16. Asırda yazılmış Mensur bir nasihatnâme: Abdülkerim Bin Mehmed’in Nesâyihü’l-Ebrâr’ı

İnsanları iyiye, doğruya ve güzele yöneltmek; topluma faydalı, ahlâklı bireyler yetismesini sağlamak maksadıyla kaleme alınan eserlere nasihat-nâme, pend-nâme, öğüt-nâme vb. adlar verilir. Ahlâkî-didaktik nitelikteki bu eserlerin manzum ve mensur örnekleri mevcuttur. Mensur nasihat-nâmelerden biri de tefsir, hukuk, akaid, dil ve edebiyat alanında birçok eser yazan, fetvalarıyla ve uzun süre seyhülislâmlık makamında bulunmasıyla meshur olan Seyhülislâm Ebüssuûd Efendi’nin torunu Abdülkerim bin Mehmed tarafından kaleme alınan Nesâyihü’l-ebrâr adlı eserdir. Bu makalede, yurtiçi ve yurtdısındaki kütüphanelerde ondan fazla nüshası bulunan Nesâyihü’l-ebrâr tanıtılacak; ulasabildiğimiz kaynaklar doğrultusunda eserin müellifi Abdülkerim bin Mehmed’in hayatı üzerinde durulacak ve söz konusu nasihat-nâmenin dört nüshası esas alınarak tenkitli metni verilecektir.

A Prosaic book of advices written in 16. Century: Abdulkerim Bin Mehmed’s Nesayihu’l-Ebrar

Works that direct people to the good, the beauty, the truth and raise moral and benefical individuals for society are called book of advice. These moral and didactic works have poetical and prosaic samples. One of the prosaic book of advices is Nesayihu’l-ebrar, which was written by Abdulkerim bin Mehmed, grandson of Seyhulislam Ebussuud Efendi who was famous for his shaykh al-islam position and his many books written in law, hermeneutics, doctrines, language and literature. In this article, Nesayihu’l-ebrar, which has many transcripts in national libraries and libraries in abroad, will be introduced. The life of Abdulkerim bin Mehmed will be laid emphasis on and four transcripts of the work will be criticized comperatively.

PDF

___

Ahdî, Gülsen-i Su‘arâ, (haz. Süleyman Solmaz), AKM Yayınları, Ankara 2005.
AKGÜNDÜZ Ahmet, “Ebüssuûd Efendi”, DİA, İstanbul 1994, C. 10, s.366.
AKKUS Metin, Klâsik Türk Siirinin Anlam Dünyası, Edebî Türler ve Tarzlar, Fenomen Yayınları, Erzurum 2007, s. 188-198.
ARSLAN Mehmet, “Divan Edebiyatında Nasihat-nâmeler (Pend-nâmeler) ve Vak‘anüvis Es‘ad Efendi’nin Pend-nâmesi”, Türk Dili ve Edebiyatı Makaleleri, Sivas 2004, S. 4, s. 5-80.
Âsık Pasa, Garib-nâme (hzl. Kemal Yavuz), TDK Yayınları, İstanbul 2000.
Beyânî, Tezkiretü’s-Su‘arâ, (haz. İbrahim Kutluk), TTK Yayınları, Ankara 1997. Bursalı Mehmed Tahir, Ahlâk Kitaplarımız, İstanbul 1325.
CANIM Rıdvan, Divan Edebiyatında Türler, Grafiker Yayınları, Ankara 2011.
EMECEN Feridun, “Süleyman I”, DİA, İstanbul 2010, C. 38, s. 74.
KAPLAN Mahmut, “Türk Edebiyatında Manzum Nasihat-nameler”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, C. 11, s. 791-799.
KAPLAN Mahmut, Hayriyye-i Nâbî, AKM Yayınları, Ankara 2008, s. 1-25.
Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’s-Su‘arâ, (haz. İbrahim Kutluk), TTK Yayınları, Ankara 1989.
LEVEND Agâh Sırrı, “Ümmet Çağında Ahlâk Kitaplarımız”, TDAY Belleten, Ankara 1964, , s. 89- 115.
Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî, (haz. Nuri Akbayar), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
Nev‘izâde Atâyî, Hadâiku’l-Hakâyık fi Tekmileti’s-Sekâyık, (tıpkıbasım: Abdülkadir Özcan), Çağrı Yayınları, İstanbul 1989.
Riyâzî, Riyâzü’s-Su‘arâ, (haz. Namık Açıkgöz), AÜDTCF, Basılmamıs Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1982.
PALA İskender, “Nasihatnâme”, DİA, İstanbul 2006, C. 32, s.411-413.
SCHIMMEL Annemariel, Sayıların Gizemi, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2000.