Klâsik Türk Şiirinde Şi'r-i İntikâdî

Nelerin, niçin eleştirildiğinden ziyâde, eleştirici şairi, hangi duyguları ve hangi amaçları eleştiriye sevk eder sorusuna cevap aranan bu çalışmada, Klâsik şiirde eleştirinin hayatın bir parçası olduğunu, göstermeye çalışırken daha çok eleştirinin kişisel nedenleri üzerinde durulacaktır. “Aydın” diye nitelendirilmelerinin yanlış olmayacağı Klâsik şairlerin, aksaklıklara gözlerini kapayamayacaklarının bilinmesi gerekir. Bu yüzden, her şey eleştirinin konusu olabilmiştir. Bazen bir kişinin sakalı, bıyığı, riyakârlığı eleştiriye konu olurken bazen bir idarecinin eksik ve kusurları yüzüne vurulmuş, bazen de yığınların, yaşarlarken dikkatlerinden kaçan ve fark edebilmeleri çok güç olan toplumsal en küçük bozukluklar dahi gözden kaçmayıp dillendirilmiştir. Bu yüzden eleştiri, Klâsik şairlerin, -öyle sanıldığı gibi- çok uzaklarında değil yanı başlarında, hayatlarının içindedir.

Şi'r-i İntikâdî" In Classical Turkish Poetry

In this study which we tried to answer the question which feelings and the objectives drive the critic poet to criticize rather than what was criticized or why they were criticized. While we are trying to show the criticism in our Classical Ottoman Poetry as a part of the life, we are going to emphasize the personal reasons of the criticism. We need to know that the people whose being described as an “Intellectual” is not wrong cannot stay away from criticizing the defects. For this reason, everything could be the subject of the criticism.While beard, moustache or the hypocrisy of a person sometimes became the subject of criticism, sometimes an administrator’s deficiences and flaws became the subject of criticism. Sometimes, even the minor social degenerations which the masses of people could not realize when they were alive were expressed. That is why the criticism, as we think, was not a remote subject for the Classical Ottoman poets, on the contrary, the criticism was closely related to their lives.

PDF

___

AKKUŞ, Metin (1993), Nef’î Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.

AKYÜZ, Kenan, Süheyl BEKEN, Sedit YÜKSEL, Müjgân CUMBUR (1958), Fuzûlî Türkçe Dîvân, Ankara.

AYAN, Hüseyin (2002), Nesîmî, Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Türkçe Dîvânının Tenkitli Metni, TDK Yayınları, Ankara.

BİLMEN, Saffet Sıtkı (1943) Nef’î ve Sihâm-ı Kazâsı, Hiciv ve Mizah Serisi, İstanbul. Büyük Türk Klâsikleri (1985), İstanbul, II: 193.

ÇAVUŞOĞLU, Mehmed (1977), (Taşlıcalı) Yahyâ Bey Dîvânı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, No: 2233, İstanbul.

GÖKYAY, Orhan Şaik (1982), Destursuz Bağa Girenler, İstanbul.

İSEN, Mustafa (1995), ÂLÎ (Gelibolulu) Künhü’l-Ahbar, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.

KARASOY, Yakup, (2005), “Eleştiri Nedir, Bağa Destursuz Girenler Nasıl Eleştirilmelidir?”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Konya, S.17, s. 7.

KAVRUK, Hasan (2001), Şeyhülislâm Yahyâ Dîvânı, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.

KILIÇ, Zülküf (2008), “Bâkî‟nin Kasidelerinde Vezin, Kafiye ve Bâkî‟nin Psikolojisi”, e-Journal of New World Sciences Academy, Elazığ-Turkiye, C.3, S.2, s. 276–285

KILIÇ, Filiz (1994), Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (Âşık Çelebi Tezkiresi), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gâzi Üniversitesi, Ankara.

KÜÇÜK, Sabahattin (1994), Bâkî Dîvânı (Tenkitli Basım), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

M. 558, (TY) Seçme Gazeller ve Hicivler Mecmuası, Millet Kütüphanesi, Ali Emîrî (Manzum) Ty. 558, vr. 16a., İstanbul.

ŞAHİN, Esma (1982), Me’âlî Dîvânı, Berlin.

TARLAN, Ali Nihat (1992), Ahmet Paşa Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.

TARLAN, Ali Nihat (1992), Necâtî Beg Dîvânı, Akçağ Yayınları, Ankara.

TOLASA, Harun (1983), Sehi, Latifî, Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16.yy.da Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi, Ege Üniversitesi Yayınları, İzmir.

TOLASA, Harun (1986), (Müstakimzâde, S.Sadettin) “Istılahâtu’ş-Şi’riyye”, İstanbul, Ün. Fen-Edb. Fak. Türk Dili ve Edb. Dergisi, C. XXV, İstanbul.

Ü. 3004, (TY), Sihâm-ı Kazâ ve Hiciv Mecmuası, İstanbul Üniversitesi Ktp., Ty. 3004, İstanbul.

ÜZGÖR, Tahir (1991), Fehîm-i Kadîm Hayatı, Sanatı, Dîvânı ve Metnin Bugünkü Türkçesi, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.

YÜCEBAŞ, Hilmi (2004), Hiciv ve Mizah Edebiyatı Antolojisi, L&M Yayınları, İstanbul.