EMİN ÖZDEMİR’İN ÇOCUK KİTAPLARINDA YAZINSAL TÜR ÇEŞİTLİLİĞİ VE YAZINSAL TÜRLERİN ANLATI İÇİNDEKİ İŞLEVLERİ

Bir dili öğretmek için kullanılabilecek en önemli araç, o dille ortaya konan ve o dilin konuşulduğu topluma ait kültürü yansıtan yazınsal metinlerdir. Bu nedenle yazınsal tür çeşitliliğine yer veren çocuk kitaplarının ana dili eğitimi sürecinde sıklıkla yer alması gerekmektedir. Türkçenin farklı anlatım yolları aracılığıyla inceliklerinin duyumsatılması ve farklı lezzetlere sahip yazınsal türlerinin okurlar ile buluşması için nitelikli çocuk kitaplarına olan gereksinim gün geçtikçe artmaktadır. Ana dili eğitimi ve okuma kültürünün ancak doğru hazılanmış çocuk kitapları ve bilinçli bir okuma alışkanlığı ile kazanılacağı düşünüldüğünde, Emin Özdemir'in çocuk kitaplarının; okuru sözcüklerin estetik diliyle tanıştıracağı ve yazınsal türleri ele alış şekliyle ana dilinin güzelliğini duyumsatacak önemli araçlar olduğu düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı, Emin Özdemir'in "Yarışmalar Kenti", "Ölümsüzlük Gezegeni", "Mutlukent'in Yöneticisi" adlı çocuk kitaplarında yer alan yazınsal türleri ve yazınsal türlerin anlatı içindeki işlevlerini belirlemektir. Araştırmanın verileri, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Araştırmada, yazarın çocuk kitaplarında yer alan metinler, metin türlerine göre sınıflandırılmış ve metinlerin yazınsal türlere göre dağılımları belirlenmiştir. Çocuk kitaplarındaki dağılımları belirlenen yazınsal türler, tür özellikleri açısından incelenerek anlatı içerisindeki işlevleri açısından değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Emin Özdemir'in incelenen üç çocuk kitabında on beş yazınsal türe yer verildiği, özellikle masal, şiir, öykü, bilmece ve mektup gibi yazınsal türlerin ağırlıklı olarak anlatı içinde kullanıldığı belirlenmiştir. Kitaplarda yer alan yazınsal türlerin, metni didaktik bir anlatımdan uzaklaştırarak metnin kurgusal yapısını geliştirdiği görülmektedir. Kitap içindeki her yazınsal metnin, çocuk okurun dil becerilerini geliştirmesinin yanı sıra yazınsal türlere ilişkin farkındalığını arttırarak farklı türler aracılığıyla edebiyata, okuma ve yazmaya ilişkin olumlu tutum geliştirmesini destekleyeceği düşünülmektedir

DIVERSITY OF LITERARY GENRES AND THE FUNCTIONS OF LITERARY GENRES WITHIN THE NARRATION IN EMIN ÖZDEMIR’S CHILDREN’S BOOKS

The most important tool for teaching a language is the literary texts that are produced in that language and reflect the culture of the society where that language is spoken. Thus, children’s books with a diversity of literary genres should be frequently included in the process of native language education. The need for qualified children’s books is increasing day-by-day in order to show the subtleties of Turkish via different means of narration and bring the readers together with literary genres of different taste. Considering that it is only possible to receive native language education and reading culture by means of correctly prepared children’s books and a conscious habit of reading, it is believed that Emin Özdemir’s children’s books that include many literary genres will present the aesthetic language of words to the readers and are important tools for showing the beauty of their native language with the way they handle the literary genres. The objective of this study is to determine the literary genres and the functions of the literary genres in the narration in Emin Özdemir’s children’s books titled the “City of Competitions”, “Planet of Immortality”, and “Governor of the Happy City”. Data of the research were collected through document review, one of the qualitative research methods. In the research, the texts in the children’s books of the author were classified by literary genres, and the distribution of the texts by literary genre was determined. The literary genres, of which distribution in children’s books were determined, were examined in terms of the features of the genres and assessed by their functions in the narration. As a result of the study, it was determined that fifteen literary genres (tale, poem, short story, anecdote, memory, legend, letter, diary, autobiography, drama text, riddle, song, folk song, lament, lullaby) were included in three children’s books written by Emin Özdemir; and such literary genres as tale, poem, short story, riddle and letter were particularly used in the narration. It is observed that the literary genres in the books take the text away from a didactic narration and develop the fictional structure of the text. It is believed that each literary text in the book will support the development of positive attitudes towards literature, reading and writing through different genres by raising awareness towards literary genres among children in addition to developing their language skills. The books in question are considered important sources for providing examples of many literary genres with a single book in the process of teaching literary genres in the context of teaching Turkish.

