Muhâkemetü’l Lügateyn’in Propaganda Açısından İncelenmesi

Bu çalışmada Alî Şîr Nevâyî’nin Muhâkemetü’l-Lugateyn (ML) isimli eseri propaganda teknikleri varlığı açısından incelenmiştir. Alî Şîr Nevâyî 9 Şubat 1441 yılında Herat’ta doğmuş 3 Ocak 1501 yılındavefat etmiştir. Alî Şîr Nevâyî Türk Edebiyatının önde gelen isimlerindendir. Türk Edebiyatının hamse sahibiilk şairi olan Nevâyî tezkire geleneğini de Türk Edebiyatına taşımıştır. Alî Şîr Nevâyî iyi bir şair olduğu gibiiyi bir devlet adamıdır. Farsça ve Türkçe eserler vermiş olan Nevâyî bu tecrübesini Türkçenin kullanımınıartırmak için değerlendirmiştir. Muhakemetü’l-Lügateyn isimli eserinde Türkçe ile Farsça’yı karşılaştırır.Türkçenin Farsçadan üstün bir edebi dil olduğunu savunur. İki dilli bir toplumda Türkçenin yok olmamasıiçin uğraşmış, Türkleri Türkçe eser verme konusunda ikna etmeye çalışmıştır. Bu çalışmada Alî ŞîrNevâyî’nin ikna amaçlı tek yönlü bir iletişim yöntemi olan propaganda tekniklerini kullanıp kullanmadığıaraştırılmıştır. Amaç Türk kültürüne ait temel eserlerde kullanılan iletişim yöntemlerinin ortaya çıkmasınakatkıda bulunmaktır. Bu amaçla literatür taraması yapılarak propaganda ve propaganda teknikleriincelenmiştir. ML’de propaganda tekniklerinin varlığını incelemek amacıyla birtakım özelliklerinbelirlenmesi için inceleme öncesi ortaya konulan bilgilere göre tarama gerektiren içerik analizi yöntemikullanılmıştır. Sonuç olarak ML’de propaganda tekniklerinden amaçlı örnek, basitleştirme, düşmanınsaptanması, faziletli kelimeler, halk adamı, imâ, kart, korku, kötünün iyisi, olumsuz niteleme, otoriteyebaşvurma, tekrar, transfer ve zıtlıkların gösterilmesi tekniklerinin kullanıldığı ortaya çıkarılmıştır. Geçmiştekullanılarak başarıya ulaşmış iletişim yöntemlerinin günümüz Türkçe eğitiminde de öğretilmesidüşünülmelidir.

The Review of Muhakemetu’l-Lugateyn in Terms of Propaganda

In this study, Ali Şir Nevayi's work named Muhakemetu'l-Lugateyn (ML) has been examined in terms of the presence of propaganda techniques. Ali Şir Nevayi was born on February 9, 1441 in Herat and passed away on January 3, 1501. Ali Şir Nevayi is one of the leading names in Turkish literature. He was the first poet of Turkish literature who carried the biography tradition to Turkish literature. Ali Şir Nevayi was a intelligent statesman as well as a talented poet. Having produced works in Persian and Turkish, Nevayi utilized this experience to develop the use of Turkish. He compares Turkish and Persian in his work named Muhakemetu'l-Lugateyn. He argued that Turkish is a superior literary language than Persian. He tried to prevent Turkish from disappearing in a bilingual society, and tried to persuade Turks to produce Turkish works. In this study, it is investigated whether Ali Şir Nevayi uses propaganda techniques, which is a oneway communication method for persuasion purposes. The aim is to contribute to reveal the communication methods used in the basic works of Turkish culture. For this purpose, propaganda and propaganda techniques has been examined by rewiewing the literature. In order to reveal the existence of propaganda techniques in ML, content analysis method. This method requires a review according to the background information in the literature. As the result of the study, the propaganda techniques which are specific instance, simplification, pinpointing the enemy, virtue words, plain folk or common man, implication, presenting the other side, fear, least of evils, name calling, appeal to authority, repetition, transfer and compare and contrast techniques have been revealed in ML. The communication methods that have been used successfully in the past should be taught in today's Turkish education.

PDF

___

Akan, M. (2017). Sovyet Propaganda Afişlerinde "Doğu" İmgesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 77-102.
Alatlı, A. (2001). Safsata Kılavuzu. Boyut Yayınları.
Aslan, T. (2011). İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Propaganda Araçlarından Hayyeale ‘l-Felâh Risalesi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 303-330. Barutçu Özönder, F. (1996). Ali Şir Nevayi Muhakemetü'l-Lügateyn İki Dilin Muhakamesi. TDK.
Bernays, E. L. (1928). Propaganda. Horace Liveright-Inc.
Biber, A., & Turancı, E. (2014). Toplumsal Şeytan Üçgeni: İktidar, Hegemonya ve Propaganda. Akdeniz İletişim Dergisi, 28-41. https://doi.org/10.31123/akil.442999
Broadbent, V. (2012). Augustus, Egypt, and Propaganda. [Master thesis[. University of Waterloo.
Budak, E. (2018). Sosyal Medyada Propaganda Süreçleri: 2017 Referandum Örneği. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 39-55.
Burns, P., Roe, B., & Ross, E. (1982). Teaching Reading in Today's Elementary Schools. Houghton Mifflin Co.
Cengizer, A. (2015). Valentine Chirol’e Gecikmiş Bir Cevap:İngiltere’nin Propaganda Savaşları, Çanakkale,Fitzmaurice ve Diğerleri. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 195-218.
Çakı, C. (2018). Birinci Dünya Savaşı’ndaki Alman Propaganda Kartpostallarında Kullanılan Karikatürlerde Türklerin Sunumunun Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi. Akdeniz İletişim Dergisi, 73-94. https://doi.org/10.31123/akil.514452
Çetin, B. (2014). Propaganda Olgusu ve Propagandanın Amerikanlaşması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 239-265.
Çifci, M. & Yıldırım, T. (2012). Kâşgarlı Mahmud'un Kullandığı Temel Propaganda Teknikleri. TÜBAR, 33-41. Deneçli, S., & Deneçli, C. (2014). Propagandada İknanın Yeri. MKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 35- 48.
Doğan, İ. (2015). Propaganda Aracı Olarak İnternet: Kayseri İli Merkez Seçmeni Üzerine Bir Alan Araştırması. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 296-319. https://doi.org/10.19145/guifd.21253
Ekinci, N. (2016). Antik Yunan'dan Roma'ya Retorikten Propagandaya. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(4), 149-174.
Eraslan, K. (1980). Ali Şir Nevayi'nin" Halat-ı Pehlevan Muhammed" Risalesi. Türkiyat Mecmuası, 19, 99-164.
Ellul, J. (1973). Propaganda The Formation Of Men's Attitudes. Vintage Books.
Fitzmaurice, K. (2018). Propaganda. Brock Education Journal, 63-67.
Geçer, E. (2016). Siyasal İletişim Ve Din: Birlikteliğin İmkânı. Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 273-288. https://doi.org/10.30523/mutefekkir.284536
Geçikli, F. (2012). Geçmişten Günümüze Propaganda Kavramı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 265-279.
Gürgen, H. (1990). Propaganda. Kurgu Dergisi, 135-157.
Headquarters Department Of The Army. (1979). Psychological Operations. United States Army.
Headquaters Department Of The Army. (2003). Psychological Operations Tactics, Techniques, and Procedures. United States Army.
Hekimler, O. (2013). 1936 Berlin Olimpiyatları: Bir Barış Aracı mı, Yoksa Meşruiyet Arayan Bir Rejimin Propaganda Aracı mı? Humanitas, 103-127.
Kahraman, B. (1994-1995). Heft Peyker Çevirileri ve Alî-şîr Nevâyi'nin Seb'a-i Seyyâre'si. S.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, 345-366.
Kaplan, K. (2017). Kitapların Kapak Tasarımlarındaki Mesajlarda Kullanılan Propaganda Teknikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1574-1589. http://dx.doi.org/10.7884/teke.3939
Karaçor, S. (2006). Propagandanın Halkla İlişkiler ve Reklama Göre Yapı İşleyiş Açısından Farklılıkları. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 85-96.
Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel yayınları.
Kayapınar, R. (2015). Propaganda ve İnanç: De Vita Duodecim Caesarum. TAD, 65-88. https://doi.org/10.1501/Tarar_0000000598
Kılıç, O. (2008). Mavi Kitap: Ermeni Soykırımı İddialarının Kutsal Kitabı. Ermeni Araştırmaları, 81-103.
Kızılırmak, B. (2018, 12 09). II. Dünya Savaşı Yıllarındaki Alman Propagandası. https://stratejikoperasyon.files.wordpress.com/2014/05/ii-dnya-sava-yllarndaki-almanpropagandas. pdf
Köseoğlu, Y., & Al, H. (2013). Bir Propaganda Aracı Olarak Sosyal Medya. Akademik İncelemeler Dergisi, 103-125.
Levend, A. S. (1965). Ali Şir Nevâyî Hayatı, Sanatı ve Kişiliği. TDK. MEB. (2011). Halkla İlişkiler ve Organizasyon Hizmetleri Kamuyou-2. MEB Yayınları.
Mullen, J. (2011). document. https://halshs.archives-ouvertes.fr: https://halshs.archivesouvertes. fr/halshs-00682095/document
Öz Özcan, A. (2007). Çağdaş Özbek Edebiyatında Ali Şir Nevayî. Modern Türklük Araştırmaları, 141-155.
Özdağ, Ü. (2017). Algı Yönetimi. Kripto Basım Yayım.
Özdamar Akarçay, G. (2012). Propaganda Aracı Olarak Fotomontaj: İrfan Demirkol Örneği. Akdeniz İletişim, 87-101.
Öztürk, G. (2017). Bir Propaganda Aracı Olarak Radyo. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 157- 174.
Polat, Ü. G. (2012). Savaş, Propaganda Ve Kartpostallar. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 243-268.
Prendergast, M. T., & Prendergast, T. A. (2013). The İnvention Of Propaganda: A Critical Commentary On And Translation Of Inscrutabili Divinae Providentiae Arcano. The Oxford Handbook of Propanda Studies. Oxford University Press.
Qualter, T. H. (1962-1980). Propaganda Teorisi ve Propagandanın Gelişimi. (Çev. Ü. Oksay) Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 35(1), 255-307.
SDAM. (2018, 12 4). Kadim Bir HArp Yöntemi Propaganda. 12 4, 218 tarihinde http://sdam.org.tr: http://sdam.org.tr/image/foto/2018/02/15/Kadim-Bir-Harp-Yontemi- PROPAGANDA_1518683238.pdf
Sproule, J. M. (1994). Channels of Propaganda. Edinfo Press.
Tarhan, N. (2012). Psikolojik Savaş Gri Propaganda. Timaş.
TDK. (2018, 12 08). TÜRK DİL KURUMU. www.tdk.gov.tr: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c0b7d22 cd0789.98169267
Thomas, C. (2007). A Thousand Words: Themes and Trends In Home Front Poster Propaganda Of
The Second World War. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Texas A & M University.
Tindale, C. W. (2007). Fallacies and Argument Appraisal. Cambridge University Press.
Tuna, D. (2016). Bir Yazınsal Yapıt Ve Çevirileri Üzerinden Propaganda, İkna Ve Rıza Söylemlerini Okumak. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 87-106. https://doi.org/10.29000/rumelide.336567
Ulu, C. (2012). Çanakkale Muharebeleri Sırasında Basının Propaganda Aracı Olarak Kullanılması: Harp Mecmuası Örneği. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 61-83.
Walton, D. (1997). What Is Propaganda, And What Excatly Is Wrong With It? Public Affairs Quarterly, 383-413.
Woolley, S., & Howard, P. (2016). Political Communication, Computational Propaganda, and Autonomous Agents. İnternational Journal of Communication, 4882-4890.
Yağmurlu, A. (2018). Bir Aşk ve Nefret Hikayesi: Halkla İlişkiler ve Propaganda. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 40-58.
Yanagizawa-Drot, D. (2013). Propaganda VS. Education: A Case Study Of Hate Radio In Rwanda. &. R. J. Auerbach içinde, The Oxford Handbook of Propanda Studies. Oxford University Press.
Yazıcı, K. (2010). Sosyal Bilgilerde Eğitimsel Bir Araç Olarak Posta Pullarının Kullanımı. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 321-346.
Yeter, K. (2017). Uluslararası Politikada Kültürel Emperyalizm ve Propaganda Çercevesinde ABD Merkezli Sinema Endüstrisinin Rolü. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.