KUR’ÂN DİLİ ARAPÇA’NIN YAPISI VE BAZI ÖZELLİKLERİ

Arapça Kur'ân'ın dilidir. Bu sebeple ilgilenilmeye ve özellikleri araştırılmaya değer bir dildir. Zira sarf ve nahvin yapıları, kelimelerindeki çokanlamlılık, sahip olduğu geniş müfredatı ve Arap kabilelerinin farklı lehçeler kullanması gibi daha nice özellik diğer diller arasında Arapça'ya müstesna bir yer kazandırmıştır. Arapça'daki iştikâk ve i'râb kaideleri ise ona anlam zenginliği sağlayan diğer önemli özelliklerdendir. Arapça, İslâmiyet'in etkisiyle bu özelliklerini daha da geliştirmiştir. Kur'ân-ı Kerim'in bu dil ile gönderilmiş olması sebebiyle, yeterli derecede Arapça bilmek, nassların anlaşılmasında gerekli olan şartların en başında yer almaktadır. Zira yeterli derecede Arapça bilmeyenler, dini esas mecrasından saptırabilmektedirler. Bununla beraber Kur'ân ve hadis; anlam zenginliğine sahip, işaret ettiği anlamları açık, süslü, anlaşılır ve fasih bir dil manasındaki "mübîn" ifadesiyle methettikleri Arapça'nın güzelliklerinin sergilendiği bir ortam oluşturmuşlardır. Ayrıca Araplar, Kitap ve Sünnet'in bu katkısının yanında, "ta'rîb" usulüyle de Arapça'ya birçok kelime devşirip dillerini zenginleştirmişlerdir. Arapça yapısından kaynaklanan bu özellikleri sebebiyle, "et-Tattavuru'l-Lüğavî" olarak ifade edilen anlam zenginliğine, çok ince manaları ifade edebilme ve somut manaları bile isimlendirme özelliklerine de sahip olmuştur. Bu araştırmada, Arapçanın vaz'ının kaynağı (tevkifî ya da ıstılahî oluşu) üzerinde durulmayacaktır. Sadece onun bazı özelliklerini açıklamakla yetineceğiz. Ancak Arapça'nın bütün özelliklerinin her birini hakkıyla incelemek bir makalenin sınırını aşar. Bu sebeple biz, çalışmamızın sınırlarını zorlamadan özet bilgilerle yetineceğiz

SOME FEATURES OF THE ARABIC WHICH QURAN’S LANGUAGE

Arabic is the language of Quran. Thus Arabic is a language worthy of being studied on it. Arabic holds a special place among other human languages owing to its morphosyntactic characteristics, polysemous words, various linguistic constructs and different dialects spoken by Arabian tribes etc. Moreover, the derivational and syntactic rules such as derivation and expression are one of the characteristics of Arabic which offers a great wealth of meaning. These characteristics of Arabic have significantly improved under the influence of Islam. As the Quran was sent in Arabic, it is a preliminary necessity to have a sufficient level of knowledge of Arabic in order to understand the verses and hadiths because those who do not have a sufficient knowledge of Arabic may distort the religious facts. Quran and hadith approve that Arabic is an elaborate, comprehensible and fluent language with a great wealth of meaning and so they exhibit the beauty of Arabic. Furthermore, Arabs have enriched Arabic by a process of making foreign words Arabic in addition to the contributions of Quran and Sunnah. Due to the linguistic characteristics, Arabic has a great wealth of meaning stated as “et-Tattavuru’l-Lüğavî” (Language enrichment) and the capacity to express very deep meanings and to name even concrete meanings. In this research, it will not be dealt with the source of writing of Arabic. We just attempt to highlight some characteristics of Arabic. Basically it would be difficult to carry out a detailed examination of all characteristics of Arabic within the scope of an article. Therefore we do not extend the boundaries of our study and simply present brief information about Arabic and its characteristics

PDF

___

KUR’ÂN-I KERİM
BEYDÂVÎ, Nasirüddin Ebu Said Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’tTe’vîl, (tah. Muhammed Abdurrahman Maraşlı), Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, I. Baskı, 1418 (h)
BUHÂRÎ, Muhammed b. İsmail b. İbrahim, el-Edebü’l-Müfred, (tah. Muhammed Fuad Abdulbaki), Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut, III. Baskı, 1989. Sünen.
