GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE TÜRK POLİS TEŞKİLATINDA RÜTBELER

Kolluk görevi Osmanlı Devleti ve daha önceki dönemlerde askerler ve diğer görevliler tarafından yerine getirilmiştir. İç güvenlik hizmetini yürüten birimlere polis adı verilene kadar asker kimseler tarafından bu görev yerine getirilmiştir. Bu nedenle bugünkü anlamda polis teşkilatı tarihini çok eskilere götürmek mümkün değildir. Polis kelimesinin günümüzdeki anlamında kullanılması ise 1845 yılında Polis teşkilatının kurulması ile olmuştur. Rütbe sözcüğü polislerin sahip olduğu derece, mevki anlamlarına gelmektedir. Emniyet Teşkilatında rütbe, personelin eğitim durumu, başarılı çalışması, iyi sicil alması ile sahip olunan hiyerarşik meslek unvanını ifade etmektedir. Polislik bir kariyer mesleğidir. Polislerin hiyerarşik bir düzen içerisinde olması gerekmektedir. Emir komuta sistemi içerisindeki polislerin bir meslek dereceleri ve rütbeleri olmak zorundadır. Bu nedenle polis teşkilatında rütbelerin önemi oldukça büyüktür. Emniyet teşkilatının kuruluşu, gelişimi ile pek çok bilimsel çalışma yapılmış ve halen yapılmaktadır. Ancak Türk Emniyet Teşkilatında kullanılmış rütbelerin tarihi gelişimi toplu bir şekilde ortaya konulmamıştır. Bu çalışma ile polis teşkilatının kuruluş tarihi olan 1845'den itibaren mevzuat metinleri taranarak rütbe isimleri, meslek dereceleri hakkında bilgi verilmiştir. Emniyet müdürü, emniyet amiri, komiser gibi temel rütbe isimlerinin Osmanlı bürokrasisinden Cumhuriyete intikal ettiği anlaşılmaktadır. Bu rütbelerin kendi aralarında sınıflara ayrılmış olması mevzuat metinleri ile bir devamlılık göstermektedir. Türk polis teşkilatında kullanılan rütbe isimlerinin tarihi gelişimi hakkında verilen bilgilerden sonra günümüze faydalı bazı değerlendirmeler yapılmıştır.

FROM PAST TO PRESENT POLICE RANKS IN TURKISH NATIONAL POLICE

Law enforcement (police) as the Ottoman State and previous periods was carried out by soldiers and other officials. Until it is called internal security service, military police units in carrying out this task. For this reason, the current sense, the police are not able to drive a very old history. The use of present-day of the word police was in 1845 with the establishment of the Turkish National Police. That rank highly with the word police, meaning owned degrees and position. Law enforcement the rank of staff education, successful operation, owned by a good record to take the title refers to the hierarchical profession. Policing is a career profession. Police officers must be in a hierarchical structure. Of command within the police system degrees and ranks of police officers has to be a profession. For this reason, police ranks are quite important in a police organization. Many scientific studies are still being made about Turkish National Police with the establishment and the development of it. However, historical developments of ranks in Turkish National Police have not been revealed in a collective manner. In this study scanning the police ranks of legislative texts, names, profession and evaluation were performed. Police ranks like Police chief, the Commissioner came from Ottoman bureaucracy to Turkish Republic. These police ranks classes in each other and show continuity with the texts of the legislation. After giving information about police ranks which used in Turkish National Police, some useful assessments were made for today.

