KÂMÛS-I TÜRKÎ’DEN TÜRKÇE SÖZLÜK’E ANLAMDEĞİŞMELERİ – EYLEMLER

İnsan yaşamının en vazgeçilmez parçalarından biri olan dil, toplumdaki değişmelere paralel bir şekilde tarihsel olarak çeşitli değişimler yaşar. Bu değişimler; şekil, kurallar, yazım, noktalama gibi hususlarda Çalışmamızın konusuna temel oluşturan anlam değişmeleri, bir göstergenin daha önce gösterdiği kavrama göre bütünüyle başka bir kavramı göstermesi olarak gerçekleşebileceği gibi, o göstergenin gösterdiği kavramın yanında çokanlamlı duruma gelerek (ya da çokanlamlı özelliğini yitirerek) yeni kavramları da karşılaması (ya da karşıladığı başka kavramları artık karşılamıyor olması) durumlarında gerçekleşebilir. Anlamlar değişirken farklı evreler geçirirler ve farklı yollarla içeriklerinde bazı değişiklikler söz konusu olur. Bu da her anlam değişmesinin bir anlam olayı yoluyla gerçekleştiğini göstermektedir

SEMANTIC CHANGES FROM KÂMÛS-I TÜRKÎ TO TÜRKÇE SÖZLÜK –VERBS

One of the most indispensable part of human lifa, language, historically changes paralel with society. Semantic changes which is the subject of our study, can show different meanings from previous item, and beside this item can have polysemic situation and refers new meanings (or may lose polysemic situation). Meanings have different levels while changing and in different ways they have contentual differences. So it is the evidence of every semantic change is a result of a semantic event. The aim of this thesis is comparing Kâmûs-ı Türkî (1901) and Türkçe Sözlük (2011) in meanings of lexems, semantic changes and theirs basical semantic events. In the introduction of this paper, some general informations about semantic, semantic changes and semantic events are given. After this chapter, matchs of meaning and seme in determined lexems of Kâmûs-ı Türkî are shown and semantic changes and semantic events in meanings and semes of verbs are analysed from Kâmûs-ı Türkî to Türkçe Sözlük. In the chapter of evaluation, meaning matchs, semantic changes and semantic events in the lexems are given on the tables and stats about them are posted. In conclusion chapter, general consideration of semantic changes in meanings of verbs through some factors in a hundred and ten years period of time in Kâmûs-ı Türkî and Türkçe Sözlük was done

PDF

___

AKSAN, Doğan (2004), Dilbilim ve Türkçe Yazıları, Multilingual Yayınları, Ġstanbul.

AKSAN, Doğan (2009a), Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Engin Yayınevi, Ankara.

AKSAN, Doğan (2009b), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

ARSLAN EROL, Hülya (2005), Eski Türkçeden Eski Anadolu Türkçesine Anlam Değişmeleri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

AYVERDĠ, Ġlhan (2010), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Kubbealtı Yayınları, Ġstanbul.

BĠLGĠN, Muhittin (2006), Anlamdan Anlatıma Türkçemiz, Arı Yayıncılık, Ankara.

BOZ, Erdoğan (2009), “Sözlükbirimlerin Tanımlanmasına Anlambilimsel Bir BakıĢ”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/4, s.173-183.

BOZ, Erdoğan (2012), Türkiye Türkçesi Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi (Tasnif Denemesi), Gazi Kitabevi, Ankara.

ÇOLAK BOSTANCI, Gülcan (2009), “Mecaz Anlamı Temel Anlama DönüĢen Kelimeler”, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/4, s.148-171.

DOĞRU, Fatih (2011), “Türkçe Sözlüklerde EĢadlı Sözlükbirimlerden TüremiĢ Sözlükbirimlerin Tanımlanması Sorunu”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (Sözlük Özel Sayısı), S.4. Ġstanbul, s.133-173.

El-Cürcânî, Abdülkâhir (2008), Delâilü’l-İʻcâzSözdizimi ve Anlambilim (Çeviren: Osman Gürman), Litera Yayıncılık, Ġstanbul.

ERKMAN-AKERSON, Fatma (2005), Göstergebilime Giriş, Multilingual Yayınları, Ġstanbul.