CÂVÎ, Abdülhak b. Abdilhannân, Hâşiyetü Tedrici’l-Edânî alâ Şerhi’s-Sa’di’t-Taftazânî alâ Tasrîfi’z-Zencânî, Mektebetü Seydâ, Diyarbakır, 2013
CERRAHOĞLU, İsmail, Tefsir Usulü, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, Ankara, 2009.
CEVZÎ, Ebü’l-Ferec Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdü’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsir, (tah. Abdurrezzak el-Mehdî), Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrut, I. Baskı, 1422 (h).
Nüzhetü’l-A’yüni’n-Nevâzir fî İlmi’l-Vücûhi ve’n-Nezâir, (tah. Muhammed Abdulhakîm Kazım erRâzî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, III. Baskı, 1987.
CİVELEK, Yakup, “Arap Dilinde Naht ve Kelime Türetmede “Naht” Yönteminin Kullanımı”, Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 2003, cilt: III, sayı: 10.
CORCİ ZEYDAN, Târihu Âdâbi’l-Lüğati’l-Arabiyeti, Dârü’l-Fikir, Beyrut, 2011.
CÜRCÂNÎ, Ali b. Muhammed b. Ali, Ta’rîfât, (tah. İbrahim el-Ebyârî), Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, III. Baskı, 1996.
ÇİÇEK, M. Halil, Serâü’l-Ma’nâ fi’l-Kur’âni’l-Kerim, Dârü’s-Selâm, Mısır, 1999. EBU DAVUD, Sünen.
EBU TAYYİB, Abdülvahid b. Ali el-Lüğavî, el-Ezdâd fî Kelâmi’l-Arab, (tah. İzzet Hasan), II. Baskı, yy, 1996.
EBUSSUUD, Muhammed b. Muhammed b. Mustafa, İrşâdü’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâya’l-Kitâbi’lKerîm, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, ty.
EKÎNÎ, Muhammed Rahmî b. Ahmed, Hâşiyetü’l-Akdi’n-Nâmî ala’l-Fevâidi’z-Ziyâiyye (Mecmû’atü Havâşiyyi Molla Câmî), (haz. Ali Rıza Kaşlı ve Bekir Sırmabıyıkoğlu), Mektebetü Yasin, İstanbul, 2010.
ELBÂNÎ, Ebu Abdirrahman Muhammed Nâsırüddin b. Nuh b. Necati, Sahîhu’l-Câmi’i’s-Sağîr ve Ziyâdâtihi, el-Mektebetü’l-İslâmiyye, yy.
EREN, Cüneyt ve Uzunoğlu, Vecih, Arapça Belağat, Cantaş Yayınları, İstanbul, 2012.
ESMA’Î, Abdülmelik b. Karîb, Mâ İttefekat Elfâzuhu ve’t-Tefekat Me’ânîhi, (tah. Mâcid Hasan ezZehebî, Dârü’l-Fikir, Dımaşk, I. Baskı, 1986.
FÎRÛZÂBÂDÎ, Şerhu Nazmi Müsellesi Kutrub.
GAZALÎ, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed, el-Mustasfâ min İlmi’l-Üsul, (tah. Abdullah Mahmud Muhammed Ömer), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, II. Baskı, 2010. I’KK, Halid Abdurrahman, Usulü’t-Tefsir ve Kavâiduhu, Dârü’n-Nefâis, Beyrut, V. Baskı, 2007.
İBN ATİYYE, Ebu Muhammed Abdulhak b. Ğâlib b. Abdirrahman b. Temmâm, el-Müharrarü’lVecîz fî Tefsiri’l-Kitabi’l-Azîz, (tah. Abdüsselam Abdüşşafi Muhammed), Dârü’l-Kütübi’lİlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1422 (h).
İBN ACÎBE, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed b. Mehdi, el-Bahrü’l-Medîd fî Tefsîri’lKur’âni’l-Mecîd, (tah. Ahmed Abdullah el-Kırşî Raslân), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, II. Baskı, 2002.
İBN ÂŞÛR, Muhammed Tahir b. Muhammed b. Muhammed Tahir, Tahrîrü’l-Ma’na’s-Sadîd ve Tenvîrü’l-Akli’l-Cedîd min Tefsîri’l-Kiâbi’l-Mecîd, Dârü’t-Tunusiyye, Tunus, 1984.
