Abdî'nin Niyâz-nâme-i Sa'd ü Hümâ Mesnevisi

Bu çalışmada XVI. asır Divan şairlerinden Abdî’nin Niyâz-nâme-i Sa’d u Hümâ adlı mesnevisi incelenmiştir. Kısa bir mesnevi olan Niyâznâme- i Sa’d u Hümâ iki kişi arasındaki aşk hikâyesini anlatmakla birlikte, iki kahramanlı aşk hikâyesi konulu klasik mesnevilerden, üçüncü bir âşık kahraman bulundurmasıyla farklılık göstermektedir. Bu diğer âşık, hikâyede heyecan unsuru olarak yer almaktadır. Olayların anlatımında herhangi bir giriftlik yoktur. Hikâyenin kurgusu, masalsı özellikleri olan kişi ve mekânlarla kurulmadığı için gerçekçidir. Konusu Şiraz’da geçmesine rağmen, tercüme bir mesnevi değildir. Şair, bu eserini özgün bir eser olarak kurgulamış olup telif bir eser ortaya koymuştur. Bu çalışmaya konu olan mesnevinin transkripsiyonlu metni daha önce Adnan İnce tarafından yayımlanmıştı. Aşağıdaki yazı bu transkripsiyonlu metin üzerinde yapılan bir tahlil denemesidir.

Abdi's Masnavi: Niyaz-name-i Sa'd u Huma

Abdi, who is one of the famous Divan poets in the XVIth centruy. This article studies Niyaz-name-i Sa’d u Huma which is a true love story with two heroes was written by Abdi. Difference in the classical masnavis which is the hero is to have three. This other lover, the story takes place as an element of excitement. There is no telling of the events of any complexity. Fiction of the story is realistic at which there isn’t the mythic properties of people and places. Subject of the story relates to Shiraz but this masnavi is not translated works. The poet wrote his masnavi as an original work. Masnavi which is the subject of our article on with the transcribed text of this mesnevi had been published previously by Phd. Adnan İnce. This study will include a structural analysis and textual analysis on this transcribed text.

PDF

___

AKSAN, Doğan (19995), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Ankara: Engin Yay.

BİLGEGİL, Kaya (1989), Edebiyat Bilgi ve Teorileri (Belâgat), İstanbul: Enderun Kitabevi.

BOLELLİ, Nusrettin (1993), Belâgat: Arap Edebiyatı Bilgi ve Teorileri, İstanbul: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Yay.

DİLÇİN Cem (1991), “Fuzulî‟nin Bir Gazelinin Şerhi ve Yapısal Yönden İncelenmesi”, Türkoloji Dergisi, C. 9, S. 1, s. 43-98.

DİLÇİN, Cem (1992), “Fuzulî‟nin Şiirlerinde Söz Tekrarlarına Dayanan Bir Anlatım Özelliği”, Türkoloji Dergisi, C. 10, S. 1, s. 77-114.

DİLÇİN, Cem (1995), “Fuzulî‟nin Şiirlerinde İkilemelerin Oluşturduğu Ses, Söz ve Anlam Düzeni”, Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), Abdülbaki Gölpınarlı Armağanı, S. 19, s. 157-202.

ERGUN, S. Nüzhet (1936), Türk Şairleri, İstanbul: Bozkurt Basımevi.

GÜZELOVA, Hanzâde (2006), “Abdî‟nin Bilinmeyen Bir Mesnevîsi: Heft Peyker Tercümesi”, Bilig, S. 38, s. 35-49.

HORATA, Osman (1990), Cemalî, Hümâ vü Hümâyûn (Gülşen-i Uşşâk), İnceleme-Tenkitli Metin, Hacettepe Üniversitesi, SBE, Doktora Tezi.

HORATA, Osman (1993), “Cemalî‟nin Hümâ vü Hümâyun Mesnevisi”, Marmara Üniversitesi, Türklük Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Amil Çelebioğlu Armağanı, S. 7, s. 281-306.

HORATA, Osman (1998a), “Ses, Anlam Bütünlüğü ve Gazel-i Tecnîsler”, Doğu Akdeniz Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Dergisi, S. 1, s. 65- 76.

HORATA, Osman (1998b), “Necâtî Bey‟den Bâkî‟ye Döne Döne”, Bilig, S. 7, s. 44-66.

İNCE, Adnan (1986), “XVI. Yüzyıl Şairlerinden Abdî ve Eserleri, Türk Dili, S. 410, s. 186-192.

İNCE, Adnan (1987), “Abdî‟nin Niyâz-nâme-i Sa‟d u Hümâ‟sı”, Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), C.1, S. 2, s.155-206.

İNCE, Adnan, (1988), “Gül ü Nevrûz Mesnevîleri ve Sâbir'in Eserinden Seçme Beyitler”, Hasibe Mazoğlu Armağanı II, TUBA, C. 22, S. 8, s. 103-131.

İNCE, Adnan (1989), “Cemşîd ü Hurşîd Mesnevîleri”, Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), C.3, S. 2, s. 109-139.

İNCE, Adnan (2000), Cem Sultan-Cemşîd ü Hurşîd, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.

İNCE, Adnan (2008), “Abdî‟nin Gül ü Nevrûz Mesnevîsi” TÜBAR, S. 23, s. 51-130.

KOCATÜRK, V. Mahir (1970), Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara.

KORTANTAMER, Tunca (1993), Eski Türk Edebiyatı Makaleler, Ankara: Akçağ Yay.

KUTLAR, Fatma Sabiha (2005), Ûdî, Mâ-cerâ-yi Mâh, Ankara: Öncü Kitap.

LEVEND, A. Sırrı (1968), “Divan Edebiyatında Hikâye I”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1967, s. 71-117.

MACİT, Muhsin (1996), Divân Şiirinde Ahenk Unsurları, Ankara: Akçağ Yay.

ÖZTEKİN, Özge (2005), “Anlamsal Düzeyde Bir Metinsellik Ölçütü Olarak Gönderimsel Bağdaşıklık ve Nedîm‟in Bir Kasidesini Bu Yönden İnceleme Denemesi” International Journal of Central Asian Studies, C. 10, S. 1, s. 81-109.

SARAÇ, M. Ali (2001), Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, İstanbul: Bilimevi Yay.

THOMPSON, Stith (1955-58), Motif Index of Folk Literature : a classification of narrative elements in folktales, ballads, myths, fables, mediaeval romances, exempla, fabliaux, jest books and local legends, Indiana : Indiana University Pr.

TÖKEL, Dursun Ali (2007), “Sevdâkâr Şah ve Gülenaz Sultan Hikâyesi:Yapısal Açıdan Bir İnceleme”, Turkish Studies, International Periodical fort he Language, Literature and History of Turkish or Turkic, Fall, S. 2/4, s.783-794.

TÜRKAN, Kadriye (2008), Türk Dünyası Masal Geleneğinde Şamanistik Unsurlar, Hacettepe Üniversitesi, SBE, Doktora tezi.

ÜNVER, İsmail (1986), “ Mesnevi”, Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), S. 415-417, s. 430-563.

ÜST, Sibel (2007), “Fuzûlî‟nin “Usanmaz mı” Redifli Gazelinin Yapısalcılık Açısından İncelemesi”, Turkish Studies/ Türkoloji Araştırmaları, Summer, S. 2/3, s. 556-572.