KARACA UMRE MOTİVASYONLARI VE ETKİLERİ ÖLÇEĞİ?

ellikle son dönemlerde umre ibadetine yönelik gittikçe artan ilgi, Türkiye kökenli Müslümanlar için de geçerlidir. Dinen farz olmasa da umre ziyareti için imkân bulan insanlar çeşitli nedenlerle bu ibadete yönelmekte ve ona önemli bir misyon yüklemektedir. Bir yıl içerisinde sayıları milyona yaklaşan umre ziyaretçilerini bu ibadete motive eden faktörler ve ibadetin dini yaşamlarına etkilerini ölçebilecek herhangi bir ölçek bulunmamaktadır. Bu eksikliği gidermek için gerçekleştirilen çalışmada umre motivasyonları ve etkilerini ölçmek için iki müstakil ölçek geliştirilmiştir. Ölçeklerle ilgili gerçekleştirilen psikometrik analizler, her iki ölçeğin yeteri derecede geçerli ve güvenilir araçlar olduğunu ortaya koymuştur. Yapılan faktör analizlerine göre Umre Motivasyonları Ölçeği iki faktörlü bir yapıya sahip olup, birinci faktöre "umre motivasyonları", ikinci faktöre ise "umre hazırlıkları" ismi verilmiştir. Yapılan doğrulayıcı faktör analizi, ölçeğin iki faktörlü yapısını doğrulamıştır. Umre Etkileri Ölçeği ise tek faktörlü bir yapıya sahiptir. Güvenirlik analizlerine göre Umre motivasyonları ölçeği (UMO) için iç tutarlık ölçütü olan Cronbach's alpha katsayısı ise ?=.65 olarak hesaplanmıştır. Aynı ölçeği oluşturan maddeler yarıya bölme tekniği (Split-half) ile analiz edildiğinde, iki yarım ölçek arasındaki korelasyon katsayısının .76 olduğu görülmüştür. Umre etkileri ölçeği (UEÖ) için hesaplanan katsayılar daha yüksektir. Buna göre ilgili ölçeğin alphası ?=.89, yarıya bölme tekniğiyle hesaplanan korelasyon katsayısı ise .86'dır.

KARACA UMRAH MOTIVATIONS AND EFFETCTS SCALE

Increasing interest in umrah worship, especially in recent periods, is also true for Turkish Muslims. Despite not being a religious duty, people having proper opportunities to perform umrah visit have been turning to this worship and ascribe an important mission to it for different reasons. There has been no scale measuring the factors that motivates people towards umrah worship and the effects of this worship on religious lives of umrah visitors whose number achieves millions within a year. In order to satisfy this need, two autonomous scale was developed in this study to measure the umrah motivations and its effects on religious life. Psychometric analysis conducted with the scales showed that both scales were reliable and valid enough. According to factor analysis, Umrah Motivation Scale has two factor structure.The first factor is "Umrah motivations" the second factors is "Umrah preparations". Confirmatory factor analysis made, confirmed two-factor structure of the scale. Umrah Effect Scale ise a single factor structure. Cronbach's alpha, which is regarded as a criterion for internal consistency, is measured as ?=.65 for the Umrah motivations scale (UMS). While the same items were analyzed via split half method, it is seen that the coefficient of correlation is .76. Coefficients measured for Umrah effects scale (UES) are higher. Therefore, the alpha of the related scale is ?=.89, and coefficient of correlations which was measured by split half method is .86.

PDF

___

Bayyiğit, M. Sosyo-Kültürel Yönleriyle Türkiye'de Hac Olayı, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
Bilici, Ali Baz, Çocukların Dini Gelişiminde Camilerin Rolü, Turkish Studies, 2016, 11/5, 117- 136.
Büyüköztürk, Şener, Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorumu, Pegem Akademi, Ankara 2010.
Büyüköztürk, Şener, Çakmak, Ebru Kılıç, Akgün, Özcan Erkan, Karadeniz, Şirin, Demirel, Funda, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi, Ankara 2014.
Dağcı, A. ve Kartopu, S. Meslekî Tükenmişlik İle Dindarlık Eğilimi Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araşaştırma, Turkish Studies, 2014, 9/8,. 365-383.
Doğan, E.B. Hacı Adaylarına Verilen Eğitim Seminerlerinin Yeterliliği, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Y. Lisans Çalışması, 2010.
Erul, B. ve Keleş, E., Haccı Anlamak, (6. Baskı). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2008.
Gültekin, S. Adım Adım Hac ve Umre, Beşir Kitabevi, İstanbul 2012.
Hökelekli, Hayati, Din Psikolojisi, TDV Yayınları, Ankara, 1993.
İslamoğlu, M. Hac Risalesi, Düşün Yayıncılık, İstanbul,1998.
Kağıtçıbaşı, Ç., İnsan ve İnsanlar, Evrim Yayınları, İstanbul, 1996.
Karaca, F. Psikolojik Perspektiften Hac, Bütün Yönleriyle Hac Sempozyumu, İstanbul, İSAV,23-25 Kasım 2012.
Karaca, Faruk, Din Psikolojisi, Eser Ofset, Trabzon, 2015.
Kısakürek, N. F. Hac'dan Çizgiler, Renkler ve Sesler, İstanbul: Haccegan Yayınları, 2007.
Koç, Mustafa, Hac Psikolojisi I: İngiltereli Türk Diaspora Hacıları Üzerine Nitel Bir Durum Çalışması, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013-1, XV, 27, 49-74
Koç, Mustafa, Hac Psikolojisi II: İngiltereli Türk Diaspora Hacıları Üzerine Nitel Bir Durum Çalışması, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013-2, XV, 28, 193-222.
Onay, A. Hac Yapan Kişilerin Hacdan Sonraki Dini Tutumları, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2006, 14, 1-23.
Özdemir, A. Hac, İstanbul: Timaş Yayınları, 2012.
Peker, Hüseyin, Din Psikolojisi, Aksiseda Matbaası, Samsun, 2000.
Schermelleh-Engel, Karin, Moosbrugger, Helfried, Müller, Hans, "Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures", Methods of Psychological Research Online, No: 2, 2003, 8, 23-74.
Sümer, Nebi, "Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar", Türk Psikoloji Yazıları, 2000, 3, (6), 49-74.
Şahin, H. Toplumsal İlişkiler Açısından Hac İbadetinin Analizi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Y. Lisans Tezi, 2006.
Şen, N. Hac İbadetinin Psiko-sosyal Değeri, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Y. Lisans Çalışması, 2003.
Tekin, H. Hac Fıkhı, İstanbul, Aşiyan Yayınları, 2006.
Yadigar, A. Hac Günlüğü, İstanbul: Zafer Yayınları, 2004.
Yalçınkaya, E. Hac Psikolojisi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Y. Lisans Tezi, 2011.