İBN CİNNÎ, Ebü’l-Feth Osman, el-Hasâis, (tah. Muhammed Ali en-Neccâr), Âlemü’l-Kütüb, Beyrut, III. Baskı, 2010.
İBN CÜZEY EL-KELBÎ, Ebü’l-Kasım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed, et-Teshîl li Ulûmi’tTenzîl, (tah. Abdullah el-Halidî), Şirketü Dâri’l-Erkam İbn Ebi’l-Erkam, Beyrut, I. Baskı, 1416 (h).
İBN FÂRİS, Ebü’l-Hasan Ahmed, es-Sâhibî fî Fıkhı’l-Lüğati’l-Arabiyeti ve Mesâilihâ ve Sünenü’lArabi fî Kelâmihâ, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1997.
İBN KESÎR, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer, Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Azîm, (tah. Sami İbn Muhammed Sellâme), Dârü’t-Tayyibe, II. Baskı, 1999.
İBN MANZÛR, Ebü’l-Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükrim, Lisânü’l-Arab, Dârü Sadr, Beyrut, III. Baskı, 1414 (h).
İBN ŞECERÎ, Ebü’s-Se’âdât Hibetüllah b. Ali b. Muhammed b. Ali, Mâ İttefeka Lafzuhu ve İhtelefe Ma’nâhu, (tah. Ahmed Hasan Besc), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, II. Baskı, 2009.
KOÇAK, İnci, Arapça’nın Gelişme Yolları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih–Coğrafya Fakültesi Yayınları, No: 346, Ankara, 1984.
İSFEHÂNÎ, Râğıb Ebü’l-Kasım Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredâtü fî Ğarîbi’l-Kur’ân, (Safvân Adnan Dâvudî), Dârü’l-Kalem, Beyrut, I. Baskı, 1412 (h).
KANNÛCÎ, Muhammed Sıddîk Hasan Han, el-Bülğa fî Üsûli’l-Lüğa, (tah. Nezir Muhammed Mektebî), Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, Beyrut, 1988.
KASIMÎ, Muhammed Cemalüddin b. Muhammed Said, Mehâsinü’t-Te’vîl, (tah. Muhammed Bâsil Uyun es-Sûd), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 1418 (h).
KİYLÂNÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Şihâb, Şerhu’l-Kiylânî li Tasrîfi’z-Zencânî, Şirketü Dâri’l-Meşâri’, I. Baskı, 2010.
MA’N, Müştak Abbas, el-Mu’cemü’l-Müfassal fî Fıkhı’l-Lüğa, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, I. Baskı, 2001.
MAHALLÎ, Celâlüddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed, el-Bedrü’t-Tâlı’ fî Halli Cemi’lCevâmi’, (tah. Ebü’l-Fidâ Mürtedâ Ali b. Muhammed el-Muhammediyyi’d-Dâğıstânî), Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, I. Baskı, 2012.
Tefsîrü’l-Celâleyn, Dârü’l-Hadîs, Kahire, I. Baskı, ty.
MÂVERDÎ, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Habîb, en-Nüket ve’l-Uyûn, (tah. esSeyyid İbn Abdilmaksud İbn Abdirrahim), Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, ty.
MEYLÂNÎ, Muhammed b. Abdirrahim b. Muhammed, Hâşiyetü Şerhi’l-Müğnî li’l-Meylânî, Şifa Yayınevi, İstanbul, 2012.
MUKATİL b. Süleyman b. Beşir, el-Vücûh ve’n-Nezâir, (haz. Ali Özek), İstanbul, İSAV Yayınları, 1993.
MUKLÂTÎ, İbrahim, Şerhu Müsellesâti Kutrub, yy, ty.
MÜKRİM, Abdülâl Sâlim, el-Müşterekü’l-Lafzî fî’l-Hakli’l-Kur’ânî, Müessesetü’r-Risâle, I. Baskı, Beyrut, 1996.
MÜNECCİD, Muhammed Nureddin, el-İştirâkü’l-Lafzîyyi fi’l-Kur’âni’l-Kerim, Dârü’l-Fikir, Dımaşk, I. Baskı, 1999.