PDF

___

A. ARŞİV BELGELERİ
BOA, MV, (Başbakanlık Osmanlı Arşivi Meclis-i Vükela Mazbataları) Dosya Numarası/Gömlek numarası 152/61, 22.Ca.1329.
BOA, MV, (Başbakanlık Osmanlı Arşivi Meclis-i Vükela Mazbataları), (Dosya Numarası/Gömlek numarası 155/23, 11.Ş.1329.
B. RESMÎ YAYINLAR
Düstur, Birinci Tertip, İstanbul, 1329.
Düstur, İkinci Tertip, İstanbul, 1329.
T. C. Resmi Gazete.
C. TETKİK ESERLER (Kitaplar, Makaleler)
AKBULUT, İlhan; "150. Kuruluş Yıldönümünde Türk Polis Tarihi", Türk İdare Dergisi, S. 465, Mart 1995, s. 69-91.
AKMAN, Nurettin; Yönetimde İç Güvenlik ve Jandarma, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1991.
ALYOT, Halim; Türkiye"de Zabıta, Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, Kanaat Basımevi, Ankara 1947.
BİLGİÇ, Veysel K., KARAKAYA Muhittin; "Türk Polis Teşkilatının Tarihi Gelişimi", Polis Bilimleri Dergisi, C.4, S. 1-2, s. 171-186.
BİRİNCİ, Ali; "Emniyet Teşkilatında İlkler", Polis Bilimleri Dergisi, C.1, S, 3, 1999, s. 9-16.
Cumhuriyetin 50. yılında İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü, Kuruluşu: Tarihi Gelişimi, Görev ve Yetkileri ve 1923-1973 Çalışmaları, II. Kitap, EGM Yay., Ankara 1973.
DERBİL, Süheyp; "Polis Kavramı", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 4, 1944, s. 473-485.
DİKİCİ, Ali; "İkinci Dünya Savaşı"nda Türk Polis Teşkilatı", Türk İdare Dergisi, S. 454, 2007, s. 223-248.
DİKİCİ, Ali; "Osmanlı"dan Devralınan Uygulama: Mülkî İdare Amirlerinin Polis Yöneticisi, Polis Yöneticilerinin Mülkî İdare Amiri Olması",Türk İdare Dergisi, S.466, 2010, s. 121-142.
DURMUŞ, A. Alper, "Emniyet Teşkilatında Disiplin Cezalarının Affı ve Rütbe Terfi ile İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme", Polis Dergisi, Y. 7, S. 28, 2001, s. 3-13.
GÜLMEZ, Mesut; "Polis Örgütünün İlk Kuruluş Belgesi ve Kaynağı", Amme İdaresi Dergisi, C. 16, S. 4, Aralık 1983, s. 1-15.
DÜNDAR, Nihat; "Cumhuriyet Polisi", Türk İdare Dergisi, S. 421, Haziran 1997, s. 461-471.
DÜNDAR, A. Nihat Dündar; "Türk Polisi"nin Koruma, Kollama, Huzur ve Güveni Sağlama Amacıyla Verdiği Hizmette 141 Yıl", Türk İdare Dergisi, 1986, s. 119-145.
DÜNDAR, A. Nihat Dündar; "Emniyet Teşkilatının Kuruluş ve Gelişmesini Sağlayanlar...(1845- 2010), Çağın Polisi, S. 99, 2010, s. 2-6.
ŞAHİN, Eyüp; "Türk Zabıtasının Polis Adıyla Yapılandırılması", Çağın Polisi, S. 109, 2010, s. 24- 28.
ŞAHİN, Eyüp; "Türk Zabıta Yapılanmasının Tarihi Gelişimi", Polis Dergisi, Yıl 10, S. 38, (OcakŞubat-Mart 2004), s. 91-198.
TORAMAN, Ömer; "Osmanlı Taşra İdaresi", Türk İdare Dergisi, Yıl 74, S. 437, Aralık 2002, s. s.192-200.
YARCI, Güler; "Osmanlı Polis Kıyafetleri ve Müteahhit Terziler (1908-1923)", ActaTurcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi, Yıl 1, Sayı 2/2, Temmuz 2009, s. 15-43.
YAŞAR, Yılmaz; Açıklamalı Polis Meslek Hukuku, Başkent Klişe ve Matbaacılık, Ankara 1999.
YILMAZÇELİK, İbrahim; "XIX. Yüzyılda Osmanlı Taşra Teşkilatının Önemli Merkezlerinden Biri Olan Diyarbakır"da Bazı Görevlilerle İlgili Tespitler", Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S. 31, 2012, s. 225-242.
YÜKSEL, Alâaddin; "Türk Polis Teşkilatının Yeniden Yapılandırılması",Türk İdare Dergisi, S. 413, Aralık 1986, s. 1-6.
D. TEZ
Yağar, Hasan; Mevzuat Metinlerinde Polis Teşkilatında Yapı ve Görev (1845-1923), Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, 1988.
E. İNTERNET ADRESİ
http://tdkterim.gov.tr/bts/ Erişim tarihi 25.12.2012