DÜNDEN BUGÜNE BALKANLARDA BİR BAŞKENT: EDİRNE VE EDİRNE’DE YAŞAM

Edirne’nin, Orta Asya kökenli bir kavim olan Trakların göç ederek yerleşmeleri sonucunda kurulduğu bilinmektedir. Ancak daha sonra, Makedonya Kralı Büyük İskender döneminde Roma İmparatoru olan Hadrianus tarafından şehir adeta tekrar kurulmuş ve yeniden inşa edilmiştir. Bu imparatorun adına izafeten de Hadrianapolis olarak anılır olmuştur. Şehir bir ara Bulgarların hakimiyetine girmiş ve 1361 yılında I. Murat döneminde Lala Şahin Paşa kuvvetleri tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Roma İmparatorluğunun hakimiyetinde kalmıştır. 1453 yılında gerçekleşecek olan İstanbul’un fethine kadar geçen 92 yıl boyunca Osmanlı Devleti’nin başkenti olan şehir, sonraki dönemde “Paşa Sancağı” ismi ile Rumeli Beylerbeyliği’ne tabi bir vilayet haline gelmiştir. Edirne XII yy.’a gelindiğinde Avrupa’nın en büyük ve önemli beşinci şehri olmuş ve adeta İmparatorluğun üniversite kenti olarak bilinir olmuştur. Edirne pek çok siyasî ve askerî olaylara tanık olduğu gibi aynı zamanda tarihi boyunca önemli kültür olaylarının da çokça yaşandığı bir şehir olmuştur. Mesela İmparatorlukta meydana gelen Mimarî yenilikler bu kentin gösterişli eserleri ile birlikte gelmiş; yine süsleme ve hat sanatının en güzel ve önemli örnekleri Edirne’de ortaya konulmuş, medreselerinde oldukça yoğun ilmî münakaşalar yaşanmış, tıp literatürüne geçen ilk deneysel uygulamalar bu şehirde yaşanmıştır. Esas kimliğini Osmanlı yüzyıllarında bulan ve devletin İstanbul’un fethinden sonra ikinci önemli şehri olan Edirne, tarih boyunca kültürel mirasımızın en çok hissedildiği gerçek bir Osmanlı şehri olmuştur. Kimliğini asıl Osmanlı döneminde bulan ve imparatorluğun ikinci kenti olan Edirne, tarih boyunca Sultan II. Murat dönemi Edirne’nin gelişimi açısından en verimli yıllar olmuştur. Bu dönemde şehir, hızlı bir gelişim göstermiştir. 1424 ve 1439 yılları arasındaki dönemde Edirne, pek çok yabancı elçi, heyet ve hükümdar tarafından ziyaret edilmiştir. Bu dönemde hamam, cami, medrese, köprü ve imaret gibi pek çok eser inşa edilmiştir. Ayrıca bu dönemde Edirne, Şehzade düğünlerine de sahne olmuştur (hükümdarın çocukları şehzade Mehmet ve şehzade Alaaddin için görkemli sünnet düğünleri yapılmıştır). Ayrıca Tunca Nehri boyunda ikinci bir sarayın yapımına da bu dönemde başlanmıştır. II. Murat, Edirne’yi bir askeri üs olarak değerlendirmiş ve pek çok seferi Edirne’den yönetmiştir. İstanbul fethedildikten sonra her ne kadar hükümetin merkezi buraya taşınsa da Edirne, Osmanlı Devleti’nin fikrî başkenti olmaya devam etmiş ve önemini bir süre daha korumuştur. Nitekim II. Mehmet de İstanbul’un fethinden sonra Edirne’yi bırakmamış ve sıklıkla buraya gelmiştir. Babasının Edirne Sarayı içinde inşa ettirdiği sarayı daha da genişletip, güzelleştirmiştir. Yine o dönemde Hacı Alemüddin Medresesi, Zağnos Paşa ve Ayşekadın Camileri inşa edilmiştir.a kültürel mirasımızın en yoğun olarak hissedildiği bir şehir olmuştur.

