MİLLÎ KİMLİK İNŞASINDA İLERİ BİR HAMLE: YENİ LİSAN

Tanzimat döneminde Osmanlıcılık, İslamcılık gibi ideolojilerin yetersiz kalması bir anlamda iflası yeni kurtuluş yollarını gündeme getirmiştir. Bunlardan en önemlisi ise Türkçülüktür. Bu düşüncede temel olarak Türk milliyetinin Osmanlı algısından sıyrılıp kendine ait bütün bir kimlik tanımı oluşturması amaçlanır. Dönem yazarlarının Türk kimliğini keşfetmeleri onların aydın sorumluluklarına doğrudan doğruya etki etmiştir. Onlara göre, Türklük hissini sadece duymak değil duyurmak da gereklidir. Millî edebiyat çerçevesinde yapılan çalışmaların, üretilen eserlerin çoğunun amacının bu olduğu rahatlıkla söylenebilir. Yeni Lisan"ın öncüleri olarak nitelendirebileceğimiz Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp ve Ali Canip harekete sadeleşme çabalarından çok milliyetçi bir kimlik kazandırmışlardır. Buna dayanarak söz konusu oluşumu bir dil hareketinden çok bir milliyetçilik hareketi olarak yorumlamak gerekmektedir. Bu bakımdan çalışmada, Yeni Lisan"ı ,,millî kimlik tesis etme", ,,milliyetçilik" ve ,,millî edebiyat" kavramları etrafında değerlendirecek ve fikirlerini bir sistematik hâline getirme gayretinde olan iki ismin Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp"ın Yeni Lisan hareketi çerçevesindeki görüşleri ele alınacaktır. Çalışmanın amacı tıpkı gelenekte olduğu gibi yeni bir devletin, millî kimliğin dil aracılığıyla nasıl inşa edildiğini özellikle Ziya Gökalp ve Ömer Seyfettin örneğinde ortaya koymak, bunun yöntemlerini açığa çıkarmaktır. Bu bakımdan ilk bakışta bireysel gayretler gibi görülen çalışmaların aslında ne kadar planlı ve sistematik olduğu ve tüm bu aşamaların tek bir hedef -millî kimlik- üzerinde odaklandığı fark edilmektedir

AN IMPORTANT BREAKTHROUGH IN CONSTRUCTION OF NATIONAL IDENTITY: YENİ LİSAN

New liberation solutions came to order when the ideas of Tanzimat, Islamism and Ottomanism were deficient and failed. The important one of these is Turkish nationalism. In this thought, the main aim is getting Turkish nation free of Ottoman perception, and constructing a complete identity definition belongs to nation‟s itself. Finding out Turkish identity affected writers‟ intellectual duty. For them it is also necessary to let society know about sense of being Turkish. We frankly can say the main aim of works that written in the period of National literature is this thought. Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, and Ali Canip who can be called as the pioneers of Yeni Lisan brought a nationalist identity to the movement rather than simplification attempts. For this reason the case in point should be interperted as a nationalist movement instead of a language movement. Ömer Seyfettin and Ziya Gökalp endeavıured to systematize their ideas. In this respect , Yeni Lisan will be evaluated in terms of “foundation of a national identity”, “nationalism”, and “naotional literature” and the opinions of Ziya Gökalp and Ömer Seyfettin will be discussed in terms of Yeni Lisan movement. In this paper our topic is to reveal how Turkish national identity was constructed by the mediation of language in the works of Ömer Seyfettin and Ziya Gökalp. Therefore it is surprising to realise how planned and systematic these works which seen individually produced and all these stages focuses on national identity

___

AVġAR Ziya, “Gölge Avıyla BoĢalan Sadak”, Turkish Studies, S: 4-5 (2009), s. 19-33.

AYNUR, Hatice “Türki-i Basit Hareketini Yeniden DüĢünmek”, Turkish Studies, S: 4-5 (2009), s. 34-59.

CHATTERJEE, Partha, Ulus ve Parçaları, Çev.: Ġsmail Çekem, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul 2002.

CONNERTON, Paul, Toplumlar Nasıl Anımsar?, Çev. :Alaeddin ġenel, Ayrıntı Yayınları, Ġstanbul 1999.

ENGĠNÜN, Ġnci, Yeni Türk Edebiyatı, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), Dergâh Yayınları, Ġstanbul 2006.

ERÖZDEN, Ozan, Ulus Devlet, Dost Kitabevi, Ankara 1997.

GÖKALP, Ziya, Makaleler 1, . Haz.: ġevket Beysanoğlu), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ġstanbul 1976.

GÖKALP, Ziya, Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, Haz.:. Ġbrahim Kutluk, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ġstanbul 1976.

GÜNAY, Ünver - ÇELĠK, Celaleddin, Türk Kimliğinin Yeniden İnşası Bağlamında Ziya Gökalp, Kesit Yayınları, Ġstanbul 2010.

MERMER, Ahmet, “Türki-i Basit‟e Yeni Bir BakıĢ”, Turkish Studies, S: 4-5 (2009), s. 262-278.

MERT, Necati, Ömer Seyfettin, Kaknüs Yayınları, Ġstanbul 2004.

Ömer Seyfettin, Hikâyeler 1, Haz.: Hülya ArgunĢah, Dergâh Yayınları, Ġstanbul 2007.

Ömer Seyfettin, Makaleler 1, Haz.: Hülya ArgunĢah, Dergâh Yayınları, Ġstanbul 2001.

SMITH, Anthony, Millî Kimlik, Çev.: Bahadır Sina ġener, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul 1994.

ULUDAĞ, Erdoğan, “Dilde SadeleĢme ve Türki-i Basit Hakkında DüĢünceler”, Turkish Studies, S: 4-5 (2009), s. 292-329.

ÜST, Sibel, Edirneli Nazmi Divanı, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Doktora Tezi, Erzurum 2011.