ERKMAN-AKERSON, Fatma (2008), Dile Genel Bir Bakış (2. Baskı), Multilingual Yayınları, Ġstanbul.

GRÜNBERG, Teo (1999), Anlam, Belirsizlik ve Çok-anlamlılık (2. Baskı), Gündoğan Yayınları, Ankara.

GRÜNBERG, Teo (2006), Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme, Yapı Kredi Yayınları, Ġstanbul.

GUĠRAUD, Pierre (1999), Anlambilim La Sémantique (Çeviren: Berke Vardar), Multilingual Yayınları, Ġstanbul.

HARTMANN, R.R.K. – JAMES, Gregory (1998), Dictionary of Lexicography, Routledge, London.

HUBER, Emel (2008), Dilbilime Giriş, Multilingual Yayınları, Ġstanbul.

KARAAĞAÇ, Günay (2012), Türkçenin Dil Bilgisi, Akçağ Yayınları, Ankara.

KILIÇ, Veysel (2009), Anlambilime Giriş Temel Kavramlar, Papatya Yayıncılık, Ġstanbul.

KORKMAZ, Zeynep (2010), Gramer Terimleri Sözlüğü (4. Baskı), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

OĞUZ, Ceren (2011), Kamus-ı Türki’den Türkçe Sözlük’e Anlam Değişmeleri-Adlar (K-Z), EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Türk Dili Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, EskiĢehir.

ÖZġAHĠN, Murat (2011), “BaĢkurt Türkçesindeki Farsça Alıntılarda Anlam DeğiĢmeleri” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1, s.1622-1642.

PALMER, F.R. (2001), Semantik Yeni Bir Anlambilim Projesi (Çeviren: Ramazan Ertürk), Kitâbiyât, Ankara.

RĠFAT, Mehmet - RĠFAT, Sema - KOġ, AyĢenaz - TEKGÜL, Duygu (2010), Göstergebilim, Dilbilim ve Çeviribilim Terimleri Sözlüğü, Sel Yayıncılık, Ġstanbul.

SAV, Bahattin (2003), “Anlam DeğiĢmeleri Üzerine Artzamanlı Bir Ġnceleme”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C.23, S.1, s.147-166.

SAVRAN, Hülya (2010), “Türk Dilinin Kavram ve Anlatım Zenginliği”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C:XCIX, s.492-507.

SIL International, http://www.sil.org, 02.05.2012.

ġemseddin Sami (2010), Kâmûs-ı Türkî(Haz. PaĢa Yavuzarslan), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

TAMBA-MECZ, Iréne (1998), Anlambilim (Çeviren: Necmettin Sevil), ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul.

TOKLU, Osman (2007), Dilbilime Giriş(2. Baskı), Akçağ Yayınları, Ankara.

TRAUGOTT, E.C. (2006), “Semantic Change: Bleaching, Strengthening, Narrowing, Extension”, Palo Alto, CA, USA.

Türkçe Sözlük (10. Baskı)(2005),Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

Türkçe Sözlük (11. Baskı)(2011),Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

UĞUR, Nizamettin (2007), Anlambilim Sözcüğün Anlam Açılımı, Doruk Yayımcılık, Ġstanbul.

UZUN, Nadir Engin (2006), Biçimbilim Temel Kavramlar, Papatya Yayıncılık, Ġstanbul.

VARDAR, Berke (2002), Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual Yayınları, Ġstanbul.

WĠLSON, John (2002), Dil, Anlam ve Doğruluk, (Çeviren: Abdüllatif Tüzer ve Ġbrahim Emiroğlu), Ankara Okulu Yayınları, Ankara.

YAMAN, Ertuğrul (2007), Doğru, Güzel ve Etkili Konuşma Sanatı (Sözlü Anlatım), SavaĢ Yayınevi, Ankara.

YAVUZARSLAN, PaĢa (2010), “Tarihî ve ÇağdaĢ Türkçe Sözlüklerde Homonymous (EĢadlı) ve Homographic (EĢyazımlı) Sözcükler”, Türkiye’de ve Dünya’da Sözlük Yazımı ve Araştırmaları Uluslar Arası Sempozyumu, Kubbealtı NeĢriyat, Ġstanbul, s.66-72.