YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETENLERİN HÂL EKLERİNİN ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ: NİTEL BİR ARAŞTIRMA

ÖZET Hâl ekleri, cümlede adlar ile fiiller arasında anlam kurar. Yabancılara Türkçe öğretiminde hâl ekleri üzerine yapılan çalışmalar, genel olarak eklerin öğretimi sırasında öğrencilerin ne gibi zorluklar yaşadığını tespite yöneliktir. Bu çalışmada ise yabancılara hâl eklerinin öğretimi sırasında öğretmenlerin yaşadığı problemleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada yabancılara Türkçe öğretenlerin konuya ilişkin görüş ve deneyimlerini tespit etmek için nitel araştırma metotlarından biri olan fenomografi kullanılmıştır. Fenomenografi çevremizdeki fenomenler hakkında insanların deneyimlerini, algılarındaki farklılıkları açığa çıkarmaya odaklanan ampirik bir çalışmadır. Çalışma Gazi Üniversitesi TÖMER’de dil bilgisi derslerini yürüten 5 okutman ile yürütülmüştür. Veriler, araştırmacı tarafından yarı yapılandırılmış görüşme formu ile yüz yüze toplanmıştır. Araştırma sonucunda görüşlerine başvurulan okutmanların, hâl eklerinin öğretimi sırasında doğru uygulamaların yanı sıra yanlış uygulamalara da yer verdikleri belirlenmiştir. Buna bağlı olarak araştırma sonucunda şu önerilere yer verilmiştir: Soyut nitelik taşıyan hâl eklerinin öğretiminde somutlaştırmadan mutlaka yararlanılmalıdır. Hâl eklerinin hangi sıra ile öğrenciye sunulacağı ve kazandırılacağı noktasında literatürde birlik sağlanmalıdır. Yabancılara Türkçe öğretenler, bu eklerin kullanımını pekiştirmek için uygulama sayısını çoğaltmalıdır. Hâl eklerinin öğretimi sırasında sadece hedef dilin bir başka ifadeyle Türkçenin imkânlarından yararlanılmalıdır. Bu çalışmada yabancılara Türkçe öğretenlerin hâl eklerine ilişkin deneyimlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yapılan çalışmalarda öğrenme alanlarına ilişkin deneyimlerin açığa çıkarılması sağlanabilir.

THE VIEWS OF INSTRUCTORS THAT TEACH TURKISH TO FOREIGNERS ON TEACHING CASE-ENDINGS: A QUALITATIVE STUDY

Case markers are structures which form meaning connections between nouns and verbs in the sentence. The studies conducted on teaching Turkish case-endings to foreigners aim to determine the issues that foreign students experience while learning these endings. This study, on the other hand, aims to determine the issues that teachers face while teaching Turkish case-endings to foreigners. Phenomenography is an empirical study which aims to explore people's experiences and the differences between their perceptions of the phenomena in our environment. A phenomenographic analysis, one of qualitative research methods, was conducted to determine the views of teachers that teach Turkish to foreigners on teaching case-endings. The study was conducted by five instructors that carry out grammar courses at TÖMER at Gazi University. The data were collected through semi-structured interview conducted face-to-face. The results showed that instructors used appropriate activities as well as inappropriate one while teaching Turkish case-endings to teachers. In this respect, the following suggestions can be made on the basis ofthe present research: Concretization should be utilized in the teaching of case markers which have an abstract quality. There should be a consensus in the literature as to the order in which case markers should be presented to students. Teachers of Turkish as a foreign language should increase the number of practices in order to reinforce the use of these markers. Only the target language, that is, Turkish must be used in the teaching of case markers. The present study aims to explore the experiences of teachers of Turkish as a foreign language with regard to case markers. Through studies on the teaching of Turkish as a foreign language, such experiences related to teaching domains can be uncovered.

___

AÇIK, Fatma, “Türkiye’de Yabancılara Türkçe Öğretilirken Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu 2008, KKTC, http://turkoloji.cu.edu.tr/(ET. 11.10.12).

AKDOĞAN, Gülser, Yabancıların Türkçe Öğreniminde Ad Durumu ve Çekim Açısından Sık Rastlanan Yanlışlar ve Nedenleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1993.

ARSLAN, Mustafa, Yabancılara Türkçe Öğretim Kılavuzu Temel Seviye, Uluslararası Burç Üniversitesi Yayınları, Sarajevo, 2010.

AYDIN, Özgür, “Türkçede Belirtme Durumu Ekinin Öğretimi Üzerine Bir Gözlem”, Dil Dergisi, S: 52 (1997), s. 5-17.

BANGUOĞLU, Tahsin, Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.

BÖREKÇİ, Muhsine, “Türkçe Öğretiminin Yüzeysel Yapıyı Esas Alan Yaklaşımı ve Bunun Sonuçları”, Dil Dergisi, S: 77 (1999), s. 27-35.

Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni Öğrenme-Öğretme-Değerlendirme, MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2009.

EDİSKUN, Haydar, Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1999.

EKER, Süer, Çağdaş Türk Dili, Grafiker Yayınları, Ankara, 2002.

ERGİN, Muharrem, Türk Dilbilgisi, Bayrak Yayınları, İstanbul, 1992.

ERSOY, Sergül, Türkçe Öğrenen Yabancıların Yazılı Anlatım Yanlışlarının Dil Bilgisi Açısından Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1997.

GENCAN, Tahir Nejat, Dilbilgisi, Ayraç Yayınları, İstanbul, 2001.

GÜLSEVİN, Güler, “Türkçede Sıra Dışı Ekler ve Eklerin Tasnif Tanımlanma Sorunu Üzerine”. V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı Bildirileri Birinci Kitap, TDK Yayınları, Ankara 2004, s.1267-1283.

GÜVEN, Esra, Yabancıların Türkçe Öğrenirken Ad Durum Eklerinde Yaptıkları Hataların Çözümlenmesi ve Bu Hataların Giderilmesine Yönelik Öneriler, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2007.

HATİPOĞLU, Vecihe, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1972.

HENGİRMEN, Mehmet, Almanlara Türkçe Öğretimi. Kuram ve Uygulama, Engin Yayınevi, Ankara, 1994.

KARABABA, Canan, “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi ve Karşılaşılan Sorunlar”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C: 42 S: 2 (2009), s. 265–277.

KORKMAZ, Zeynep, Türkiye Türkçesinin Grameri(Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2003.

MERT, Osman, “Türkçede Hâl Kategorisi ve Öğretimi”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 21 (2003), s. 25-31.

ÖZ, Nurdane, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Ad Durum Ekleri ve Bir İzlence Önerisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2002.

ÖZBAY, Murat, Türkçe Özel Öğretim Yöntemleri I, Öncü Basımevi, Ankara, 2007.

ÖZKAN, Aydanur, Yabancıların Türkçeyi Öğrenmeleri Esnasında Yaptıkları İsim Hâl Ekleri Yanlışları ve Bu Konunun Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1992.

ŞAHİN, Metin, Güvenlik Bilimleri Fakültesinde Öğrenim Gören Yabancı Öğrencilerin Türkçe Öğrenirken Karşılaştıkları Zorluklar, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2008.

YILDIRIM, Ali. ve İİMİEK, Hasan, Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2008.

YILDIRIM, Hatice Çiğdem, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Türkçe Dil Bilgisi ve Durum Eklerine İlişkin Öğrenci Görüşleri, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2011.

YÜCE, Sefa, “İletişim ve Dil: Yöntemler, Avrupa Dil Portföyü Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi”, Journal of Language and Linguistic Studies, C: 1 S:1 (2005), s. 81–88.