Halk Anlatısının Sözlü Kültür Ortamlarında Değişim ve Dönüşüm: Oda ve Konak

Geçmişte olduğu gibi günümüzde de üretilmeye, nakledilmeye ve yaşamaya devam eden halk anlatıları kültürel iletişimin bir parçasıdır. Anlatım ortamı halkbilimi ürününün şeklini ve sunuluş tarzını etkiler. Makalede halk anlatılarının üretilip tüketildiği; anlatıldığı, yaşatıldığı, nakledildiği geleneksel anlatım ortamlarından oda ve konak, bu anlatım ortamlarındaki değişim ve dönüşümle birlikte Kastamonu özelinde sorgulanmıştır. Oda ve konaklarda değişim ve dönüşümün şekli ve seyrinde; geçim şekillerinin farklılaşması, tarımın makineleşmesi, boş zamanların azalması, günlük hayatın değişmesi, ulaşımın kolaylaşması, göç nedeniyle köylerde yaşayanların azalması, kentleşme, kitle iletişim araçlarındaki gelişmeler, yaşlıların etkisizleşmesi, eğitim gibi sebep ve sonuçların etkili olduğu görülmüştür.

Changes and Conversion of Folk Narrative in Verbal Culture Medium: Chamber and Mansion

As in the past, continuing to be produced, narrated and existed in this day and age, the folk narratives are a part of the cultural communication. Expression medium affects the shape and the way of presentation of folklore product. Chamber and mansion, the part of the traditional expression mediums, which to be produced, consumed, told and narrated of folk narrative will be examined in special part of Kastamonu with the changes and conversion of said expression mediums. In the course of change and form of conversion in rooms and chambers, it is seen that some reasons and results as changes in subsistence, agricultural mechanization, decrease in spare time, changes in daily life, smoothing of transportation, decrease in living people in villages due to immigration, urbanization, improvement of mass communication, inactivating of old people and education become effective.

