Kürtler ve Kürt Dili

Kürt sözü, DLT’den itibaren Türkçede hem cins isim olarak hem de etnonim olarak kullanılan bir addır. Türkçe olan Bulgar adının bugünkü Slav Bulgar toplumuna ad olması gibi, Kürt adının da farklı kökenlerden gelen ve karma bir toplum olan Kürtlere özel ad olduğu düşünülebilir. Bu arada Kürtlerin Arap, İrani, Yafetik, Ermeni ve Anadolu yerli kavimlerinden geldiğine dair görüşler vardır. Kürdistan denilen coğrafyanın Zagros dağları civarı olduğu bilinmektedir. Türkiye’deki Kürtler aslında Kurmanç’tır. Kürtlerin Anadolu’daki tarihi, Türklerin Anadolu hâkimiyeti ile paralellik gösterir. Osmanlı devleti ile İran arasında yaşanan Şii-Sünni çekişmesi içinde, Anadolu’daki Alevi Türkmenler İran’a, İran coğrafyasındaki Sünni Türkmen ve Kürtler de Anadolu’ya doğru çekilmiştir. Kürtlerin Türkiye’deki nüfusu kesin olarak bilinmemektedir ve çok farklı sayılar verilmektedir. Kürtçe, genellikle Hin-Avrupa dil ailesinden bir dil olarak değerlendirilir. Ancak Kürtlerin dil değiştirdikleri ve ilk dillerinin başka olduğu birçok araştırmacı tarafından dile getirilmektedir. Kürtçenin karma bir dil olduğu söz varlığında ve gramer yapısında kendini göstermektedir. Kurmançça ve Soranice en önemli lehçeleridir. Zazaca, Kürtçenin bir lehçesi değil ayrı bir dildir. 1965 Genel Nüfus Sayımına göre Türkiye’de nüfusun % 7’sinin ana dili Kürtçedir.

Kurds and Kurdish Language

The word Kurd is a name used both as a common noun and ethnonym in Turkish language since DLT. It can be thought that the word Kurd may be a proper noun used for Kurds who are a hybrid community and come from different origins, just like the word Bulgar, which is a Turkish word, has been accepted as a name for today’s Slavic Bulgarian community. Meanwhile some argue that Kurds come from Arabic, Iranian, Yaphetic, Armenian and Anatolian native tribes. It is known that the area which is called Kurdistan is around Zagros mountains. The Kurds in Turkey are Kurmanç. The history of the Kurds in Anatolia has a parallel time line with the sovereignty of Turks in Anatolia. At the result of the Shia-Sunni fighting between Ottoman State and Iran, Alewi Turkmens in Anatolia went to Iran and Sunni Turkmens and Kurds came to Anatolia. The population of the Kurds is not known exactly and quite different numbers are claimed. Kurdish language is generally thought to be a member of Indo- European family of languages. But it is argued by many researchers that Kurds have changed their language and their first language was rather different than the current one. Both vocabulary and grammatical structure show that Kurdish is a hybrid language. Kurmanci and Sorani are the most important dialects of Kurdish. Zazaki is not a dialect of Kurdish, it is a different language. According to the results of general census in 1965, native language of 7% of the people in Turkey is Kurdish.

___

  • BURAN Ahmet, Karma Diler ve İki Örnek; Klasik Osmanlıca ve Kürtçe, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 20, s. 19-35.
  • BURAN Ahmet, Türk Dünyasında Dil İlişkileri, Çok Dillilik ve Dil Değiştirme, Türk Yurdu, Nisan 2010, S. 272, s. 67-70.
  • ÇAY Abdulhaluk, Her Yönüyle Kürt Dosyası, Ankara 1993.
  • DİLAÇAR A., Dil, Diller ve Dilcilik, Ankara 1968.
  • ENSARÎ Javed- COURT Jonethan-COOPER Roger, “Kurdistan” Arabia, The İslamic World Rewiew, No 6 (Şubat 1982) s.16.
  • GÜRBÜZ Macit, Kürtleşen Türkler, İstanbul 2007.
  • HALAÇOĞLU Yusuf, Osmanlı belgelerine Göre Türk-Etrak, Kürd-Ekrad kelimeleri Üzerine Bir Değerlendirme, Belleten, TTK, Cilt LX, S 227 (Nisan 1996), s. 139-146.
  • KALAFAT Yaşar, Türk Kültüründe Kürtler, Ankara 2011.
  • Kaşgarlı Mahmut, Dîvânü Lügati’t-Türk (Çev. Besim Atalay), I-30-16, I-98-15 ve d. KONDA 2006.
  • LEZINA L. N.-SUPERANSKAYA A.V., Bütün Türk Halkları, İstanbul 2009.
  • NIKITIN Bazil, Kürtler, İstanbul 1994, s. 33.
  • RASONY Lazlo, Tarihte Türklük, Ankara 1988.
  • VAN BRUINESSEN Martinus Martin, Kürdistan Üzerine Yazılar (Çev. Nevzat Kıraç vd) İstanbul 1992.