İLK TÜRK KADIN HEYKELTIRAŞ: SABİHA ZİYA BENGÜTAŞ

Batılı anlamda heykel sanatı üretimi ile Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk defa tanışması, 1867 yılında bir ay sürecek Avrupa seyahatine çıkan Sultan Abdülaziz'in buradan edindiği izlenimleri içselleştirmesi, 1871 yılında C.F. FULLER'e at üstünde bir büst yaptırması ile somutlaşır. Osmanlı İmparatorluğu topraklarında heykel sanatı eğitimi, 3 Mart 1883 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi'nin açılması ile kurumsal bir kimlik kazanır. Sanayi-i Nefise Mektebi'nin ilk öğrenciler arasında çoğunluk gayr-i Müslim çocuklardan oluşmakla birlikte, zamanla Türk ve Müslüman çocukları da okula yoğun ilgi göstermeye başlar. Bu bağlamda, Sanayi-i Nefise Mektebi Heykel Şubesi'nin ilk Türk ve Müslüman kadın öğrencisi Sabiha Ziya (BENGÜTAŞ) (1904-2 Ekim 1992) olur. Sanayi-i Nefise Mektebi'nin Resim Şubesi'nde başladığı sanat eğitimini, Heykeltıraşlık Şubesi'nden mezun olarak tamamlar. Sabiha Ziya Hanım, öğrencilik yıllarından itibaren, Türk heykel sanatının gelecekte önemli isimleri arasında yer alacak olan Nijat SİREL, Zühtü MÜRİDOĞLU, Melek Ahmet Hanım, Rezan Ramiz Hanım, Ratıb Aşir ACUDOĞU ve Nermin Farukî gibi isimler ile birlikte sergilere katılır. Sanatçı özellikle Cumhuriyet'in ilk yıllarında açılan Galatasaray ve Ankara Resim Sergilerinde yapıtlarını sergiler. Genelde sanatçı dostlarının büstlerini yapar. 1920'li yılların ortalarında heykel eğitimi için İtalya'ya, Roma Güzel Sanatlar Akademisine gönderilir. Heykel alanındaki çalışmalarını bir süre İtalya'da sürdüren sanatçı, Türk heykel sanatında özellikle büst çalışmaları ile iz bırakmış nadide sanatçılarımızdandır

THE FIRST FEMALE SCULPTOR: SABIHA ZIYA BENGÜTAŞ

The first meeting of Ottoman Empire with the art of sculpting in Westerner terms became concrete by Sultan Abdulaziz's internalizing his impressions of the visit to Europe for a month in 1867 and by making C.F. FULLER sculpture a bust on a horse in 1871. The art of sculpting education within the lands of Ottoman Empire gained institutional identity by opening the School of Fine Arts in 3 March

PDF

___

Anonim, “Ressamlarımızın Bu Seneki Sergileri”, Resimli Ay Mecmuası 7/19, (1341/1925), s. 45- 47.
Anonim, Bir Abide (25 Şubat 1930). Cumhuriyet Gazetesi.
Anonim, Deuxiéme Exposition Des Artistes de Constantinople Salon 1902 Catalogue, 1902.
Anonim, Güzel San’atlar Birliği Resim Şubesi 6ıncı Ankara Resim Sergisi, 1929.
Anonim, Güzel San’atlar Birliği Resim Şubesi 7inci Ankara Resim Sergisi, 1930.
Anonim, Haşim’in Büstü ve Sabiha Ziya H. ( 22 Haziran 1933). Cumhuriyet Gazetesi.
Anonim, İstanbul Resim Sergisi (31 Temmuz 1927). Hâkimiyet-i Milliye.
Anonim, Resim Sergisi (15 Teşrin-ı Evvel 1923). Hâkimiyet-i Milliye.
Anonim, Türk Ressamlar Cemiyeti Altıncı Resim Sergisi, Matbaa-i Millî, İstanbul 1340/1924.
Anonim, Türk Ressamlar Cemiyeti Beşinci Sanayi-i Nefise Sergisi, Kâğıtçılık ve Matbaacılık Osmanlı Anonim Şirketi, Dersaadet (İstanbul) 1339/1923.
Anonim, Türk Ressamlar Cemiyeti Tarafından Dördüncü Galatasaray Resim Sergisi Salon 1338/1922, Ali Şükrü Matbaası.
Anonim, Türk Ressamlar Cemiyeti Yedinci Galatasaray Resim Sergisi Fihristi, Matbaa-i Millî, İstanbul 1341/1925.
Anonim, Türk Sanayi-i Nefise Birliği Resim Şubesi Beşinci Ankara Resim Sergisi Fihristi, Millî Matbaa, İstanbul 1928.
Anonim, Türk Sanayi-i Nefise Birliği Resim Şubesi Dördüncü Ankara Resim Sergisi Fihristi, Millî Matbaa, İstanbul 1927.
Anonim, Türk Sanayi-i Nefise Birliği Resim Şubesi On İkinci Galatasaray Resim Sergisi Fihristi, 1928, Millî Matbaa, İstanbul.
Anonim, Türk Sanayi-i Nefise Derneği Resim Şubesi, On Birinci Galatasaray Resim Sergisi Fihristi, İstanbul 1927.
Anonim, Türk Sanayi-i Nefise Derneği Sekizinci Galatasaray Resim Sergisi, Millî Matbaa, İstanbul 1926.
BERK N., Türk Heykeltıraşları, Güzel Sanatlar Akademisi Neşriyatından, İstanbul 1937.
DEVELİOĞLU F., Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Akaydın Kitabevi, Ankara 2008.
DUMAN H., Osmanlı-Türk Süreli Yayınları ve Gazeteleri (1828-1928), Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Cilt. 2, Ankara 2000.
GEZER H., Cumhuriyet Dönemi Türk Heykeli, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1984.
http://www.sabihabengutas.com/sabihabengutas-kimdir.html
Sabiha Ziya, “İlk Türk Kadın Heykeltıraş”, Resimli Ay Mecmuası 7/43, (1927), s. 6-7.
SARAÇ T., Büyük Fransızca-Türkçe Sözlük, Adam Yayınları, İstanbul 1990.
SEVİNÇ Muallim Kazım, “Sanat Tahlilleri (Galatasaray Resim Sergisi)”, İctihad Mecmuası 235, (1927), s. 4484-4485.
TOROS T., İlk Kadın Ressamlarımız, Ak Yayınları Sanat Kitapları Serisi, İstanbul 1988.
TURANİ A., Sanat Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul 1993.