PDF

___

ATILGAN, Arzu. (2011). Emin Özdemir’in Dil, Edebiyat ve Eğitim Anlayışı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
BAŞ, Bayram. (2003). “Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metin Türleri Üzerine Bir İnceleme”. TÜBAR-XIII-Bahar. s.257-265.
BORATAV, Pertev Naili. (1982). Türk Masalları. Türk Folkloru. S.36, s.3. İstanbul: Türk Folkloru.
GEÇGEL, Hulusi ve GÜLEÇ, Hafize Ç. (2012). Çocuk Edebiyatı Okul Öncesinde Edebiyat ve Kitap. İstanbul: Kriter Yayınevi.
GÖÇER, Ali (2010). “Türkçe Öğretiminde Çok Uyaranlı Bir Öğrenme Ortamı Oluşturmak İçin Seçkin Edebî Ürünlerden Yararlanma”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 27 (341-369).
GÜLERYÜZ, Hasan. (2002). Yaratıcı Çocuk Edebiyatı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
KARAHAN, Akartürk. (2010). “Emin Özdemir”, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, (Özel Sayı: 700. Sayı), s. 543-550.
KAVCAR, Cahit, OğUZKAN, Ferhan ve AKSOY, Ömer. (2007).Yazılı ve Sözlü Anlatım. Ankara: Anı Yayıncılık.
KOLAÇ, Emine. (2009). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tür Açısından Değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 594-626. (Erişim: http://www.insanbilimleri.com)
MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (6, 7, 8. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Genel Müdürlüğü.
OGUR, Erol. (2009). Cahit Sıtkı Tarancı’nın Şiirlerinde Çocuk Edebiyatına Kaynaklık Eden Türlerin Kullanılması/ The Instances of Children Literature Genres in Cahit Sıtkı Tarancı’s Poetry, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 4/1, Winter 2009, p. 1155-1173. http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1584650817_6.%20Erol%20Ogur.pdf
ÖZBAY, Murat ve ÇEÇEN, Mehmet Akif. (2012). “Türkçe Ders Kitaplarında (6-8. sınıflar) Yer Alan Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi”. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(1), 67-76.
ÖZDEMİR, Emin. (1999). Yazınsal Türler. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
ÖZDEMİR, Emin. (2014). Mutlukent’in Yöneticisi. (14. Baskı). Ankara: Kök Yayınevi.
ÖZDEMİR, Emin. (2011). Ölümsüzlük Gezegeni. (3. Baskı). Ankara: Kök Yayınevi.
ÖZDEMİR, Emin. (2014). Yarışmalar Kenti. Ankara: Bilgi Yayınevi.
ÖZDEMİR, Emin. (2006). “Mutlukent’in Yöneticisi’nin Yaradılış Öyküsü”, II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, Ankara: Ankara Üniversitesi.
ÖZTÜRK, Burcu. (2015). “Türkçe Öğretiminde Çocuk Kitaplarından Yararlanma Örneği: Mutlukent’in Yöneticisi”. Türk Dili Dergisi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı. s.585- 592.
SEVER, Sedat. (2013). Çocuk ve Edebiyat. (7. Baskı). İzmir: Tudem.
SEVER, Sedat. (2013). Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. İzmir: Tudem.
TDK. (2010). Türkçe Sözlük. (11. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TÜMER, Cem Ş. (2009). Edebiyata ve Çocuk Edebiyatına Bir Kaynak Olarak Bazı Cumhuriyet Devri Yazarlarının Çocukluk Anıları ve Çocukluk Dönemlerini Etkileyen Şartlar/Childhood Memories and Contditions Affecting Their Childhood Periods of the Writers in Republic Period as a Source of Liderature and Children’s Literature, TURKISH STUDIES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 4/1-I, Winter 2009, p.1073-1102. http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20EDEBIYATI/cem_sems_tumer_edebiyata_k aynak_olarak_yazar_cocukluk_anilari.pdf
UĞURLU, Seyit B.(2010). Çocuk Edebiyatı Eleştirisi/Children’s Literature Criticism. TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 5/3, Summer 2010, p. 1921-1945. http://www.turkishstudies.net/Makaleler/1466564553_87uğurlu_seyit_battal.pdf
YALÇIN, Alemdar ve AYTAŞ, Gıyasettin. (2005). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.