KISASU’L-ENBİYĀ ÜZERİNE DÜZELTMELER

Türk dili, edebiyatı ve kültürüyle ilgili çalışmalar, tarih boyunca verilen manzum veya mensur eserlere dayanmaktadır. Bu yüzden dil ve edebiyat çalışmalarında metin neşri önemli bir yere sahiptir. Gerek dil bilimi gerekse edebiyat ve kültür çalışmaları açısından olsun metnin tam olarak doğru anlaşılması o alandaki yargıları etkiler. Türkiye’de, neşri yapılan bir eser üzerinde tekrar bir çalışma yapılması sık rastlanan bir durum değildir. Bunu göz önüne aldığımızda yayınlanan eserler üzerine eleştiri yapılması tabiidir. Bu yazı bu maksatla kaleme alınmıştır. Türk dilinin tarihî dönemlerinden biri de Harezm dönemidir. Harezm dönemi eserlerinin üzerinde titizlikle durulmalıdır. Çünkü elimizde bu dönemle ilgili az sayıda eser bulunmaktadır. Bu da çalışılan eserin dönemin diğer eserleriyle kıyasında bir sınırlılık doğurmaktadır. Bu dönemde verilen eserlerden Kısasu’l-Enbiyā 13. yüzyılda Nasıruddin bin Burhanüddin Rabguzî tarafından yazılmıştır. Türk dili için öneme sahip olan bu eserle ilgili olarak Aysu Ata tarafından kapsamlı bir çalışma yapılmıştır (Cilt I: Giriş, Metin, Tıpkıbasım; cilt II: Dizin). Ata’nın yaptığı bu çalışmanın Giriş bölümünde kitabın dil özellikleri; Dizin bölümünde ise kelime dünyası ortaya konmuştur. Ortaya konan bu emek, Kısasu’l-Enbiyā’nın kendi dönemini birçok yönden aydınlatıcı özellik taşımaktadır ve kitap, bu açıdan dönemin küçük bir örneğidir. Bizim yazımız, özellikle metin ve metnin gramatikal dizininde yer alan okuma ve anlamlarla ilgili bazı düzeltmeler ve teklifleri içermektedir. Özellikle bazı anlamla ilgili teklifler dönemin kelime varlığına katkı sağlıyor. Teklifleri ispatlayacak tanıkları Türkiye Türkçesi ağızlarında ve modern lehçelerde bulmak mümkündür.

CORRECTIONS ON KISASU’L-ENBİYĀ

Studies related to Turkish language, literature and culture are based on the verse or prose works given during the historical period. Therefore, the publication of the text has an important place in studies of language and literature. Whether in terms of both linguistics, literature and culture, proper understanding of the text affects judgments in that field. In Turkey, re-studing on the publication of a work is not a common. With that in mind, to criticism is natural on published works. This article was written for this purpose. One of the historical periods of Turkish language is Khwarezm epoch. İt should be examined carefully on the works of the Khwarezm epoch. Because there are a small number of works about this epoch now. This is leads to a limitation to compare studied work and other works of epoch. Kısasü'l-Enbiyā written by Nasıruddin bin Burhanüddin Rabguzî 13th century is one of the works of this epoch. A comprehensive study was conducted by Aysu Ata about this work that has importance for the Turkish language (Volume I: Introduction, Text, Facsimile, volume II: Index). In Introduction of Ata’s work, language features of the book have been revealed and also the world of words have been revealed in the Index. This labor that set forth has illuminating property epoch of Kısasu’l-Enbiyā in many ways and this respect, book is a small example of the period. Our letter includes some of the fixes and proposals about reading and meaning in text and grammatical index. In particular, some of proposals about meaning contributes to the vocabulary of the epoch. To find witnesses to prove proposals possible in Turkey Turkish dialects and modern dialects.

PDF

___

AMİD, Hasan (1387), Ferheng-i Amid, Emir-i Kebir Yayınları Kurumu, Tahran.

ARAT, R. R. (Yayına Hazırlayanlar: Kemal Eraslan, Osman F. Sertkaya, Nuri Yüce) (1979), Kutadgu Bilig III İndeks, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları, İstanbul.

ATA, Aysu (1997), Kısasu‟l-Enbiyā (Peygamber Kıssaları) I Giriş – Metin – Tıpkıbasım, Türk Dil Kurumu Yayınları: 681-1, Ankara.

ATA, Aysu (1997), Kısasu‟l-Enbiyā (Peygamber Kıssaları) II Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları: 681-2, Ankara.

ATA, Aysu (1998), Nehcü‟l-Ferādįs III Dizin-Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları: 518, Ankara.

ATALAY, Besim (1986), Divanü Lûgat-it-Türk Dizini “Endeks” IV, Türk Dil Kurumu Yayınları: 524.

BATTAL, Aptullah (1997), İbni-Mühennâ Lûgati, Türk Dil Kurumu Yayınları: 9, Ankara.

BERDAK, Yusuf (1993), Türkçe-Özbekçe Özbekçe-Türkçe Sözlük, Taşkent, Özbekistan.

BEY HADİ, Hasan (2010), Arın Sözlüyü, Tebriz.

CAFEROĞLU, Ahmet (2011), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish, Oxford University Press, London.

Derleme Sözlüğü (1978), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

DEVELLİOĞLU, Ferit (2003), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara.

ECKMANN, Janos (2004) (Yayımlayanlar: Semih Tezcan - Hamza Zülfikar), Nehcü‟l-Ferādįs I Metin II Tıpkıbasım, Türk Dil Kurumu Yayınları:518, Ankara.

EREN, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basım Evi, Ankara.

KARAMAN, Hayrettin vd. (2007), Kur‟an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir III, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.

KÜLTÜRAL, Zuhal – BEYRELİ, Latif (1999), Şerifi Şehname Çevirisi I, II, IV, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

MENGİ, Mine, Bağlam Ya Da Şiirde Sözün Gelişi Üzerine, Adıyaman Üniversitesi Ulusal Eski Türk Edebiyatı Sempozyumu, 15-16 Mayıs 2009, Ankara 2010, s. 429-434.

MUTÇALI, Serdar (1995), Arapça – Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, İstanbul.

ÖZÇELİK, Sadettin, Yazma Eserlerde Okuma Sorunları, Müstensih Yanlışları ve Dede Korkut Örneği, Adıyaman Üniversitesi Ulusal Eski Türk Edebiyatı Sempozyumu, 15-16 Mayıs 2009, Ankara 2010, s. 445-476.

Tarama Sözlüğü (1996), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

TOPARLI, Recep vd. (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

TULUM, Mertol (2000), Tarihî Metin Çalışmalarında Usul, Deniz Kitabevi, İstanbul.

Turuz Etimolojik Sözlük, http://www.turuz.com/default.aspx?lang=tr, (08.11.2012).

Türkçe Sözlük (2011), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

YUDAHİN, K. K. (çeviren Abdullah Taymas) (1998), Kırgız Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları: 93, Ankara.

YÜCE, Nuri (1993), Mukaddimetü‟l-Edeb Giriş, Dil Özellikleri, Metin, İndeks, Türk Dil Kurumu Yayınları: 535, Ankara.