KAFKAS İTTİHAD FIRKASI VE 20. YÜZYIL BAŞINDA AZERBAYCAN DIŞ POLİTİKASINA YAKLAŞIMI

Kafkasya dağlarının genel itibariyle hem Avrupa kıtasında hem de Asya kıtasında bulunduğu kabul edilir. Kuzeyde Dinyeper (Özi), Don ve Volga nehirleri sınırından Güneyde Anadolu'nun yüksek platolarına ve oradan Bağdat ve Tahran'a kadar uzanan İran körfezi ile Hint Okyanusu arasındaki eski ticaret yollarının da kavşağında yer almaktadır.Dolayısıyla Kafkasya Karadeniz ve Hazar Denizi arasında Asya ve Avrupa kıtalarının kesiştiği bir sınır bölgesidir. Diğer yandan Kafkas Dağları; Rusya Federasyonu, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan sınırları içinde uzanan dünyanın en büyük sıradağlarından biridir. Karadeniz'in kuzeydoğu kıyılarından, Hazar Denizi'nin batı kıyılarına doğru uzanır. Avrupa ile Asya arasında doğal sınır olarak kabul edilen dağlar, yaklaşık 400.000 km2?lik bir alan kaplar. Kuzeybatı-güney-doğu yönünde, Azak Denizi ile Karadeniz arasında Hazar Denizi'nin Apşeron Yarımadası'na doğru uzanır. Kafkaslar, Orta Asya'dan Avrupaya uzanan bir stratejik konuma ve Boğazlar vasıtasıyla Karadeniz'den Akdenize, uzanan jeopolitik bir öneme de sahiptir. 28 Mayıs 1918 tarihinde Azerbaycan bağımsızlığını ilan etmiştir. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin Gence'de geçici olarak kurulan temel bürokratik kurumları Eylül 1918'de Bakü'ye taşındı. Bu dönemde, Kafkas İttihad Fırkası Gökçay yakınlarında gizlice kuruldu ve 30 Ocak 1918 tarihinde siyasi faatiyetlerine başladı. Kafkas İttihad Fırkası, Azerbaycan'nın siyasal ve kültürel hayatının gelişiminde özel bir yere sahiptir. Ayrıca dönemin Azerbaycan dış politikasının oluşumunda da önemli katkıları olmuştur. Bu çalışmada genel olarak Kafkasya İttihad Fırkası'nın resmi yayın organı olan İttihad gazetesinin yayınları incelenmiş, gazetede yer alan makale ve haberlerden yola çıkılarak partinin Azerbaycan dış siyaseti üzerine görüşleri ve yaklaşımı ortaya konmaya çalışılmıştır

CAUCASIAN UNION PARTY AND ITS VIEWS ON AZERBAIJAN FOREIGN POLICY IN THE EARLY 20TH CENTURY

The Caucasus Mountains are generally considered as in both Europe and Asia, located from the end point of Dnieper, Don and Volga Rivers toward the South to the high plateaus of Anatolia, extending to Baghdad and Tehran and then from the Gulf of Iran toward Indian Ocean where the intersection of the old way exists. That is, the Caucasus is a region at the border of Europe and Asia, situated between the Black and the Caspian Seas. The Caucasus has a strategic position from Central Asia to Europe, following a significant geopolitical path from Black sea to the Mediterranean via the Straits. On the other hand the Caucasus Mountains is one of the world's largest mountains which is extending within the boundaries of the Russian Federation, Azerbaijan, Armenia and Georgia. The Caucasus Mountains also extends From the northeast coast of the Black Sea, to the west coast of the Caspian Sea. The Mountains Which is considered the natural boundary between Europe and Asia and covers an area of approximately 400,000 km2. On May 28 Azerbaijan had declared its independence. The main apparatus of the Democratic Republic of Azerbaijan which was temporarily located in Gence was moved to Baku in September 1918. In this period, Caucasian Union Party was established secretly in the Caucasus in the vicinity of Gokcay, and second its activities seem to have taken place on 30 January 1918. Caucasion Union and Progress Party and Union Party which had a special position in the development of the political and cultural life as a whole in Azerbaijan. In this paper, we have generally used articles quoted from Ittihad newspaper which was printed by Ittihad Party. This paper basically examines Caucasian Union Party and Its views on Azerbaijan foreign policy in the early 20th century on empirical grounds

___

  • Ittihad, “Fırka Hayatı”, 12 Fevral 1920, nr:18,s.2.
  • Ittihad, “Fırka Hayatı”, 19 Fevral 1920, nr:19, s. 3.
  • Ittihad, 11 Mart 1920, nr:21-3.
  • M.A., Ittihad, “Zengizur Meselesi”, 12 Fevral 1920, nr:18.
  • Aşenba, “Şimalî Kafkasya’da Bolşevikler”, Milliyet ve Bolşevizm Makaleler Mecmuası, İstanbul 1928, s. 73-103.
  • ATNUR İbrahim Ethem., (2001), Osmanlı Yönetiminden Sovyet Yönetimine Kadar Nahçıvan (1918-1921), Ankara
  • ATNUR İbrahim Ethem., (2006), “Kafkas İttihad Terakkî Fırkası ve Programı”, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 15. http://yordam.manas.kg/ekitap/pdf/Manasdergi/sbd/sbd15/sbd-15-03.pdf.
  • http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF8C37C091247A04E 602710DAFD10B6884.
  • MEMMEDOV Kurban, “20. Yüztılın Başlarında Güney Kafkasya’da Sosyal, Siyasi Durum ve İran Devrimi’nin Bölgeye Etkisi”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Mayıs-Haziran 2007, S.168, s.235.
  • ÖZTOPRAK, İzzet, “Maverayı Kafkas Hükümeti Sekizinci Askerî Tarih Semineri Bildirileri I XIX. ve XX. Yüzyıllarda Türkiye ve Kafkaslar (24-26 Ekim 2001-İstanbul), Genelkurmay ATASE yay., Ankara 2003, s.128-130.
  • ÖZTÜRK, Mustafa, “Kafkasya’nın Tarihi Coğrafyası ve Stratejik Önemi”, Sekizinci Askerî Tarih Semineri Bildirileri I XIX. ve XX. Yüzyıllarda Türkiye ve Kafkaslar (24-26 Ekim 2001-İstanbul), Genelkurmay ATASE yay., Ankara 2003, s. 10-11.
  • RESULZÂDE MEHMED EMİN BEY, Milliyet ve Bolşevizm Makaleler Mecmuası, İstanbul 1928.
  • SWIETOCHOWSKI, Tadeusz, Müslüman Cemaatten Ulusal Kimliğe Rus Azerbaycanı 1905- 1920, Bağlam yay.,Türkçesi: Nuray Mert, İstanbul 1988.
  • TOPAL Coşkun, Moskova Anlaşması’ndan Sonra Doğu Anadolu’nun Savunulması Sorunu (phd. Thesisi Unpublished), Samsun 2005.
Turkish Studies (Elektronik)-Cover
  • ISSN: 1308-2140
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: Mehmet Dursun Erdem