KUTADGU BİLİG VE DİVANÜ LUGATİ’T TÜRK’E GÖRE ‘SAÇ- SAKAL’ KÜLTÜRÜ ÜZERİNE

Karahanlı Türkçesi eserlerinden olan Kutadgu Bilig'in karşılaştırmalı metin yayını 1947 yılında Reşid Rahmeti Arat tarafından yapılmıştır. Divanü Lugati't Türk'ün tercüme yayını ise 1939/ 1941 yıllarında Besim Atalay tarafından yapılmıştır. Biz bu çalışmada Reşid Rahmeti Arat ve Besim Atalay'ın yayımlarından faydalandık. Kutadgu Bilig ve Divanü Lugati't-Türk, Türk kültürü açısından çok önemli eserlerdir. Bu sebeple, XI. asır Türk dünyasının dil, edebiyat, kültür ve sosyal durumuyla ilgili zengin ve özgün ilk bilgileri veren Kutadgu Bilig ve Divanü Lugati't Türk, Türkoloji araştırmalarında her zaman temel kaynak olmuş ve araştırmacılar tarafından çok yönlü olarak ele alınmıştır. Türklük biliminin kurucusu Kâşgarlı Mahmud tarafından Karahanlı Türkçesi döneminde kaleme alınan Divanü Lugati't Türk, Türk dilinin birçok bakımdan kılavuz eserlerinden birisidir. Bu eser, dilimizin sadece Karahanlı Türkçesi dönemini değil, daha önceki ve sonraki dönemlerini de aydınlatan bir öneme sahiptir. XI. asır Türk dünyasının dil, edebiyat, kültür ve sosyal durumuyla ilgili zengin ve özgün ilk bilgileri veren Kutadgu Bilig ve Divanü Lugati't Türk, Türkoloji araştırmalarında her zaman temel kaynak olmuş ve araştırmacılar tarafından çok yönlü olarak ele alınmıştır. Fakat saç-sakal kültürü bağlamında ayrıntılı bir şekilde incelenmemiştir. Bu sebeple, bu makale, Türk kültüründe, Kutadgu Bilig ve Divanü Lugati't Türk'e göre saç-sakal kültürünü incelemektedir. Bu çalışma genel tarama modelinde yapılmıştır. Bu amaçla, önce Dîvânu Lûgati't-Türk ve Kutadgu Bilig satır satır taranarak çağının saç-sakal kültürünü yansıtan bütün kelime, deyim, atasözü, beyit ve manzum parçalar fişlenmiş; daha sonra elde edilen malzeme, kendi içinde sınıflanıp listelenmiştir.

ABOUT THE CULTURE OF HAIR-BEARD ACCORDING TO KUTADGU BILIG AND DİVANÜ LUGATİ’T TÜRK

The critical edition of Kutadgu Bilig, which is one of the works of Karahanlı Turkish period, was published by Prof. Dr. Reşit Rahmeti Arat in 1947. The translation of Divanü Lugati’t Türk, which was published by Besim Atalay in 1939/ 1941. In this article, for this purpose we used the Reşid Rahmeti Arat Besim Atalay publications of knowledge for wealth. Kutadgu Bilig and Divanü Lugati’t-Türk is very important works for Turkısh culture. Therefore, Kutadgu Bilig and Divanü Lugati’t Türk which is the first source about the Turkish world’s literature, language, cultural, social situation in the 11th century gives us very important and original knowledge’s for Turcology researching. Written in Karahanlı Turkish by Kâşgarlı Mahmud, the founder of the Turkology, Divanü Lugati’t Türk is one of the main guideline works on Turkish language in many directions. This work has an illuminating significance not only for Karahanlı Turkish period but also for preceding and following periods as Kâşgarlı Mahmud enriched his work, which is primarily a dictionary, with some grammatical elements besides vocabulary. The Kutadgu Bilig and Divanü Lugati’t Türk which is the source about the Turkish world’s literature, language, cultural, social situation in the eleventh century gives us very important and original knowledge’s for Turcology researching. But it has not been analyzed within the detailed context of culture of hair-beard. Therefore, in this article, investigates of culture of hair-beard of Turkish culture according to Kutadgu Bilig and Divanü Lugati’t Türk. This study made by general scanning model. Therefore, firstly scanning Kutadgu Bilig and Divanü Lugati’t Türk line by line, all words, idioms, proverbs, couplets, and written-in-verse components reflecting culture of hair-beard of its age have been indexed and listed in itself.

PDF

___

AKTAġ, ġerif (1998). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.

AKTULUM, Kubilay (2000). Metinlerarası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınları.

ASSMANN, Jan (2001). Kültürel Bellek, (Çev. AyĢe Tekin), Ġstanbul: Ayrıntı Yayınları.

AYTUR, Ünal (1977). Henry James ve Roman Sanatı, Ankara: DTCF Yayınları.

BOURNEUR, Roland; QUELLET Real (1989). Roman Dünyası ve Roman İncelemesine Giriş, (Çev. Hüseyin GümüĢ), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.

ECEVĠT, Yıldız (2004). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları.

EMRE, Ġsmet (2006). Postmodernizm ve Edebiyat, Ankara: Anı Yayınları.

