Kazak Türkçesinde -a, -e/-y zarf-fiil eki ve işlevleri

Esas görevi fiil kök ve gövdelerine eklenerek ana fiilin durum ve tarzını bildirmek olan zarf-fiil ekleri Türkçede işlevsel olarak kullanılan eklerden biridir. Bu çalışmada Kazak Türkçesinde çok sık kullanılan -a, -e/-y zarf-fiil eki incelenmiştir. Kazak Türkçesi ile yazılan eserler taranmış, elde edilen örneklerde ek işlevsel olarak incelenmiştir. Sonuçta ekin şekil bilgisel ve söz dizimsel olmak üzere iki temel işlevi; bu işlevlerin alt başlıklarında ise farklı işlevleri olduğu tespit edilmiştir.

The -a, -e/-y gerund affix and it’s function at Kazakh Turkish

The base function of gerund affixes is that by adding to verb roots and stems inform the status and style of the main verb. The gerund affixes is one of the affixes that used functionally in Turkish. In this study it was investigated that the -a, -e/-y commonly used gerund affix in Kazakh Turkish. The works written with Kazakh Turkish were screened and in samples obtained from the affix investigated functionally. Eventually, it was determined that the affix has got two main functions as morphological and syntactical and sub-headings in this functions the affix has got different functions.

PDF

___

ARIKAN, Metin (2007), Kazak Destanları 2, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
BANGUOĞLU, Tahsin (2004), Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
BOTABAYEVA Zhanat (2008), Kazak Halk Edebiyatı – Aytıs I”/ Giris - Metin- Aktarma - Dizin, Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DELİCE, H. İbrahim (2000), “Türk Dilinde İşlevsel Ek Tasnifi Denemesi”, Türklük Bilimi Araştırmaları, Sayı 9, s. 135-150, Sivas.
ECKMANN, Janos (1998), “Harezm Türkçesi”, Tarihî Türk şiveleri (çev. Mehmet Akalın), TKAE Yayınları, Ankara.
ECKMANN, Janos (2009), Çağatayca El Kitabı (Çev. Günay Karaağaç), Kesit Yay. İstanbul.
ERCİLASUN, Ahmet Bican, KARAHAN, Leyla, KİRİŞÇİOĞLU, M. Fatih (Redaksiyon) (2006)
Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri I -Fiil- Basit Çekim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ERGİN, Muharrem (2005), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Basım / Yayım / Dağıtım, İstanbul.
GABAİN, A. Von (2007), Eski Türkçenin Grameri, Çeviren; Mehmet Akalın, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
GÜLSEVİN, Gürer (2004), “Türkçede “Sıra Dışı Ekler” ve Eklerin Tasnif-Tanımlama Sorunu Üzerine” V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, s. 1267-1283.
ISḲAḲOV, Aḫmedi (1991), Ḳazirgi Ḳazaḳ Tili-Morfologiya; Ana Tili Yayınları, Almatı.
KARACA, Oktay Selim (2007), Kazak Destanları 3, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
KARAHAN, Leyla (2004), Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, Ankara.
KOÇ, Kenan, DOĞAN, Oğuz (2004), Kazak Türkçesi Grameri, Gazi Kitabevi, Ankara.
KOÇ, Kenan, BAYNİYAZOV, Ayabek, BAŞKAPAN Vehbi (2003), Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara.
KORKMAZ, Zeynep (2007), Gramer Terimleri Sözlüğü, Genişletilmiş 3. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
KORKMAZ, Zeynep (2009), Türkiye Türkçesi Grameri-Şekil Bilgisi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
ORALBAYEVA, N., ÄBDİĞALİYEVA T., ŞALABAYEV B. (1993), Praktikalıḳ Ḳazaḳ Tili, Ana Tili, Almatı.
ÖNER, Mustafa (1998), Bugünkü Kıpçak Türkçesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
TAMİR, Ferhat (2007), “Kazak Türkçesi”, Editör: ERCİLASUN, Ahmet B., Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara.
TOPARLI, Recep, VURAL, Hanifi (2007), Harezm Türkçesi, Öncü Basımevi, Tokat.
TURAN, Zikri (2000), “Türkçenin Yapım ve Çekim Düzeninde Yer Alan Eklerin Sınıflandırılması Nasıl Olmalıdır?” 4. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, 25-29 Eylül, Çeşme-Fzmir.
Türk Dil Kurumu (2005), Yazım Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
VURAL, Hanifi, TOPARLI, Recep (2004), Kıpçak Türkçesi, basım yeri: Dilek Matbaa&Ofset Tesisleri, Sivas.