KIRGIZISTAN'DA DİNİ GELİŞMENİN DİNAMİKLERİ VE DİNDARLAŞMANIN NİTELİĞİ

Kırgızistan Sovyet sonrası hızlı bir dini gelişme sürecine girmiştir. Liberal sistemin benimsendiği ülkede Anayasa ve yasalar; demokratik, laik ve insan hakları esaslarına göre düzenlenmiş olduğundan Devlet din eğitimi ve din hizmetleri alanına girmemiştir. Bu durum dini alanda faaliyet gösteren sivil girişimleri teşvik etmiştir. Kadim eğitim kurumlarının uzantısı olan medreseler yerli dini girişimlerin başında gelmektedir. Sovyet sonrası dönemde medrese sayıları camilerle paralel bir şekilde hızla artış göstermiştir. Son 20 yılda Medrese sayısı 20 kat, cami sayısı da 45 kat artmıştır. Ülke genelindeki medreselerin programları ve eğitim faaliyetleri Kırgızistana özgü bir şekilde dini gelişmeyi etkilemektedir. İkinci önemli sivil girişim de Hindistan kaynaklı Tebliğ Cemaatidir. Ülkenin en ücra köşelerine kadar ulaşan cemaat mensupları kapı kapı dolaşarak insanları camie davet etmekte ve camide dini bilgiler vermektedir. Bu cemaatin halen ülkede 600 civarında grubu ve 6000 i aşkın aktivisti bulunmaktadır. Bunlardan başka ülkede faaliyet gösteren dış kaynaklı çeşitli islami grupların dini gelişmeye etkisi çok sınırlı kalmaktadır. Bunların dini anlayışları yerleşik geleneksel dini anlayışla çelişmemektedir. Çok sayıdaki islam dışı misyoner grup da etkili olamamaktadır. Bu grupların yoğun faaliyetleri aksi yönde tesirle insanları kendi değerlerine sarılmaya itmektedir. Kırgızistanda etkin olan İslami grupların tamamının dini anlayışları ve mezhep tercihleri aynı olduğu için toplumda farklı bir dini yönelişe imkan bulunmamaktadır. Çok yönlü sivil çalışmalar ülkede Sünni-Hanefi- Matüridi çizgide hızlı bir dindarlaşma sağlamaktadır. Ancak dini gelişmeyi yönlendiren organizasyonlar üzerinde Devlet kontrolünün bulunmaması, bilgi ve tecrübe yetersizliği bunların giderek radikalleşmesi riskini artırmaktadır.

DYNAMICS OF RELIGIOUS DEVELOPMENTS IN KIRGHIZISTAN AND CHARACTERISTICS OF RELIGIOSITY

Kirghizstan has entered a serious process of religious development after the collapsing of Soviet Union. The state that liberal system was

PDF

___

Abdılkulova, Roza. (2016), Kırgız Toplumunda Sufizm Geleneği (1), http://turkkyrgyz.com/haber, Erş.: 20.04.2016
Akramova, D. (2008), "Kırgızistan'da Din Eğitimi Sorunları ve Çözüm Arayışları", II. Uluslararası Sosyal Bilimciler Kongresi 22-24 Ekim, Bişkek.
Avcu Seyit Ali-Y. Sarı, (2013), Kırgızistan'da Dini Grupların Teşkilatlanması Ve Aktiviteleri, KTMÜ-BAP, Bişkek
Aydar, H. (2009), Kırgızistan'da Dindarlaşma -Araşan İlahiyat Fakültesi Öğrencileri BağlamındaBaşak Yayınları, Bişkek
Bapaeva, Janyl M. (2013), Kırgızistan'da Daavatçılar -Tebliğ Cemaati Mensupları- Hareketi, Türkiye Enstitüsü, Kırgızistan, 12 Eylül 2013; http:// www.21yyte.org/tr/arastirma /kirgizistan/ 2013/09/12/7208/, Erş.: 16 haziran 2016.
Bugubaev, Kubangazy. (2013), İslam'ın Orta Asya ve Kırgızistan'daki Dinamikleri, Uluslararası Stratejik Bakış Enstitüsü
Cebeci, Suat vd. (2014), Kırgızistan'da Dini Durum Din Eğitimi- Durum Analaizi ve ÖnerilerKTMÜ, Bişkek
Cihan, Ahmet. (2005), Kırgızistan'da Dini Bilinçlenme Trendinin Yükselmesi, Dindarlaşmanın Toplumsal Tezahürleri: Güney Kırgızistan'da Celalabat Kenti Örneklemi,Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S.161
Din Komisyonu (2015), Din Çöyrösündögü Mamlekettik Sayasat jana Kırgızstandagı Negizgi Diniy Agımdar (Din Alanındaki Devlet Siyaseti ve Kırgızistan'daki Ana Dini Gruplar), Bişkek
Göktaş, Vahit. (2013), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 54:2 ss.159-169
KG. Constitution (2016), ACE Electoral Knowledge Network. http://aceproject.org/eroen/regions/asia/KG/kyrgyzstan-constitution-1993-2007/view?searchterm=russian. Erş.: 30 Mayıs 2016
Kiraz, N.(2010), Kırgızistan'da Dindarlaşma Trendi, Bişkek sosyal Bilimler Üniversitesi, sosyoloji Bölümü, Basılmamış Doktora tezi, Bişkek
Koca, Ferhat. (2015), İslam Düşünce Tarihinde Selefilik: Tarihsel Serüveni ve Genel Karakteristiği, İlahiyat Akademi Dergisi (Gaziantep Üniversitesi İlahiyat Fakültesi), C.1, S.1-2,
Nasritdinov, Emil. (2016), "Kırgızisttan'da Dini Gruplar ve Faaliyetleri, KTMÜ, Orta Asya Araştırmaları Merkezi, Bişkek http://www.religion.gov.kg/ru/o_forme_i_srokah.html (Erş. Trh., 6 haziran 2016).
Report (2008) on International Religious Freedom-Kyrgyz Republic," Refworld, 19 Eylül http://www.refworld.org/docid/48d5cbf72.html. Erş.: 30 mayıs 2016 Mehmet
Toktogulova, Mukaram. (2015), ?????? ??????????? ??????, http:// m.gezitter.org /society/ 19274_ uchenyie_ issledovali_ daavat/, Erş.: 10.06.2015
Türkpa (2012), Türk Cumhuriyetleri Anayasaları, , Türkpa Yayınları: 4, Ankara
Yılmaz, Hüseyin. (2007), Kırgızistan'da Misyonerlik ve Din Eğitimi, C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi XI/1, ss. 91-128.
Zakon (2008), Kırgızskoy Respubliki o Svobode Veroispovedaniya i Religioznıh Organizatsiyah v Kırgızskoy Respublike (Kırgız Cumhuriyeti Din Tutma ve Dini Gruplar Özgürlüğü Kanunu), No 282, 31 Aralık 2008