Girişik cümle problemi üzerine bir inceleme

Dilbilimciler, fiilimsilerle kurulu cümlelerin basit cümle içinde mi yoksa birleşik cümle olarak mı değerlendirilmesi gerektiği üzerinde durmuş ve konu ile ilgili farklı yaklaşımlar göstermişlerdir. Bu farklı yaklaşımların temel nedeni, fiilimsilerin yan cümle oluşturup oluşturamayacağı noktasındadır. Bilindiği üzere fiilimsiler hem fiile, hem de isme özgü nitelikler taşımaktadır. Yani fiilimsiler cümle içinde hem fiil özelliklerini devam ettirirken, hem de yüklemi isim, sıfat ve zarf gibi çeşitli yönlerden tamamlamakta ve ismin alabileceği iyelik ve hal ekleri gibi ekleri alabilmektedir. İşte fiilimsilerin bu özellikleri, dilbilimcilerin fiilimsilerle kurulu cümle yapısı ile ilgili farklı yaklaşımlar göstermelerine neden olmuştur. Konu ile ilgili çalışmada bu farklı görüş ve değerlendirmeler incelenerek farklı sonuçlar kategorize edilmeye çalışılacaktır.

A study of the problem of intricate sentence

When dealing with the question of whether one should evaluate sentences based on verbalnoun as part of a simple sentence or as a compound sentence linguists have taken different approaches. These differences arise from the question: do verbalnoun form a subordinate clause or not? As is known verbalnoun bear both characteristics that are specific to verbs and characteristics that are specific to nouns. Or in other words: while verbalnoun continue to have features specific to a verb within a sentence they complete a predicate from different angles such as noun, adjective and adverb and can take suffixes like possessive and conditional suffixes, which the noun can also take. Thus these specifics of verbalnoun have become the reason why linguists take different approaches concerning the structure of sentences based on verbals. While engaging with this topic I shall attempt to categorise the different results by examining these different views and evaluations.

PDF

___

BANGUOĞLU Tahsin, Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yay., 6. Baskı, Ankara, 2000
BİLGİN Muhittin, Anlamdan Anlatıma Türkçemiz, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara, 2002
ÇATIKKAŞ Ata, Örnekli ve Uygulamalı Türk Dili Kılavuzu, Alfa Yay.,3. Baskı, İstanbul, 2001
DENİZ YILMAZ Özlem, Türkiye Türkçesinde Eylemsi, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 2009
DİZDAROĞLU Hikmet, Tümce Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 1976
ERGİN Muharrem, Türk Dilbilgisi, Bayrak Basım, İstanbul, 1997
EROĞLU Mehmet, Issızlığın Ortası, Everest Yay., 5. Baskı, İstanbul, Kasım 2000
EROĞLU Mehmet, Yüz: 1981, Everest Yay., 4. Baskı, İstanbul, Ekim 2000
GENCAN Tahir Nejat, Dilbilgisi, Ayraç Yayınevi, Ankara, 2001
GÖĞÜŞ Beşir, Türkçede Cümlemsilerin Kuruluşu ve Temel Cümleciğe Bağlanma Şekilleri, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 1969, s.89-142
HATİPOĞLU Vecihe, Türkçenin Sözdizimi, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 1972
KARAHAN Leyla, “Türkçede Birleşik Cümle Problemi”, Türk Dili, S.505, Ankara, 1994, s.19-23
KARAHAN Leyla, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yay., 6. Baskı, Ankara, 1999
KARAHAN Leyla, “Yapı Bakımından Cümle Sınıflandırmaları Üzerine”, Türk Dili, S.583, Ankara, Temmuz 2000, s.16-23
KOÇ Nurettin, Yeni Dilbilgisi, İnkılap Yay., 2. baskı, İstanbul, 1996
ÖZKAN Mustafa ve SEVİNÇLİ Veysi, Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, Akademik Kitaplar, İstanbul, 2009
ŞİMŞEK Rasim, Örneklerle Türkçe Sözdizimi, Kuzey Gazetecilik Matbaacılık ve Ambalaj San. A.Ş., 1. Basım, Trabzon, 1987
ZÜLFİKAR Hamza, “Girişik Cümle Sorunu”, Türk Dili, S.521, Ankara, Haziran 1995, s. 643-648.