EMRE, Ġsmet (2010). Roman ve Siyaset, Ankara: Anı Yayınları.

FĠġEK, Kurthan “Ġyi Polisiye Ġyi Edebiyattır”, Milliyet Sanat, nr: 115, (Mart 1985), s. 3.

FURRER, Priska “Mekânın Anlamlandırılması ve Tarihsel Romanda Tarih Bilinci”, Tarih ve Toplum, (Çev. Ġnci Tuna), S: 198, (Haziran 2000), s.32.

GEZER, Habibe (2006). Türk Edebiyatında Polisiye Roman ve Ahmet Ümit’in Polisiye Roman Kurguları, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, Isparta.

GÖĞEBAKAN, Turgut (2004). Tarihsel Roman Üzerine, Ankara: Akçağ Yayınları.

GÖLBAġI, Oylum, “Ahmet Ümit ve Polisiye Roman”, Haliç Edebiyat Dergisi, S: 7(1999), s. 35.

GÜMÜġ, Semih (2010). Modernizm ve Postmodernizm, Ġstanbul: Can Yayınları.

KAKINÇ, T. Dursun (1995). 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Gerilim/Polisiye Filmleri, Ġstanbul: Bilgi Yayınevi.

KIRAN, AyĢe Eziler; KIRAN Zeynel (2000). Yazınsal Okuma Süreçleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.

KORKMAZ, Ramazan, “Romanda Mekânın Poetiği”, (Ed. AyĢenur Külahlıoğlu Ġslam, Süer Eker), Edebiyat ve Dil Yazıları, Grafiker Yay., Ankara ġubat 2007, s.399-415.

KÜTÜKÇÜ, Tamer, “ÇağdaĢ Anlatıda Mekânın KurgulanıĢı ve ĠĢlevi”, Edebiyat ve Eleştiri, S: 65, (ġubat 2003), s.79.

MANDEL, Ernest (1996). Hoş Cinayet -Polisiye Romanın Toplumsal Tarihi-, (Çev. N. Saraçoğlu), Ġstanbul: Yazın Yayınları.

MĠYASOĞLU, Mustafa “Roman ve ġehir Kültürü”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S: 65/66/67, (Mayıs/Haziran/Temmuz 2002), s.381.

MORAN, Berna (2001). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 3, Ġstanbul: ĠletiĢim Yayınları.

OPPERMAN, Serpil (2006). Postmodern Tarih Kuramı, Ankara: Phoenix Yayınevi.

ROSENAU, Pauline Marie (1992). Postmodernizm ve Toplum Bilimleri, (Çev. Tuncay Birkan), Ġstanbul: Ark Yayınları.

SAĞLIK, ġaban, “Kurmaca Âlemin Kurmaca Sözcülerinden Romanda Zaman-Mekân-Tasvir”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S: 65/66/67, (Mayıs/Haziran/Temmuz 2002), s.141.

ġĠMġEK, Tacettin, “Romandaki Hafiye Ya da Polisiye Roman”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S: 65/66/67, (2002), s. 510–515.

TEKĠN, Mehmet (1989). Roman Sanatı ve Romanın Unsurları, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.

TEKĠN, Mehmet (1996). Peyami Safa, Ġstanbul: Ötüken Yayınları.

TÖRENEK, Mehmet (1999). Hikâye ve Romanlarıyla Mehmet Rauf, Ġstanbul: Kitabevi.

TÜRKEġ, A. Ömer “Polisiye Tarihimize Kısa bir Yolculuk” Radikal Kitap, Ağustos 2001.

TÜRKEġ, A. Ömer “Sherlock Holmes’un Rakibi Avni” Radikal Kitap, nr: 255, (ġubat 2006), s. 12-13.

ÜMĠT, Ahmet, “Polisiyenin Vazgeçilmez Keyfi”, Cumhuriyet Kitap, nr: 1, (Haziran 1995);aktaran Esin Bayraktar (1998). 1884-1918 Yılları Arasında Türk Edebiyatında Polisiye Roman (Master tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi.

ÜMĠT, Ahmet, “Cinayeti Yazıyor”, (Röportaj: Selma Aslan), Milliyet Pazar, 22 Aralık 2000.

ÜMĠT, Ahmet, “Kızıl Nehirler Nereye Dökülür”, Radikal Kitap, 11 Mayıs 2001.

ÜMĠT, Ahmet, “Ceza Eğitmez, EvcilleĢtirir”, Radikal Kitap, nr: 264, Nisan 2006.

ÜMĠT, Ahmet, (2010). İstanbul Hatırası, Ġstanbul: Everest Yayınları.

ÜYEPAZARCI, Erol (2008). Korkmayınız Mister Sherlock Holmes -Türkiye’de Polisiye Romanın 125 Yıllık Öyküsü (1881–2006), Ġstanbul: Oğlak Yayıncılık.

YALÇIN-ÇELĠK, Dilek (2005). Yeni Tarihselcilik Kuramı ve Türk Edebiyatında Postmodern Tarih Romanları, Ankara: Akçağ Yayınları.

YEġĠLYURT, ġamil (2009). “Yeni Tarihselcilik Açısından Ġhsan Oktay Anar”, 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.