AYŞE SAĞSÖZ, REYHAN MİDİLLİ SARI, DERYA ELMALI ŞEN, SELDA AL ŞENSOY

1938-1960 YILLARI ARASI CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK MİMARLIĞI

1938-1960 Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı dünyada ve ülkede geçerli olan politik, ekonomik, siyasal ve sosyal değişimlerin neden olduğu bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dönem incelendiğinde iki ana eğilim dikkati çekmektedir. Bunlardan ilki 1938'de Atatürk'ün ölümünden sonra ve II. Dünya Savaşı'nın başlamasıyla geçerlilik kazanan ve 1940ların sonlarına kadar süren II. Ulusal Mimarlık Dönemi ve ikincisi ise savaş sonrası dönemde ortaya çıkarak 1960lara kadar etkinliğini sürdüren, Mimarlıkta Liberalizm olarak adlandırılabilecek olan 1950-1960 arası dönemdir. Çalışma kapsamında, bu iki anlayış oluşumları, özellikleri ve etkileri bağlamında ele alınmıştır. Ayrıca, döneme hâkim olan söz konusu mimarlık anlayışlarına ek olarak, 1938-1960 yılları arasında konut sorunu ve kentleşme, mimarlık eğitimi ve mimarların örgütlenmesi konularının ön plana çıktığı ve bu alanlarda önemli gelişmeler olduğu saptanmıştır. Bu nedenle, çalışma bütünlüğünü sağlamak amacıyla konut sorunu ve kentleşme, mimarlık eğitimi ve mimarların örgütlenmesi konuları 1938-1960 yıllarının tamamını kapsayacak biçimde ayrı başlıklar halinde ele alınmıştır. Her iki dönemde sahip oldukları nitelikler bakımından Cumhuriyet Mimarlığı'na çeşitli katkılarda bulunmuştur. Bu katkıların başında Türk Evi'nin sistemli bir biçimde analiz edilmesi, yerelliğe dönüş, konut sorununun çözümüne kavramsal bir başlangıç yapılması, yeni gereksinimlerin neden olduğu yeni yapı türlerinin üretilmesi, uluslararası üslup etkileri, meslek örgütünün kurulması ve mimarlık eğitiminin Anadolu'da da verilmeye başlanması gelmektedir

1938-1960 REPUBLICAN PERIOD OF TURKISH ARCHITECTURE

1938-1960 Republican Period of Turkish Architecture was a period that was caused by prevalent political, economic and social changes in the world and our country. Two main tendencies are become prominent when that period is analyzed. The first one is II. National Architectural Period that became valid after the death of Atatürk in 1938 and by the beginning of II. World War and that continued up to the end of 1940s. And the second one is called Liberalism in Architecture that includes the periods between 1950-1960 which was raised in the postwar period and continued its validity up to 1960s. Within the study, these two tendencies are discussed in the context of their formations, characteristics and influences. Besides, in addition to the tendencies those were prominent in between 1938-1960, it is determined that the issues of housing problem, urbanization, architectural education and organization of architects came to the forefront and important progressions were occurred in these areas. Therefore, the issues of housing problem, urbanization, architectural education and organization of architects are discussed below separate titles comprising the whole of 1938-1960 years for providing the unity of the study. Both periods made various contributions to Republic Architecture in terms of their features. Systematic analyses of Turkish House, revolution of locality, making a conceptual beginning to the solution of housing problem, constructing new buildings that were caused by new requirements, the impacts of international style, foundation of trade body and giving architectural education in Anatolia were the main contributions of the named periods

PDF

___

ALSAÇ, O., “Saraçoğlu Mahallesi”, Mimarlık Dergisi, sayı 3, (1945), s. 6
ALSAÇ, Ü., “İkinci Ulusal mimarlık Dönemi”, Modern Türk Mimarlığı, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara 2005, s.99-108.
ALSAÇ, Ü., Türkiye’deki Mimarlık Düşüncesinin, Cumhuriyet Dönemindeki Evrimi, KTÜ İnşaat ve Mimarlık Fakültesi, Trabzon 1976.
ANONİM, Mimarlık ve Şehircilik Müsabakalarına Ait Yönetmelik, Mimarlık Dergisi, sayı 3-4, (1952), s.28
BATUR, A., A Concise History: Architecture in Turkey During The 20thCentury, Chamber of Architects Publications, Ankara 2005.
ELDEM, S. H., “Yerli Mimariye Doğru”, Arkitekt, sayı 3-4, (1940), s.69.
KIRIMLI, A., “50 Yıllık Cumhuriyet Mimarlığı Üzerine”, Mimarlık Dergisi, sayı 7, (1974), s.17- 18
KORTAN, E., 75 Yılda Türkiye’de Planlama/Kentleşme-Koruma Politikaları ve Mimarlık, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara 2000, s. 97-105.
KORTAN, E., Türkiye’de Mimarlık Hareketleri ve Eleştirisi (1950-1960), Ankara 1971.
SARIOĞLU, M., “Ankara” Bir Modernleşme Öyküsü (1919-1945), T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001.
SEY, Y., “Yeni Vatandaşların barındırılması: Konut Politikaları ve Toplu Konut”, Modern, Türk Mimarlığı, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara (2005), s.159-181.
SONAD, S., “Ankete Cevap”, Mimarlık Dergisi, sayı 4, (1944), s.7.
SÖYLEMEZOĞLU, H. K., “Mimarlığımız 1923-1950”, Mimarlık Dergisi, sayı 2, (1973), s. 24-31
SÖZEN, M., Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1984.
TAPAN, M., Uluslararası Üslup: Mimarlıkta Liberalizm, Modern Türk Mimarlığı, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara 2005, s. 111-122.
TEKELİ, D., Türkiye’de Mimarlığın Gelişiminin Toplumsal Bağlamı, Modern Türk Mimarlığı, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara 2005, s.15-35.
URAL, S., Türkiye’nin Sosyal Ekonomisi ve Mimarlık, Mimarlık Dergisi, sayı 123-124, (1974), s.5-51
URL- 3 http://www.panoramio.com
URL- 4 http://www.edebiyadvesanatakademisi.com
URL-1 2012. www.aev.org.tr
URL-2 2012. www.mimarlikmuzesi.org.tr
URL-5 http://mehmet-conservation.blogcu.com
URL-6 2014. http://www.skyscrapercity.com
URL-7 2012. http://v3.arkitera.com/news.php?action=displayNewsItem&ID=55850
URL-8 2011. http://www.mmr.yildiz.edu.tr
ÜNSAL, B., “Mimarlığımız 1923-1950”, Mimarlık Dergisi, sayı 2, (1973), s.34-42.