ETİK KODLARI BAĞLAMINDA KURUMSAL ETİK İLKELERİN İNCELENMESİ: İSTANBUL SANAYİ ODASI TÜRKİYE'NİN 500 BÜYÜK SANAYİ KURULUŞU ÖRNEĞİ

Bir işletmenin ekonomik, siyasal, sosyal ve çevresel sorumluluklarından yola çıkan iş etiği, çalışma koşulları, dürüstlük, şeffaflık ve çevre kirliliğini önleme gibi unsurları kapsamaktadır. İş etiği ilkeleri, kurumsal değerlerin belirlenmesinde ve tanımlanmasında, çalışanların etik ikilemlerine çözüm sunulmasında, iş yerinde güven duygusunun gelişmesinde ve işletmeye yönelik güvenilir bir itibarın oluşmasında yarar sağlamaktadır. Çalışma, Türkiye'de faaliyet gösteren işletmelerin etik ilkelerini incelemeyi ve etik bakış açılarını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda, İstanbul Sanayi Odası'nın 2014 için belirlediği 500 işletmenin resmi web sayfaları incelenmiş ve etik ilkeleri araştırılmıştır. Araştırmada, 75 işletmenin etik ilkelerini belirlediği ve kamuya beyan ettiği tespit edilmiştir. Bu işletmenin etik ilkeleri içerik analizi yöntemi kullanılarak, iki kategoride toplam 54 madde ile değerlendirilmiştir. Buna göre, işletmelerde etik ilkelerin varlığının düşük düzeyde olduğu, işletmelerin Küresel İlkeler Sözleşmesi ve Kurumsal Yönetim İlkeleri gibi standartlaşmış ilkeler yanında kendilerine özgü etik ilkeleri tercih ettiği, bazı işletmelerin etik ilkeleri farklı algılaması nedeniyle kurumsal değerlerini etik ilkeler olarak kullandığı görülmektedir. İşletmeler, öncelikli sorumluluk alanlarını, sağlıklı ve uygun çalışma koşulları olarak düşünmekte, kişilerin tacizden uzak ve eşit şartlarda çalışmasını önemsemekte, çalışanlarından işletmeyi ve kendilerini zor duruma düşürecek hareketlerden sakınmalarını sorumlulukları, çevrelerine zarar vermeyecek biçimde hareket etmeleri, toplumu sosyal yönlerden desteklemeleri ve siyasi faaliyetlerde bulunmamaları gibi konularda yoğunlaşmaktadır.

ANALYZING THE CODE OF ETHICS IN VIEW OF CORPORATE ETHICS: THE CASE OF ISTANBUL CHAMBER OF INDUSTRY THE TOP 500 LARGEST INDUSTRIAL ORGANIZATIONS OF TURKEY

Business ethics - which stem from a business' economic, political, social and environmental responsibilities - cover such factors as working conditions, honesty, transparency and prevention of environmental pollution. Principles of business ethics pay dividends in determining and defining institutional values, offering solutions to employees' moral dilemmas, building trust in the workplace and developing a business's esteem. This paper aims to study the ethical principles of businesses that operate in Turkey and to reveal their notion of ethics. To this end, the official websites of the 500 largest businesses that were announced by the Istanbul Chamber of Commerce in the year 2014 have been examined and the ethical principles of these companies investigated. The investigation revealed that 75 of these have determined and declared their ethical principles. The ethical principles of these 75 businesses have been evaluated using a content analysis method which consists of two categories and 54 entries. It has been observed that businesses in general have little regard for ethical principles, that they prefer to have their own custom ethical principles in addition to such standardized ones as those defined in Global Principles Agreement and in Institutional Management Principles and that some businesses - because they perceive ethical principles in a different way - perceive their institutional values as ethical principles. Businesses consider providing safe working conditions as their primary responsibility, pay importance to employees' enjoying harassment-free and equal conditions and expect them to refrain from doing things that would place themselves and the business in an awkward position. As for their responsibilities towards the society, they put emphasis on such subjects as operating in a manner that is not harmful to the environment, supporting the society socially and not to get involved in political activities.

PDF

___

Adam, Avshalom M. & Rachman-Moore, Dalia (2004). The Methods Used to Implement An Ethical Code of Conduct and Employee Attitudes. Journal of Business Ethics, 54, 225-244.
Adams, Janet S., Tashchiari, Armen & Shore, Ted H. (2001). Codes of Ethics As Signals For Ethical Behavior. Journal of Business Ethics, 29, 199-211.
Akbaş, Türkmen T. (2010). Örgütsel Etik İklimin Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Mobilya Sanayi Büyük Ölçekli İşletmelerinde Görgül Bir Araştırma. KMÜ Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12, 121-137.
Arıcıoğlu, M. A. ve Tutan, A. (2008). Etik Etkisini Geliştirme Modeli ve Bir Uygulama Etik Etkisini Geliştirme Modeli Ve Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 30, 47-76.
Arslan, Mahmut Ve Berkman, Ümit (2009). Dünyada ve Türkiye'de İş Etiği Ve Etik Yönetimi. İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
Ashkanasy, Neal M., Falkus, Sarah & Callan, Victor J. (2000). Predictors of Ethical Code Use and Ethical Tolerance in The Public Sector. Journal of Business Ethics, 25, 237-253.
Aydın, İnayet P. (2001). Yönetsel Mesleki ve Örgütsel Etik. Ankara: Pegem A Yayınları.
Başpınar, Nuran Ö. ve Çakıoğlu, Demet (2012). Meslek Etiği. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Boone, Louis E. ve Kurtz, David L. (2013). Çağdaş İşletme. Ankara: Nobel Yayıncılık
Çalışkan, Abdullah (2015). Örgütsel Adaletin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: Etik İkliminin Aracılık Rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1, 115-141.
Doğan, Selen Ve Karataş, Abdullah (2011). Örgütsel Etiğin Çalışan Memnuniyetine Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 37, 1-40.
Erwin, Patrick M. (2011). Corporate Codes of Conduct: The Effects of Code Content and Quality On Ethical Performance. Journal of Business Ethics, 99, 535-548.
Geçikli, Fatma (2008). Halkla İlişkiler ve İletişim. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Güçlü, Abdülbaki, Uzun, Serkan, Uzun, Erkan Ve Yolsal, Ü. Hüsrev (2002). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları
Gül, Hasan Ve Gökçe, Hakan (2008). Örgütsel Etik ve Bileşenleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 13,377-389.
Gül, Hasan ve İnce, Mehmet (2014). Etik Liderlik ve Örgütsel Adalet Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7, 127-150.
Hill, Ronald P. & Rapp, Justine M. (2014). Codes of Ethical Conduct: A Bottom-Up Approach. Journal of Business Ethics, 123, 621-630.
Hite, Robert E, Bellizzi, Joseph A. & Fraser, Cynthia (1988). A Content Analysis of Ethical Policy Statements Regarding Marketing Activities. Journal of Business Ethics, 7, 771-776.
Http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?Mevzuatkod=7.5.8044&Mevzuatıliski=0&Sourcex mlsearch=
Http://www.spk.gov.tr/Displayfile.Aspx?Action=Displayfile&Pageid=66&Fn=66.Pdf&Submenuhe ader=Null
Kaya, Can T. ve Ergüden, A. Engin (2014). Muhasebe, Kurumsal Yönetim ve Etik Üçgeninde, Etik Kod Uygulamalarının Önemi: Borsa İstanbul'da İşlem Gören Şirketlerde Etik Kod Uygulaması Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 4, 49-68.
Küçükoğlu, Mübeyyen T. (2012). Etik Değerler ve Etiğin Kurumsallaşması. Hukuk Ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4, 177-185.
Marnburg, Einar (2000). The Behavioral Effects of Corporate Ethical Codes: Empirical Findings and Discussion. Business Ethics: A European Review, 9, 200-210.
Mccraw, Harrison, Moffeit, Kathy S. & O'Malley, John R. (2009). An Analysis of The Ethical Codes of Corporations And Business Schools. Journal of Business Ethics, 87, 1-13.