A CAPITAL IN THE BALKANS FROM PAST TO PRESENT: LIFE IN EDIRNE AND EDIRNE

It is known that Edirne was founded by the Thracians who migrated from Central Asia in the early ages and settled there. Afterwards, the city was reconstructed as if it had been rebuilt by Hadrian, one of the Roman Emperors during the reign of Alexander the Great, and was named as Hadrianopolis. Some time under Bulgarian rule and remained under Byzantine rule until it was conquered by Lala Shahin Pasha in 1361 during the reign of Murat I. The city, which was the capital of the Ottoman Empire for 92 years until the conquest of Istanbul in 1453, remained a province with the name of “Pasha Sanjak’’ depends on Grand Seignior Rumeli in the later years. Known as the university city of the Empire, it became the fifth largest city in Europe in the XII century. Edirne has been a city of intense cultural events throughout history. Architectural innovations came from the structures of this city; The best examples of calligraphy and decorative arts are given here, many madrasas witnessed intense discussions, and the first applications in the history of medicine began here. Edirne which has been the second city of the empire, found its identity during the Ottoman period and has been the city where our cultural heritage has been felt most intensively throughout history. The period of Sultan Murat II was one of the most productive years for the development of Edirne. During this period, the city developed rapidly. During the period between 1424 and 1439, Edirne was visited by many foreign ambassadors, delegations and monarchs. During this period, many works such as baths, mosques, madrasas, bridges and imaret were built. Also during this period, Edirne, became the scene of the Prince's weddings (the ruler's children prince Mehmet and prince Alaaddin grand circumcision ceremonies were held). Also, the construction of a second palace along the Tunca River began in this period. Murat II considered Edirne as a military base and led many expeditions from Edirne. Although the center of the government moved there after the conquest of Istanbul, Edirne continued to be considered as the capital of the Ottoman Empire and maintained its importance for a while. As a matter of fact, Mehmet II did not desist Edirne after the conquest of Istanbul and came here often. The palace built by his father in Edirne Palace was further expanded and turned into a very beautiful sight. In that period, Hacı Alemüddin Madrasa, Zagnos Pasha and Ayşekadın Mosques were built.

PDF

___

Dahiliye Nezareti İdare-i Umumiye Evrakı (DH.İ.UM.), nr. 86/80.
Hariciye Nezareti Siyasi (HR.SYS), 1186/6; 216/30.
Hat-ı Hümayûn, (HAT), nr. 899/36496.
İrade Mesail-i Mühimme (İ.MSM), nr.1/5.
Sadaret Mektubi Kalemi Evrakı (A.MKT), nr.1-20.
Yıldız Esas Evrakı (Y.EE), nr. 84/113.
Yıldız Perakende Evrakı Hariciye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.HR), nr. 1/7.
Yıldız Perakende Evrakı Zabtiye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.ZB), nr.1/9.
Akçıl, N.Çiçek. (1988). Sarây-ı Cedîd, , c. 36. DİA.
Aktepe, M. (1988). Ahmed III, c. 2. DİA.
Alp, İ. (1990). Belgeler ve Fotoğraflarla Bulgar Mezâlimi (1878-1989), . Ankara: Trakya Üniversitesi Yayınları, .
Alp, İ. (1989). Bulgar Zulmünü Günümüze Kadar İntikal Ettiren Edirne ve Çevresindeki Şehitlikler. Ankara: Sevinç Matbaası.
Armaoğlu, F. (1975). Siyasî Tarihi (1789-1960), . Ankara: Kronik Kitap.
Aykut, M. Ş. (2010). Trakya’da Milli Mücadele Tarihi Malta Hatıratı ve Malta’da Türkler. (H. B. Dilan, Ed.) İstanbul.
Ayverdi, S. (1939). Türk Tarihinde Osmanlı Asırları. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
Babinger, F.(2003). Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı, İstanbul: Oğlak Yayınları
Beydilli, K. (1988). Mahmut II (Vol. 27). DİA.
Beydilli, K. (1988). Seim III (Vol. 36). DİA.
Bıyıkoğlu, T. (1978). Trakya'da Milli Mücadele. Ankara: TTK.
Danışmend, İ. H. (1972). Osmanlı Tarihi Kronolojisi. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
Efendi, Ahmed Bâdî. (2014), Riyâz-ı Belde-i Edirne, Hazırlayanlar Niyazi Adıgüzel-Raşit Gündoğdu, , İstanbul: Trakya Üniversitesi Yayınları
Emecen, F. (1988). İstanbul- İstanbul'un Fethi (Vol. 6). DİA.
Emecen, F. (1988). Süleyman I (Vol. 38). DİA.
Emecen, F. (1988). Selim I (Vol. 36). DİA.
Eyice, S. (1988). Edirne, , c. 10.DİA
Gökbilgin, M. T.(2016). Kanunî Sultan Süleyman, yayına hazırlayan Sabri Can Sannav, , İstanbul: Trakya Üniversitesi Yayınları
Hibri, A. (1996). Enisü’l-Müsâmirin, Edirne Tarihi 1360-1650. (R. Kazancıgil, Trans.) Edirne. İlgürel, M.(1998): Ahmed II, c. 2, DİA.
İnalcık, H.(1993) Edirne’nin Fethi, Edirne’nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı, Ankara: TTK,
İnalcık, H. (1988). MEHMET II. DİA.
İnalcık, H.(1988), Mehmed I, , c.28.DİA
Kantemir, D. (1980), Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi (trc. Özdemir Çobanoğlu), c. III Ankara:
Karal, E, Z. (1988). Osmanlı Tarihi, Ankara: TTK
Lamartine, A. D. (2011). