Nef’î’nin Sihâm-ı Kazâ’sı ile Türkçe Divan’ındaki iki farklı üslûp üzerine bazı tespitler

17. asrın önemli şairlerinden olan Nef’î’nin, Türkçe Divan’ındaki şiirlerde şairin ince zekâsını görmek mümkündür. Ancak nükteli bir eser olmasıyla şöhret bulan Sihâm-ı Kazâ adlı eserde yer alan manzumelerde Nef’î’nin alışkın olduğumuz zekâsını ve edebî kudretini görmek pek mümkün değildir. Bu eserde Nef’î, argo olarak nitelendirilebilecek kaba, işlenmemiş ve bol küfürlü bir dil kullanmıştır. Bu beyitlerin Nef’î’nin Divan’ında sergilediği üst düzey zekâ ve nükte gösterilerine alışmış okuyuculara edebî bir zevk vermeyeceği hususu şüphe götürmez. Bu durumu Köprülü gibi araştırmacılar da gözlemlemişlerdir. Sihâm-ı Kazâ’da üzerine çalışma yapan hemen her araştırmacı bu eserdeki manzumelerin nükte ve şiiriyetlerini zekâ yerine içerdikleri argo ifadelere, söz yığınlarına borçlu olduğunu belirtmektedir. Bu çalışmada, Nef’î’ye ait olarak bilinen Türkçe Divan ile Sihâm-ı Kazâ arasındaki üslûp farklılığının/uyumsuzluğunun sebepleri üzerinde düşünülmüştür. Bu bağlamda sözü edilen iki eser, söz varlıkları ve edebî değerleri açısından mukayese edilmeye çalışılmıştır.

Some Evaluations on Two Different Styles on Nefi's Siham-ı Kaza and Turkish Divan

It is possible to see wit of Nef'i, one of the most important poets of 17th century, in Turkish Divan poems. However it is not possible to see wit and literary strength of Nefi, which we are used to, in poems in Siham-ı Kaza which is famous for being humorous. In this work, Nefi used a language which can be qualified as rude, unprocessed and containing a lot of swear words. It is unquestionable that readers, who are used to high level of intelligence and wit of Nef'i shows in Divan, won't enjoy these poems. Researchers like Köprülü examined this situation, too. Almost all researchers studying on Siham-ı Kaza state the fact that poems in this work owe their humour and poetry to slang statements and words instead of wit. In this study, the reasons of difference/incompatibility of style between Turkish Divan and Siham-ı Kaza, which are known to belong to Nef'i, have been thought. In this context, these two mentioned works have been tried to be analyzed in terms of vocabulary and literary values.

PDF

___

AÇIKGÖZ, Namık (1999), Nef’î, İstanbul: TimaĢ Yayınları.
AKKUŞ, Metin (1998), Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ, Ankara: Akçağ Yayınları.
AKKUŞ, Metin (1994), “Ömer Nef‟i‟nin Hayatı ve Biyografi Problemleri”, Erzurum, http://abs.kafkas.edu.tr/upload/6/Nef_i_M__Akkus.pdf, (E.T. 10.04.2012).
AKKUŞ, Metin (2000), “Eski Türk Edebiyatında Hiciv”, Osmanlı Edebiyatı Araştırmaları, Erzurum, s. 47-67.
CENGİZ, Halil Erdoğan (1991), “Nef‟î‟nin Kirli Nigarı”, Tarih ve Toplum, S. 93, C. 16, İstanbul.
COŞKUN, Menderes (2006), Klâsik Türk Şiirinde Mürekkep İstiare, Temsilî İstiare ve Alegori, Bilig Dergisi, Yaz 2006, Sayı: 38, s. 51-70.
COŞKUN, Menderes (2010), “Üslûp Çalışmaları Üzerine”, Nesrin İnşası: Düzyazıda Dil, Üslup ve Türler (Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V), İstanbul: Turkuaz, s. 72-83.
COŞKUN, Menderes (2007), Klâsik Türk Şiirinde Edebî Tenkit (Şairin Şaire Bakışı), Ankara: Akçağ Yayınları.
ÇİFTÇİ, Cemil (1997), Maktûl Şairler, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
ÇİFTÇİ, Hasan (Şubat-1998), “Klasik İslam Edebiyatında Hiciv”, Yedi İklim, s. 46-50.
DEMİREL, Gamze (2007), “Klâsik Türk Edebiyatında Hiciv”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, c.5, S.10, s. 131-154.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2004), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
DİLÇİN, Cem (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
EREN, Abdullah (Temmuz-2009), “Sihâm-ı Kazâ‟da Hakaret Unsuru Olarak Hayvanlar”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl 1, Sayı 2/1, s. 28-44.
İPEKTEN, Haluk (2004), Nef’î Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları.
İSMAİL BELÎĞ (1999), Nuhbetü’l Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l- Eş’âr, (Haz.: Abdülkerim Abdülkadiroğlu), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
KARAHAN, Abdülkadir (1972), Nef’î Divanı’ndan Seçmeler, İstanbul: MEB Yayınları.
KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1941), Divan Edebiyatı Antolojisi, İstanbul.
LEVEND, Agâh Sırrı (1984), Divan Edebiyatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
LEVEND, Agâh Sırrı (1998), Türk Edebiyatı Tarihi, I. Cilt, Ankara: TTK Yayınları.
NAÎMÂ MUSTAFA EFENDİ (1968), Naîmâ Târihi, c. III, (Haz. Zuhuri Danışman), İstanbul: Zuhuri DanıĢman Yayınevi.
NEF‟Î (1993), Nef’î Divanı, (Haz. Metin Akkuş), Ankara: Akçağ Yayınları.
NEF‟Î ÖMER EFENDİ, Sihâm-ı Kazâ (yz.), Milli Kütüphane Yazmalar Koleksiyonu, (Arşiv Numarası: 06 Mil Yz A 5379/3, DVD Numarası: 314), Milli Kütüphane, Ankara.
ÖLÜMÜNÜN ÜÇ YÜZ ELLİNCİ YILINDA NEF‟Î (1991), Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
ÖZCAN, Ömer (2002), Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Hiciv ve Mizah, Ankara: İnkılâp Kitabevi.
SAFFET SIDKI (1943), Nef’î ve Sihâm-ı Kazâ’sı, İstanbul: Aydınlık Matbaası.
SEVÜK, İsmail Habib (1942), Edebiyat Bilgileri, İstanbul: Remzi Kitabevi.
ŞENÖDEYİCİ, Özer (2010), “Nef‟î ve Gürcü Mehmed Paşa Mücadelesinin Tarihî ve Edebî Boyutları”, Gazi Türkiyat Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, S.6 (Bahar), s. 319-332.
TAN, M. Turhan, Cumhuriyet Gazetesi, 5 Haziran 1937.
TÖKEL, Dursun Ali (2003), “Divan Edebiyatında Eleştiri”, Hece: Eleştiri Özel Sayısı, S.77-79, s. 14-47.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (TDEA-1990), “Nef‟î Ömer Efendi”, İstanbul: Dergâh Yayınları, s. 6-11).
YERGUZ, İsmail (1993), Nef’î, Yaşamı-Sanatı-Yapıtları, İstanbul: Engin Yayınevi.
YILDIZ, Fatih (Ocak-2011), “Hiciv Oklarına Çekilen Kılıç: Nef‟î‟nin Ölümü”, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl: III, Sayı: 1/2, s. 275-290.
YÜCEBAŞ, Hilmi (1961), Hiciv Edebiyatı Antolojisi, İstanbul: Aka Kitabevi.