Mckinney, Joseph A., Emerson, Tisha L. & Neubert, Mitchell J. (2010). The Effects of Ethical Codes on Ethical Perceptions of Actions Toward Stakeholders. Journal of Business Ethics, 97, 505-516.
Murphy, Patrick E. (1995). Corporate Ethics Statements: Current Status and Future Prospects. Journal of Business Ethics, 14, 727-740.
On İlke. (B.T.). 5 Haziran 2015, Http://Www.Globalcompactturkiye.Org/Global-CompactTurkiye/10ilke/
Özalp, Envar ve Kırel, Çiğdem (2010). Örgütsel Davranış. Bursa: Etkin Yayınevi.
Özdemir, Erkan (2009). Pazarlama Araştırmasında Etik Karar Alma. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64, 119-144.
Özgener, Şevki (2009). İş Ahlakının Temelleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Preuss, Lutz (2009). Ethical Sourcing Codes of Large UK-Based Corporations: Prevalence, Content, Limitations, Journal of Business Ethics, 88, 735-747.
Saylı, Halil ve Uğurlu, Özlem Y. (2007). Kurumsal İtibar Ve Yönetsel Etik İlişkisinin Analizine Yönelik Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 12, 75-96.
Saylı, Halil, Ağca, Veysel, Kızıldağ, Duygu ve Uğurlu, Yaşar (2009). Etik, Kurumsal İtibar Ve Kurumsal Performans İlişkisini Belirlemeye Yönelik İlk 500 İşletme İçinde Yapılmış Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 14, 171-180.
Schulze, Nergis (1997). İşletme Etiği Konusuna Kavramsal Yaklaşım. Amme İdaresi Dergisi, 30, 4, 35-51.
Somers, Mark J. (2001). Ethical Codes of Conduct And Organizational Context: A Study of The Relationship Between Codes of Conduct, Employee Behavior and Organizational Values. Journal of Business Ethics, 30, 185-195.
Stevens, Betsy (1994). An Analysis of Corporate Ethical Code Studies. Journal of Business Ethics, 13, 63-69.
Stevens, Betsy (1996). Using The Competing Values Framework to Assess Corporate Ethical Codes. The Journal of Business Communication, 33, 71-84. Stevens, Betsy (2008). Corporate Ethical Codes: Effective Instruments for Influencing Behavior. Journal of Business Ethics, 78, 601-609.
T.C. Başbakanlık (2004). Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri İle Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. 3 Haziran 2015,
T.C. Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) (2011). Kurumsal Yönetim İlkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasına İlişkin Tebliğ. 10 Haziran 2015,
Tucker, Letvis R., Stathakopolous, Vlasis & Patti, Charles H. (1999). A Multidimensional Assessment of Ethical Codes: The Professional Business Association Perspective. Journal of Business Ethics, 19, 287-300.
Ünsal, Ahmet (2009). Kurumsal Etik Değer Uygulamalarında Kurumsal Söz Yasası'nın Gerekliliği. Kamu Etiği Sempozyumu Bildirileri Kitabı içinde. (S.897-915). Ankara: TODAİ Yayınları.
Ünsal, Ahmet ve Akdoğan, Nalan (2009). İMKB'de İşlem Gören Holding İşletmelerin Kurumsal Etik Değerlere Uyum Düzeylerinin Karşılaştırılması Üzerine Bir İnceleme. MÖDAV, 3, 1-18.
Verbos, Amy K., Gerard, Joseph A., Forshey, Paul R., Harding, Charles S. & Miller, Janice S. (2007). The Positive Ethical Organization: Enacting A Living Code of Ethics And Ethical Organizational Identity. Journal of Business Ethics, 76, 17-33.
Vitell, Scott J. & Hidalgo, Encarnacion R. (2006). The Impact of Corporate Ethical Values And Enforcement of Ethical Codes on The Perceived Importance of Ethics In Business: A Comparison of U.S. and Spanish Managers. Journal of Business Ethics, 64, 31-43.
Vural, Z. Beril Akıncı ve Coşkun, Gül (2011). Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Etik. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1, 61-87.
Yurtsever, Gülçimen (2000). Şirket Etik Kodu: Hazırlanışı, Uygulanışı ve İçeriği. Ankara: Barış Yayınları.