KUBAD-ABAD SARAYINDA BULUNAN KEMER VE ASKI TOKALARI

Anadolu Selçuklu dönemi, Türk Maden Sanatının en az bilinen dönemlerinden biridir. Bu döneme ilişkin veriler kıymetli metallerden yapılmış şamdan, buhurdan gibi objelerle sınırlıdır. Bu çalışmada Ortaçağ Türk Dönemi Kazıları arasında ilk kez gündelik kullanım eşyalarından kemer ve askı tokaları tanıtılacaktır. Anadolu Selçuklu döneminin günümüze en iyi durumda ulaşabilmiş saraylarından biri olan Konya-Beyşehir ilçesindeki Kubad-Abad Sarayında yaklaşık 30 yıldır süren kazı çalışmaları ile Ortaçağ dönemine ilişkin farklı buluntu türlerinden birçok obje ele geçmiştir. Konya-Beyşehir Gölü'nün güneybatı kıyısında, Anamas Dağı eteklerindeki alüvyon ovada, küçük bir kayalık tepe ile bronz çağı höyüğü çevresine yayılan Kubad-Abad, göl kıyısından -hatta göl üzerindeki adalardan- güneyindeki Anamas Dağı eteklerine kadar uzanan geniş sahada, onlarca yapıyı bünyesinde barındıran büyük bir şehir-saray'dır. Dünya çapında şöhrete sahip çinileriyle tanınan Kubad-Abad Sarayının metal buluntuları çok zengin bir repertuara sahiptir. Bunlar arasında en az bilinen buluntu türlerinden biri olan kemer ve askı tokaları, Selçuklu gündelik kullanım eşyalarının tanınması açısından çok ilgi çekici veriler sunar. Ortaçağ Türk Dönemine ait kemer ve askı tokalarının niteliğine ilişkin ayrıntılı bir çalışma gerçekleşmemiştir. Özellikle bir yüzünde yazı bordürü bulunan kemer tokası, Anadolu Selçuklu Döneminde ender rastlanan bir obje olup, muhtemelen sultan ve çevresine aittir

BELT AND BUCKLE STRAPS FOUND IN KUBAD-ABAD PALACE

The Anatolian Seljuk Period is one of the underregognized periods of Turkish Art of Metal. Our knowledge concerning this period is limited to some objects, such as incense and candle holders made from percious metals. In this article, belts and hunger buckles are first promoted as wares of daily use in Medieval Turkish Period. The last 30 years-long excavations in Kubad-Abad Palace located in Beyşehir district of Konya, one of the best preserved palaces of the Anatolian Seljuk Period, made available to retrieve number of different objects as antiques giving insights into the Medieval times. Kubad-Abad is located on an alluvium plain on the south-western shores of Konya-Beyşehir Lake, at the foot of the Anamas Mountain. It surrounds the Bronze Age mound. It is a large city-palace that stretches from the lake shore – even from the islands in the lake – to the Anamas Mountain and holds tens of constructions. The metal findings of the palace famous with its worldwide known tiles hold a very rich repertoire. The belts and hunger buckles as poorly known finds provide solid evidence with regards to recognition of the wares of daily use in Seljuks. The nature of belt and buckle straps pertain to the Medieval Turkish period has not been attempted in detail so far. Among these, one-side written bordure hunger buckle is a rare object in the Anatolian Seljuk Period and possibly belongs to sultan and his family circle.

PDF

___

ALEXANDER, D., The Nasser Khalili Collection of İslamic Art, The Arts of War, London 1992.

ALLAN, J., Metalwork of the Islamic World: The Aron Collection Sotheby’s, London 1986.

ALLAN, J., Nishapur: Metalwork of the Early İslamic Period, Newyork, 1982.

ALLAN, J., Persian Metal Technology, 700-1300, A.D.Unıversity of Oxford Oriental Institue Monography, No.2, Oxford 1979.

ARIK, R., “Kubad-Âbâd 1990 Yılı Kazı ÇalıĢmaları”, XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı, (Bildiriler 27-31 Mayıs 1991 Çanakkale) C.II, Ankara 1992, s.457-471.

ARIK, R., Kubad-Abad, Selçuklu Saray ve Çinileri, Ġstanbul 2000.

ARIK, R., “Selçuklu Saray ve KöĢkleri”, Selçuklu Çağında Anadolu’da Sanat (Ed.: D.Kuban), Ġstanbul 2002.

ARIK, R., “Kubad-Abad 2002 Yılı ÇalıĢmaları”, 25. Kazı Sonuçları Toplantısı, (Bildiriler 26-31 Mayıs 2003 Ankara) 2.Cilt, Ankara 2004, s.345-351.

ARIK, R., “Kubad-Abad 2005 Yılı ÇalıĢmaları”, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı, (Bildiriler 29 Mayıs-2 Haziran 2006 Çanakkale) 2.Cilt, Ankara 2007, s.295-305.

ARIK, R., “Kubad-Abad 2006-2007 Yılı Kazı ÇalıĢmaları Raporu”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, (Bildiriler 26-30 Mayıs 2008 Ankara) 2.Cilt, Ankara 2009, s.471-483.

BAER, E., Metalwork in Medieval Islamic Art, Newyork 1983.

BARRETT, D., Islamic Metalwork in the British Museum, London 1949.

BODUR, F., Türk Maden Sanatı, The Art of Turkish Metalworking, Ġstanbul 1987.

ÇEKEN, M., “Maden Sanatı”, Anadolu Selçuklu ve Beylikler Dönemi Uygarlığı II, (Ed: A.U.Peker –K.Bilici), Ankara 2006, s.543-553.

ÇEKEN, M., Anadolu Selçuklu Dönemi Maden Sanatı (Türkiye Müze ve Özel Koleksiyonlarındaki Örnekler), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1998.

DIMAND, M., “A Review of Sasanian and Islamic Metalwork by L.Orbali in A Survey of Persian Art”, Ars Islamica, Vol. VIII, 1941, pp.192-214.

ERKEK, A., Selçuklu Dönemi Maden Eserlerinin Yapım ve Süsleme Özellikleri, (Ankara Etnografya, İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi Örnekleri) Gazi Ünv. Sos. Bil. Enst. Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1994.

ETTINGHAUSEN, R., Metalwork from Islamic Countries University of Michigan, Exhibition Catalogue (1943), Michigan 1943.

GILL, M.V., “The Small Finds”, Excavations at Saraçhane in İstanbul, Vol:I (Ed.R.M.Harrison), Princeton Unv. 1996, pp.226-277.

GOODALL, I.H., “Buckles And Personal Equıpment”, Ironwork In Medieval Britian, The Society For Medieval Archaelogy Monopraphy 31, London 2011, pp.339-363.

HARARI, R., “Metalwork after the Early Islamic Period”, (ed.:A.U.Pope) A Survey of Persian Art, Vol. VI, London-New York, 1967, pp.2466-2529.

ĠBN BĠBĠ (El-Hüseyin B.Muhammed b.Ali El-Ca‟feri Er-Rugadi), El Evamirü’l-Ala’iye Fi’lUmuri’l- Ala’iye (Selçuk-nâme), (Haz.M.Öztürk), C.I-II, Ankara 1996.

ĠNAL, G., İslam Maden Sanatının Gelişmesi, (Başlangıcından Anadolu Selçuklularının Sonuna Kadar), Ġstanbul 1978.

KÖROĞLU, G., “A Group Of Belt Buckles From The Haluk Perk Museum Possibly Belonging To The Anatolian Seljuks” Thirteenth İnternational Congress of Turkis Art, (Ed:G.David-I.Gerelyes), Budapest 2009, pp.393-407.

LIGHTFOOT, M., “Afyon Arkeoloji Müzesi ve Amorium Kazılarında Bulunan Bizans Kemer Tokaları”, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, S.3, Ankara 2003, s.119-134.

MAYER, L.A., Islamic Metalworkers and Their Works, Geneva, 1954.

ORBALĠ, J., “Sasanian and Early Islamic Metalwork”, A Survey of Persian Art, Vol.II, LondonNewyork, 1967, pp.716-770.

ST QUENTIN Simon de, Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu 1245-1248, (Çev.: E.Özbayoğlu), Antalya 2006.

TUNÇEL, G., “Madeni Eserlerden Bir Grup GümüĢ Kap”, Turkish Studies, İnternational Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 6/1 Winter 2011, s.575-588.