PDF

___

AND Metin (1986). “19. Yüzyılda Anadolu Köyü Üzerine Bir Yabancının Gözlemleri”, Tarih ve Toplum, (32), s.18-23.
ATAMAN Mustafa (1978), “Konya Köylerinde Misafir Odaları”, Türk Folklor Araştırmaları, (351), s.8467-8468.
ATAMAN Sadi Yaver (2004). Eski Safranbolu Hayatı, (Haz.: Süleyman Şenel), İstanbul: (yayl. yok)
Atatürk’ün Doğumunun 100. Yılında Azdavay (Azdavay İlçe Yıllığı) (1981). Azdavay Belediyesi Yayınları.
AYTAÇ Gürsel (2002). Edebiyat ve Medya Kitaptan Ekrana Edebiyat, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
BAŞOĞLU Bekir (1982). “Boyabat Yöresi Yüzük Oyunu”, Türk Folkloru, 6(35), s.21-22.
BAYDİL Emin (1994). Gökırmak Havzasının Coğrafyası (Beşeri ve İktisadi Bakımdan), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Kentleşme Şûrası 2009, Kentsel Yoksulluk, Göç ve Sosyal Politikalar Raporu, Ankara Nisan 2009.(www. kentges.gov.tr/_dosyalar/sura_raporları. 16.04.2012)
BEN-AMOS Dan (2003). “Şartlar ve Çevre İçinde Folklorun Bir Tanımına Doğru”, Çev.: Metin Ekici, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, (Haz.: Gülin Öğüt Eker ve diğerleri), Ankara: Millî Folklor Yayınları, s.31-35.
BENJAMİN Walter (2001). Son Bakışta Aşk, (Haz.: Nurhan Gürbilek), İstanbul: Metis Yayınları.
BİRKALAN Hande (2002), “Geleneksel Halk Kahramanları, Popüler Medya ve İnek Şaban”, Folklor/Edebiyat, 6(23), s.47-53.
BURKE Peter (1996). Yeniçağ Başında Avrupa’ da Halk Kültürü, Çev.: Göktuğ Aksan, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
CUMBUR Müjgân (1989). “Kastamonu Tarihinde Ahiler ve Esnaf Kuruluşları”, Türk Tarihinde ve Kültüründe Kastamonu, Tebliğler, Ankara: Ayyıldız Matbaası.
(2001). Karacaoğlan Şiirler, Ankara: Mili Eğitim Bakanlığı Yayınları.
ÇAĞATAY Neşet (1981). Bir Türk Kurumu Olan Ahilik, Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
DEVELLİOĞLU Ferit (1993). Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Kitabevi.
DUNDES Alan(2003). “Doku, Metin ve Konteks”, Çev.: Metin Ekici, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, (Haz.: Gülin Öğüt Eker ve diğerleri, Ankara: Millî Folklor Yayınları, s.67-90.
EKİCİ Metin (1990). “Batı Anadolu Köy Odaları”, Türk Kültürü, XXVIII(332), s.744-751.
ELÇİN Şükrü (1991). Anadolu Köy Orta Oyunları, Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
ERGİ İsmail (1997). Tosya Ekonomi, Kastamonu: Derya Basın Yayın.
EYUPGİLLER, Kemal Kutgün (2001). “Kastamonu‟nun Mimari Mirası ve Koruma Sorunları”, Birinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri 21-23 Mayıs 2000 Kastamonu, Kastamonu: s.389-400.
GOODE Judith (2005). “Yemek”, Çev.: Fatih Mormenekşe, Millî Folklor, 9(67), s.172-176.
İNALCIK Halil (2008). “Ahîlik, Toplum ve Devlet”, Doğu-Batı Makaleler II, Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
KANKAL Ahmet (2004). Kastamonu (XV-XVIII. Yüzyıllar Arası Şehir Hayatı), Ankara: Zafer Matbaası.
Kastamonu İl Yıllığı (1967). Kastamonu Valiliği, Ankara: Ulusal Basımevi.
Kastamonu İl Yıllığı (1973). Kastamonu Valiliği, Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası.
Kastamonu İli Kırsal Gelişme Projesi Ön Etüd Raporu (1980). Ankara.
KILINÇ Aziz (2005). “Sözlü Ürünlerin Geleceğe Taşınmasında Ortamların Rolü ve Bir Örnek”, Millî Folklor, 17(68), s.85-90.
KIRIMLI Yüksel (2002). “Kitle İletişim Araçları ve Kırsal Nüfus”, VI. Milletler Arası Türk Halk Kültürü Kongresi, Medya ve Geleneksel Kültür Seksiyon Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, s.125-153.
KÖKER Eser (2005). Kitapta Kurutulmuş Çiçekler ya da Sözlü Kültür Üzerine Düşünmek, Ankara: Dipnot Yayınları.
KÖPRÜLÜ, Mehmet Fuat (1964). Türk Saz Şairleri-IV, Ankara, Millî Kültür Yayınları.
(1989). “Saz Şairleri: Dün ve Bugün”, Edebiyat Araştırmaları, İstanbul: Ötüken Yayınları, s.165- 193.
KÜÇÜKBASMACI Gülten (2009). Sözlü Kültür Ortamından Elektronik Kültür Ortamına Geçiş Sürecinde Kastamonu Halk Anlatıları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
OĞUZ M. Öcal (2000). “Halk Bilimine Yansıyan Osmanlı İmajının Anlatım Ortamı Çözümlemeleri”, Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları, Ankara: Akçağ Yayınları, s.97-106.
(2007). “Folklor ve Kültürel Mekân”, Millî Folklor, 10(76), s.30-32.
OĞUZ M.Öcal ve ÖZAY Yeliz(çev.) (2005). “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi”, Millî Folklor 9(65), s.163-171.
ONG Walter J. (1999). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi, Çev.: Sema Postacıoğlu Banon, İstanbul: Metis Yayınları.
OZANOĞLU, İhsan (1976a). Kastamonu Kültür ve Folkloru: Odalar, Demirbaş No: 23104, (Etüd), Kastamonu Halk Kütüphanesi.
(1976b). Kastamonu Kültür ve Folkloru: Ağa Konakları, Demirbaş No: 23104, (Etüd), Kastamonu Halk Kütüphanesi.
(tarih yok). Kastamonu Halkiyat ve Harsiyatı: Türküler, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Etüt/105-II.
ÖZDEMİR Ayhan (2007). Sekiz Numaralı Kastamonu Vilayeti Salnamesinin Orijinal Metni ve Latin Alfabesine Transkribi, Kastamonu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Yayınlanmamış Bitirme Tezi, Kastamonu.
ÖZDEMİR Filiz (2007). Kastamonu 6. Vilayet Salnamesi, H.1291 (m.1875), Kastamonu Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Yayınlanmamış Bitirme Tezi, Kastamonu.
ÖZDEMİR. Nebi (2001). “Bilim ve Teknolojideki Gelişmelerin Köy Seyirlik Oyunlarına Etkisi”, Millî Folklor, 13(51), s.119-129.
(2005). Cumhuriyet Dönemi Tük Eğlence Kültürü, Ankara: Akçağ Yayınları.
(2008). Medya Kültür ve Edebiyat, Ankara: Geleneksel Yayınları.
PARMAKSIZOĞLU İsmet (2000). İbn Batuta Seyahatnamesi’nden Seçmeler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
POSTMAN Neil (2004). Televizyon Öldüren Eğlence, Çev.: Osman Akınhay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
SANDERS Barry (1999). Öküzün A’ sı: Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi, Çev.: Şehnaz Tahir, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
SEZEN Lütfi (1988). “Erzurum Köylerinde Konaklar”, İstanbul Üniversitesi Tecrübi Psikoloji Çalışmaları Dergisi, C.16, s.87-90, 1988‟den ayrı basım; İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.
ŞENEL Süleyman (2007). Kastamonu’da Âşık Fasılları, Türler/Çeşitler Çeşitlemeler, II Cilt, İstanbul: Kastamonu İl Özel İdaresi Yayını.
VAROL Çiğdem, GÜREL ÜÇER Aslı ve ÖZER M. Nazım (2005). “Kastamonu‟nun Sosyo- Ekonomik Kalkınmasında Kültürel Mirasının Rolü”, İkinci Kastamonu Kültür Sempozyumu Bildirileri 18-20 Eylül 2003 Kastamonu, Ankara: Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Basımevi, s.685-696.
YAZICI Mustafa (2003). “Türk Kervansarayların Hatırlattıkları”, Karınca, 68(784), s.41-43.
YETER Enis (2003). “Kastamonu Valiliği Tarafından Kültürel Değerlerin Korunması ve Halk Kültürü Müzeciliğine Yönelik Çalışmalar”, Türkiye Halkbilimi Müzeciliği ve Sorunları, Sempozyum Bildirileri, hzl. M. Öcal Oğuz ve Tuba Saltık Özkan, Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER Yayını.
YÜCEL Neslihan (1993). Kastamonu’da Âşıklık Geleneği ve Kastamonu’da Yetişen Âşıklar, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.