Fuat, Türk Edebiyatı Tarihi, TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları Kültür Eserleri Dizisi, c.2, Ġstanbul 2006

CEYLAN, Ömür, Tasavvufȋ Şiir Şerhleri, Kapı Yayınları 83, AraĢtırma-Ġnceleme.25, Ġstanbul 2007

ÇAĞBAYIR, YaĢar, Orhun Yazıtlarından Günümüze Türkiye Türkçesinin Söz Varlığı, Ötüken Yayınları Kültür ve Turizm Bak. Yayınları Ġstanbul 2007

ÇELEBĠOĞLU, Âmil, “ Erzurumlu İbrahim Hakkı Dîvânı’nda Gönül.”, Eski Türk Edebiyatı AraĢtırmaları, M.E.B. Yayınları: 3116, Ġstanbul 1998, s.585-597

ÇETĠNDAĞ, Yusuf, Ayna Kitabı, Kitabevi Yayınları Ġstanbul 2009

DEVELLĠOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lūgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 1995

KAPLAN, Mahmut, Neşati Divanı, Akademi Kitabevi, Ġzmir 1996

KAVRUK, Hasan, Şeyhülislam Yahya Divanı, Tenkitli Metin, M.E.B.Yay. Ankara 2001 KURNAZ, Cemal, “Gönül”, DİA, Ġstanbul 1989, c.14, s.150-152

OCAK, Tulga “Ölümünün 350. Yılında Nef‛ȋ” H.Ü. Ed. Fak. Derg. c.3, s.2, 1985, s.1-20

OKUYUCU, Cihan, Gazel Bahçesi, Sütun Yayınları Ġstanbul 2006

SALEPÇĠ, Afife, Nihānȋ Divanı, Türkiyat 646

SEFERCĠOĞLU, M. Nejat, Nev’ȋ Divanı’nın Tahlili, Akçağ Yayınları:349, Ankara 2001

TOLASA, Harun, Ahmed Paşa’nın Şiir Dünyası, Akçağ Yayınları/353, Ankara 2001

TÖKEL, Dursun Ali, Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar Şahıslar Mitolojisi, Akçağ Yay. Ankara 2000

ULUDAĞ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınları182, Ġstanbul 2001