Muhammed Sıddık Rüşdi, Tezkiretü’l-Evliya-yı Türki eseriyle, Ali Şir Nevayi’nin Nesayimü’l-Mahabbe Min Şemayimi’l-Fütüvve eserinden sonra Doğu Türkçesiyle evliya tezkiresi yazan çok nadir şahsiyetlerdendir. Makalede, Muhammet Sıddık Rüşdi’nin hayatı, eserleri, görüşleri ve eserlerinin önemi hakkında bilgi verilmiştir. Rüşdi’nin bilinen eserleri şunlardır: Tezkiretü’l-Evliya-yı Türki ve Risale-i Kadiriye Menakıbıdır. Ayrıca onun 158 mısradan ibaret, bir hasbihali de bulunmaktadır. Yazar çok dilli bir coğrafyada yaşamıştır. Arapça ve Farsçayı iyi bilmektedir. Eserlerinde, bu dillerin tesiri açıkça görülür. Ayrıca yazar eserini niçin yazdığını, onu yazarken ne gibi sıkıntılar çektiğini yapıtında anlatmıştır. Onun nerede yaşadığı, hamisi kim olduğu, nerelere göç ettiği hakkında malumat verilmiştir. Muhammed Sıddık Rüşdi, geniş bir dünya görüşüne sahiptir. O sadece İslami kaynaklardan faydalanmamış başka membalardan da yararlanmıştır. Onun eseri bir tercümedir ancak yeri geldikçe kendi görüşlerini de kitabına eklemiştir. Eserinde geçen ayet ve hadislerin manalarını Doğu Türkçesine çevirmiştir. İşlediği konuları okuyucuya en iyi şekilde ulaştırabilmek için, gerekli gördüğünde mevzularla alakalı açıklamalarda bulunmuştur (Toplu, 2016: 26). Muhammed Sıddık Rüşdi, Ali Şir Nevayi’den sonra Türkçe (Türki til) üzerinde duran ender dilcilerden biridir. Belli dönemlerde, Türk yazarlar, Farsça ve Arapçanın etkisinde kalmış, bu dillerde eserlerini yazmışlardır. Türki diller az veya çok bu durumdan olumsuz etkilenmiştir. Muhammed Sıddık Rüşdi’nin tezkiresini Türkçe yazması, kitabında Türkçe ve Türk halklarından bahsetmiş olması, Türk dillerinin gelişmesine ve baskın dillere (Arapça ve Farsça) karşı kendisini korumasına sebep olmuştur.

Muhammed Siddik Rushdi’s Tadhkirat-al Awliya is one of rarest tadhkiras that is written in Eastern Turkic language apart from Ali Shir Nevai’s Nesaimu’l Mahabbe Min Shemayimi’l-Futevve. The paper gives information about Muhammed Siddik Rushdi life and thoughts, and highlights importance of his works. Known works of Rushdi are as follows: “Tadhkirat-al Awliyai Turki” and “Risale-i Kadiriye Manakib”. He also has a hasbihal poem with 158 verses. The writer lived in multilingual environment and knew both Arabic and Persian language in depth. This is clearly reflected in his works. The writer in his work explained the reason he wrote this tadhkira and difficulties he faced during writing it. The tadhkira also gives information on where he lived, who was his mentor, and places he immigrated. Muhammed Siddik Rushdi was very broad-minded person. He didn’t limit himself with only Islamic resources, and used other resources as well. Although his work is basically a translation, every so often he also included his own comments. He included Eastern Turkic translations of the ayat and hadiths mentioned in his works. In order to better deliver the essence of the covered topics to readers he included detailed explanations whenever it was necessary. Muhammed Siddik Rushdi is one of few people who insisted on Eastern Turkic language after Ali Shir Nevai. At times, Turkish writers fell under the influence of Arabic and Persian languages and wrote their works in these languages. Turkish languages, to a degree, were negatively affected by that. Muhammed Siddik Rushdi contributed to the development and helped preservation of Turkish language among more dominant languages of that time by not only writing his tadhkira in Eastern Turkish language, but also including information on Turkish language and Turkish nations.