Baba-Oğul Sadrazamların Şairlere farklı yaklaşımları ve Fâzıl Ahmed Paşa’ya yazılan Manzumeler

On yedinci yüzyılın en buhranlı dönemlerinde Osmanlı Devleti’nin gerilemesini aldıkları sert tedbirler ve yerinde kararlarla durdurmayı başarmış bir vezir ailesi olan Köprülüler, Köprülü Mehmed Paşa’nın vezirliğe gelişinin ardından Osmanlı devlet teşkilatının içinde sadece sadrazam olarak değil, komutan, sadaret kaymakamı ve kaptan-ı derya olarak da uzun yıllar yerlerini almışlardır. Bu sülaleden iki kişi, ardı ardına sadrazamlık makamında bulunmuş, baba-oğul Köprülü Mehmed Paşa ve Fâzıl Ahmed Paşa, hem devlet işlerinde hem de sanat ve edebiyat çevrelerinde etkili olmuş sadrazamlardır. Köprülü Mehmed Paşa’nın şairlere ilgisi sınırlı olmakla birlikte babasının aksine Fâzıl Ahmed Paşa, şairlerin koruyucusu görevini üstlenmiş üstelik bu şairlerin kaside, tarih manzumesi ve müzeyyel gazellerine daha fazla konu olmuştur. Makalede sözü geçen bu iki paşanın, “Şuarâ Tezkireleri”nden tespit edilebildiği kadarıyla şairlerle ilgili münasebetleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu şairler hakkında kısa bilgiler vermenin yanı sıra Fâzıl Ahmed Paşa’ya yazdıkları manzumeleri de incelenmiştir.

Father-Son visiers poets of different Approaches and Written Poem Fazıl Ahmed Pasha

Decline of the Ottoman Empire during the seventeenth century, their most critical decisions in place tough measures and a queen and his family managed to stop the Köprülü family, Köprülü Mehmed Pasha as grand vizier vizierate not only within the coming collapse of the Ottoman state organization, the commander, governor and admiral took their places in the sea for many years. Two people of the patriarchal family were found in his office after another grand vizier, Mehmed Pasha and the father-son Fazil Ahmed Pasha, and government jobs grand viziers were effective in both art and literary circles. In contrast to the limited interest of poets, his father Mehmed Pasha, Fazil Ahmed Pasha, also serving as a protector of poets, eulogy, history poets and was the subject of more than müzeyyel ghazals Mentioned in this article, two of the pasha, “Classical anthologies of poets”, as far as can be determined from the poets tried to determine the relations. In addition to providing a brief description of these poets wrote poetry also were able to test Fazil Ahmed Pasha.

PDF

___

ABDULKADİROĞLU Abdulkerim (1999). İsmail Beliğ, Nuhbetü’l-âsâr Li Zeyli Zübdetü’l- Eşâr, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
AFYONCU Erhan (2003). “Osmanlı Siyasî Tarihinin Ana Kaynakları: Kronikler”, İstanbul: TALİD, 1 (2), s. 101-172.
Ahmed Refik (1999). Hazırlayan: Dursun Gürlek, Köprülüler, İstanbul: Timaş Yayınları.
ALTUN Kudret (1997). Tezkire-i Mucîb, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
ATABAY Turhan (1949). Ravzatü’l-Gazâ ve Tarih-i Uyvar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi: İstanbul.
ÇABUK Vahit (1988). Köprülüler, İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
ÇAM Çiğdem (2008). Abdulbaki Arif Efendi, Hayatı, Eserleri, ‘Marife ve Nekre’ Risalesi’nin Tenkitli Metni, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doğu Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı.
ÇIPAN Mustafa (1991). Fasîh Ahmed Dede, Hayatı, Edebî Kişiliği, Eserleri ve Dîvânı’nın Tenkidli Metni, Doktora Tezi, Konya: S. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
DİRİÖZ Meserret (1994). Nâbî Divanı, İstanbul: Fey Vakfı.
DUMAN Mahmut (2006). Köprülü Mehmed Paşa Hayatı, Şahsiyeti ve Faaliyetleri, Yüksek Lisans Tezi, Konya: S. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslâm Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, İslâm Tarihi Bilim Dalı.
GENÇ İlhan (2000) . Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
GÖKBİLGİN M. Tayyib (1988). “Köprülüler”, İA, C. 6, s. 892-897.
İLGÜREL Sevim (1998). Telhîsü’l-Beyân fî Kavânîn-i Âl-i Osmân, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
İNCE Adnan. Tezkiretü’ş-şu’arâ Sâlim Efendi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri.
İPEKTEN Haluk, İSEN Mustafa, TOPARLI Recep, KARABEY Turgut (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
İPEKTEN Haluk (1990). Nâilî Divanı, Ankara: Akçağ.
İPEKTEN Haluk (1999). Nâilî, Hayatı, Sanatı, Eserleri, Ankara: Akçağ.
KAPLAN Mahmut (1996). Neşâtî Divanı, İzmir: Akademi Kitabevi.
Mehmed Âsım. Zeyl-i Zübdetü’l-Eş’âr, Millet Ktp. Ali Emirî, Manzum 1326.
MERMER Ahmet (1991). Mezâkî, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkidli Metni, Ankara: A.K.M. Yayınları.
OKUDAN Esra (2008). Ârif Mahlaslı Miraciyelerin Şairi Olarak Abdülbaki Ârif ve Ârif Süleyman, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlâhiyat Anabilim Dalı.
ÖZCAN Abdülkadir (1993). “Cevâhirü‟t-Tevârîh”, DİA, C. 7, s. 434-435.
ÖZCAN Abdülkadir (1999). “Köprülü Fâzıl Ahmed Paşa”, DİA, C. 26, s. 260-263.
ÖZTUNA, Yılmaz (1977-1979). “Büyük Türkiye Tarihi, C. 10, İstanbul: Ötüken Yayınları, s. 186.
TOPÇU, Sultan Murat (2010). “Köprülüzâde Fâzıl Ahmed Paşa‟nın Bani Kişiliği”, Karadeniz, S.8, s.68-88.
UZER ALTUNER, Nuran (1989). Safâî ve Tezkiresi, Doktora Tezi, İstanbul: İ. Ü. Edb. Fak. T.D.E. Bölümü, Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1988). Osmanlı Tarihi, C. III, II. Kısım, Ankara: T.T.K. Yayınları.
ÜNVER, İsmail (1986). Neşâtî, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
YILMAZ, Kâşif (2001). Güftî ve Teşrîfâtü’ş-Şu’arâsı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
ZAVOTÇU, Gencay (2009). Zehr-i Mâr-zâde Seyyid Mehmed Rızâ, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Tezkiresi; Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Yayınlar Genel Müdürlüğü.
YENİKALE, Ahmet. Ahmet Nâmî Divanı ve İncelemesi, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, Kültür Eserleri.