POLAT, Emanullah, Kur’an-ı Kerim’e Göre Ruhî Hastalıklar, (Basılmamış Doktora Tezi), Sakarya, 2010.
Tîn Suresi’nin Tefsiri ve Sure Işığında Kutsal Zaman ve Mekân Mefhumu, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2001.
RÂCİHÎ, Abduhu, Fıkhü’l-Lüğa fi’l-Kütübi’l-Arabiyye, Dâru Nehdati’l-Arabiyye, Beyrut, 1979.
RÂFİÎ, Mustafa Sadık, Târîhu Âdâbi’l-Arab, Dârü’l-Kitâbi’l-İlmiyye, Beyrut, II. Baskı, 2009.
RÂZÎ, FAHRÜDDİN Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer, el-Mahsul fî İlmi Üsûli’l-Fıkıh, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, I. Baskı, 2012.
Mefâtîhü’l-Ğayb, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, III. Baskı, 1420 (h).
RÂZÎ, MUHAMMED b. Ebî Bekir b. Abdilkadir, Tefsiru Ğarîbi’l-Kur’âni’l-Azim, (tah. Hüseyin Elmalı), Ankara, 1997.
SE’ÂLİBÎ, EBU MANSUR Abdülmelik b. Muhammed b. İsmail, Fıkhü’l-Lüğa ve Esrârü’lArabiyye, (tah. Yasin el-Eyyubi), el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, 2008.
SE’ÂLİBÎ, EBU ZEYD Abdurrahman b. Muhammed b. Mahlûf, el-Cevâhirü’l-Hisân fî Tefsiri’lKur’ân, (tah. Muhammed Ali Muavviz ve Adil Ahmed Abdulmevcud), Dâru İhyâi’tTürâsi’l-Arabî, Beyrut, I. Baskı, 1418 (h).
SEBT, Halid Osman, Kavâidü’t-Tefsir Cem’an ve Dirâseten, Dârü İbnü’l-Kayyım; Riyad, II. Baskı, 2008.
SİBEVEYHİ, Ebu Bişr Amr b. Osman b. Kanber, el-Kitâb, (tah. Abdüsselam Muhammed Harun), Mektebetü’l-Hancî, Kahire, III. Baskı, 1988.
SUBHÎ, İbrahim, es-Sâlih, Dirâsât fî Fıkhi’l-Lüğa, Dârü’l-İlim, XVI. Baskı, Beyrut, 2004.
SÜBKÎ, Abdulvahhab b. Ali b. Abdilkâfî, Cemu’l-Cevâmi’, Müessesetü’r-Risâle, I. Baskı, Beyrut, 2012.
SÜYUTÎ, Celalüddin Abdurrahman b. Ebibekir, el-Müzhir fî Ulûmi’l-Lüğati ve Envâ’ihâ, (tah. eş- Şirbînî Şerîde), Dârü’l-Hadîs, Kahire, 2010.
Tefsîrü’l-Celâleyn, Dârü’l-Hadîs, Kahire, I. Baskı, ty.
ŞAFİÎ, Ebu Abdillah Muhammed b. İdris, er-Risâle, (tah: Halid es-Seb’ü’l-İlmî ve Züheyr Şefik elKebbî), Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 2004.
ŞEMSEDDİN SAMİ, Kâmûs-i Türkî, Şifa Yayınevi, I. Baskı, İstanbul, 2012. TİRMİZÎ, Sünen.
YILDIRIM, Suat, Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, Feza Gazetecilik, İstanbul, 2005.
ZEBÎDÎ, Ebü’l-Feyz Mürtedâ Muhammed b. Muhammed, Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kâmûs, Dârü’l-Hidâye, ty.
ZEKİYÜDDÎN ŞABAN, Usûlü’l-Fıkıh, (trc. İbrahim Kâfi Dönmez), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2001.
ZEMAHŞERÎ, Ebü’l-Kasım Mahmud b. Ömer b. Ahmed, el-Keşşaf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl, Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, III. Baskı, 1407 (h).
ZERKEŞÎ, Ebu Abdillah Bedrüddin Muhammed b. Abdillah b. Bahadır, el-Bürhan fî Ulûmi’lKur’ân, (tah. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim), Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, I. Baskı, 1957.