HAZRO ULU CAMİİ

Bu makale kapsamında Hazro ilçe merkezinde bulunan ve şimdiye kadar hakkında kapsamlı bir çalışma yapılmayan Hazro Ulu Camii hakkında bilgi verilecektir. Özgününde tek kubbeli kare planlı olan cami XVI yüzyılda Osmanlılara bağlı olan Tercil Beyliği tarafından inşa edilmiştir. Hazro Ulu Camii Osmanlılara bağlı Çermik Beyleri tarafında XVI. yüzyılda (1517) inşa edilen Çermik Şah Ali Bey Camii ve Meyafarikin Beyleri tarafından XVI. yüzyılda yapılan Silvan Kara Behlül Bey Camii ile aynı plan şemasında yapılmıştır. Hazro Ulu Camii'ne 1927-30, 1947-50 ve 1962 tarihlerinde çeşitli eklemeler yapılmış yapının minaresi ilave edilen mekânların içinde kalmıştır. Genel itibariyle eser, yerel ihtiyaçtan olayı inşa edilmiş olup kullanım fonksiyonu ön plana çıkmıştır. Taş malzemeden yapılan eserin süslemeleri dikkat çekicidir. Süslemeler kabartma tekniğinde yapılan taş süslemeler olup geometrik ve bitkisel karakterlidir. Bunun yanında mukarnas süslemelere de yer verilmiştir. Hazro Ulu Camii Tercil Beyliği'nin yönetim merkezi olan Tercilde değil de o günkü şartlarda bir köy konumunda olan Hazro'da inşa edilmesi dikkat çekicidir. Eser, itinalı taş işçiliği ve üzerindeki süslemelerle Tercil Beyliği'nin sosyoekonomik, siyasi ve sanatsal gücünü göstermesi bakımından önem arz etmektedir. Çalışma kapsamında yapının tarihçesi, planı, mimari özellikleri, süslemesi ve inşa tekniği hakkında bilgi verilecektir

HAZRO ULU CAMİİ

The scope of this article is about the Grand Mosque located in the town center of Hazro district; so far no comprehensive study has been conducted about the Grand Mosque. The original frame is connected to the Ottomans in the single-domed mosque planned in the XVI century was built by the Principality Tercil. The Hazro Grand Mosque is constructed in the same architectural plan as the Çermik Şah Ali Bey Mosque being built by the Çermik Principality in the XVIth century (1517) and as the Silvan Kara Behlül Bey Camii built by the Meyafarikin Principality in the XVIth century (1561- 75). During 1927- 30, 1947- 50 and in the year of 1962 some additions are done to Hazro Great Mosque, the minaret of the mosque remained at its first place. Overall, the mosque was built because of necessity but its usage function comes into prominence. The stone masonry of the mosque stands out for its ornamentation. The ornamentations are made in reliefs as geometric and floral designs. In addition to these muqarnas decorations are also included. It is very spectacular that the Grand Mosque was not built in the administrative center of Hazro but in the principality of Hazro in a village. The meticulous stonework and decorations of the mosque demonstrates all the social- economic, political and artistic power of the Tercil Principality. The study will focus on the history of construction, architectural plan and features, decorations and all the construction techniques.

___

  • ANONİM, 1967 Diyarbakır İl Yıllığı, Diyarbakır, 1967.
  • ANONİM, Cumhuriyet’in 50. Yıllında Diyarbakır İl Yıllığı 1973, Diyarbakır, 1973.
  • BAŞ, Gülsen, Diyarbakır’daki İslami Dönem Mimarisi’nde Süsleme, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi Doktora Tezi), Van, 2006.
  • BEYSANOĞLU, Şevket; Anıtları ve Kitabeleri ile Diyarbakır Tarihi, C.II. Ankara, 1998.
  • KONYAR, Basri; Diyarbakır Tarihi, C.III Ankara, 1936.
  • PERİHANOĞLU, Hatice, Silvan ve Hazro’daki Mimari Eserler, (Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi), Van 2004.
  • ŞERAF HAN, Şerefname, (Çev. Mehmet Emin Bozarslan), İstanbul, 1998.
  • TEKİN, Adil; Diyarbakır, Diyarbakır, 1971.
  • ÜNAL, R. Hüseyin; Diyarbakır İli’ndeki Bazı Türk-İslâm Anıtları Üzerine Bir İnceleme, Erzurum, 1975.
  • YILMAZÇELİK, İbrahim; XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır, Ankara, 1995.