ERGENLERİN BENLİK SAYGISI VE SOSYAL KAYGI DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ VE KİŞİSEL DEĞİŞKENLERİN ETKİLERİ

Bu araştırmanın amacı ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bunun yanı sıra, cinsiyete, algılanan beden imajına, algılanan okul başarısına, okul dışında faaliyetlere katılma durumuna, arkadaş grubuna sahip olmalarına ve karşı cinsten özel bir arkadaşa sahip olmalarına göre değişkenlerin farklılaşıp farklılaşmadığı da incelenmektedir. Çalışmada seçkisiz yöntemle seçilen 152 kız ve 148 erkek olmak üzere toplam 300 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada ölçme aracı olarak Coopersmith Benlik Saygısı Envanteri ve Sosyal Kaygı Ölçeği ile araştırmacılar tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Veriler SPSS 15 istatistik programı kullanılarak, Mann - Whitney U ve Kruskal - Wallis H teknikleri ile çözümlenmiştir. Korelasyon analizi için Spearman Brown sıra korelasyon testi kullanılmıştır. Bulgulara göre ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasında orta düzeyde negatif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Cinsiyete ve karşı cinsten arkadaşa sahip olmaya göre benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeylerinin farklılaşmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Algılanan beden imajına göre benlik saygısı ve genel sosyal kaygı düzeyi ile sosyal kaygının alt boyutlarından sosyal kaçınma, kritize edilme kaygısı ve değersizlik duygusu düzeylerinin farklılaştığı sonucuna ulaşılmıştır. Algılanan okul başarısına göre benlik saygısı düzeyleri farklılaşmaktadır. Okul dışı faaliyetlere katılmaya göre genel sosyal kaygı düzeyi ile sosyal kaygının alt boyutlarından sosyal kaçınma ve kritize edilme kaygısı düzeyleri farklılaşmaktadır. Arkadaş grubuna sahip olmaya göre benlik saygısı ile genel sosyal kaygının alt boyutlarından sosyal kaçınma ve değersizlik duygusu düzeyleri farklılaşmaktadır

THE RELATION BETWEEN SELF-ESTEEM AND SOCIAL ANXIETY LEVELS OF ADOLESCENTS AND THE EFFECTS OF PERSONAL VARIABLES

The purpose of this study was to investigate the relationship between the self-esteem and the social anxiety levels of adolescents. Besides, the effects of gender, perceived self-image, perceived school success, attending leisure time activities, having a peer group, having a special friend were investigated. The sample consisted of 300 adolescents, 152 girl, 148 boy by random sampling method. Data were collected by Coopersmith Self-Esteem Inventory and Social Anxiety Scale with a questionnaire developed by the researchers to gather personal information. Data were analysed by using SPSS 15 statistical programme, with non-parametric techniques as Mann – Whitney U ve Kruskal – Wallis H and Spearman Brown correlation test. Results showed that there is a negative medium level relation between the selfesteem and the social anxiety levels of the adolescents. According to the results, the self-esteem and the social anxiety levels of the adolescents don’t differ according to gender and having a special friend. Perceived self-image is found to be effective on the self-esteem levels, general social anxiety levels of adolescents and also is found to be effective on social avoidance, being criticized anxiety and worthlessness levels. Perceived school success is found to be effective on the self-esteem levels of the adolescents. Attending leisure time activities is found to be effective on general social anxiety levels of the adolescents and also is found to be effective on social avoidance and being criticized anxiety levels of the adolescents. Having a peer group is found to be effective on the self-esteem levels of adolescents and also is found to be effective on general social anxiety levels, on the social avoidance and worthlessness levels of adolescents

PDF

___

AKBOY, R. (2000). Eğitim Psikolojisi. İzmir: Mikro Yayınları.
ATAK, H. (2010). Kimlik Gelişimi ve Kimlik Biçimlenmesi: Kuramsal Bir Değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(1):163-213.
BACANLI, H. (2002). Gelişim ve Öğrenme (6. Baskı). Nobel Yayınları:Ankara.
BALAT, G. ve AKMAN, B. (2004). Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeydeki Lise Öğrencilerinin Benlik Saygısı Düzeylerinin İncelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 175-183.
BAL, E. (2006). İlköğretim Öğrencilerinin Benlik Algıları İle Atılganlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
BALTACI, Ö. (2010). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Kaygı, Sosyal Destek ve Problem Çözme Yaklaşımları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
BÜYÜKÖZTÜRK, S., KILIÇ ÇAKMAK, E., AKGÜN, Ö. E, KARADENİZ, S. ve DEMİREL, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (7. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2011). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı (14. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
CASH, T. F., THERİAULT, J. Ve ANNİS, N. M. (2004). Body Image in an Interpersonal Context: Adult Attachment, Fear of Intimacy and Social Anxiety. Journal of Social and Clinical Psychology. 23 (1): 89-103.
COOPERSMİTH,S. (1967). Self Esteem Inventories. California: Consulting Psychologist Press.
ÇANKAYA, B. (2007). Lise I. Ve II. Sınıf Öğrencilerinin Algılanan Benlik Saygısının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
ÇEVİK BÜYÜKŞAHİN, G. ve ATICI, M. (2009). Lise 3.Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 6 (1), 339- 352.
DENİZ, E. (2011). Eğitim Psikolojisi (3. Baskı). Maya Akademi: Ankara.
DİLBAZ, N. ve GÜZ, H. (2002). Sosyal kaygı bozukluğunda cinsiyet farklılıkları. Nöropsikiyatri Arşivi, 39(2-3-4),79-86.
DİLEK, H. (2007). Farklı Eğitim Programlarına Devam Eden Lise II. Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygısı İle Anne Babalarının Benlik Saygısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
DİLMAÇ, B. ve EKŞİ, H. (2008). Meslek Yüksek Okullarında Öğrenim Gören Öğrencilerin Yaşam Doyumları ve Benlik Saygılarının İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 279-289.
EREN GÜMÜŞ, A. (1997). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
EREN GÜMÜş, A. (2000). Üniversite Öğrencilerinin Yalnızlık ve Beden İmgelerinden Doyum Sosyal Kaygı Düzeyleri ile İlişkisinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 33 (1), 99-108.
EREN GÜMÜŞ, A. (2006). Sosyal Kaygının Benlik Saygısına ve İşlevsel Olmayan Tutumlara Göre Yordanması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 26, 63-75.
ERKAN, Z. (2002). Ergenlerin Sosyal Kaygı Düzeyleri, Ana-Baba Tutumları Ve Ailede Görülen Risk Faktörleri Üzerinde Bir Çalışma. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
ERÖZKAN, A. (2004). Üniversite Öğrencilerinin Reddedilme Duyarlılıkları İle Sosyal Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
GOVANDER, K. ve MOODLEY, K. (2004). Maternal Support And Adolescent Self-Esteem. Journal of Children and Poverty, 10:1, 37-52.
JOSE, P. E., WİLKİNS, H. ve SPENDELOW J. S. (2012). Does Social Anxiety Predict Rumination and Co-Rumination Among Adolescents? Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 41(1), 86–91.
KAHRİMAN, İ. (2002). Adölesanlarda Aile ve Arkadaşlardan Algılanan Sosyal Destek ile Benlik Saygısı İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
KALKAN, N. (2008). Ergenlerde Bilişsel Yapılar Ve Sosyal Kaygı Arasındaki İlişkinin Bilişsel Davranışçı Yaklaşım Açısından Yorumlanması. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
KUZGUN, Y. (2002). İlköğretimde rehberlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
LA GRECA, A. N. Ve HARRİSON, H. M. (2005). Adolescent Peer Relations, Friendships, And Romantic Relationships: Do They Predict Social Anxiety And Depression? Journal of Clinical Child And Adolescent Psychology. Vol. 34, No. 1, 49–61.
MAŞRABACI, T. S. (1994). Hacettepe Üniversitesi Birinci Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygısı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
MAZALİN, D. ve MOORE, S. (2004). Internet Use, Identity Development and Social Anxiety Among Young Adults. Behaviour Change. 21(2), 90-102.
MEHTALİA, K. V. & VANKAR, G. K. (2004). Social Anxiety in Adolescents. Indian Journal of Psychiatry, 46 (3), 221-227.
OKTAN, V. ve ŞAHİN M. (2010). Kız Ergenlerde Beden İmajı İle Benlik Saygısı İlişkisinin İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 7(2). 543-556.
ÖZBAY, Y. ve PALANCI, M. (2001). Sosyal Kaygı Ölçeği: Geçerlik Güvenirlik Çalışması, VI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Ankara, ODTÜ.
ÖZDEMİR, N. (2004). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Fobi İle Benlik Saygısı Arasındaki İlişki ve Etkileyen Faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
ÖZTÜRK, M. O. (1998). Psikanaliz ve Psikoterapi (3. Baskı). Bilimsel Tıp Yayınevi, Ankara.
PALANCI, M. (2004). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Kaygı Sorunlarını Açıklamaya Yönelik Bir Model Çalışması, XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya. İnönü Üniversitesi.
PİŞKİN, M. (1997). Türk ve İngiliz Lise Öğrencilerinin Benlik Saygısı Yönünden Karşılaştırılması. III. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bilimsel Çalışmaları ve Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği Yayını.
ROGERS, C. R. (1951). Client Centered Therapy. Boston, Houghton Miflin.
ROSENBERG, M. (1965). Society and the adolescent self-image. Princeton, New Jersey: Princeton University Press.
SARI M. ve CENKSEVEN F. (2008). İlköğretim Öğrencilerinde Okul Yaşam Kalitesi ve Benlik Kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 5(2), 2-16.
SUNER, E. (2000). Farklı Liselerdeki Ergenlerin Benlik Saygısı, Akademik Başarı ve Sürekli Kaygı Düzeyi Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
SÜBAŞI, G. (2007). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Kaygıyı Yordayıcı Bazı Değişkenler. Eğitim ve Bilim. 32:144, 3-15.
TATOĞLU, N. (2006). Zonguldak İl Merkezinde 15-17 Yaş Grubu Genel Lise Öğrencilerinde Benlik Saygısının Akademik Başarıya Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
TEACHMAN, B. A. ve ALLEN, J.P. (2007.) Development of Social Anxiety: Social Interaction Predictors of Implicit and Explicit Fear of Negative Evaluation. Journal of Abnormal Child Psychology, 35: 63–78.
TÜRE, H. (2009). Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğrencilerinde Sosyal Kaygı Düzeyini Etkileyen Faktörler. Uzmanlık Tezi. Celal Bayar Üniversitesi, Tıp Fakültesi.
ÜMMET, D. (2007). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Kaygının Cinsiyet Rolleri ve Aile Ortamı Bağlamında İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
YENİDÜNYA, A. (2005). Lise Öğrencilerinde Rekabetçi Tutum, Benlik Saygısı ve Akademik Başarı İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
ZHANG, L. (2001). Thinking Styles, Self-Esteem, and Extracurricular Experiences. International Journal of Psychology, 2001, 36 (2), 100–107.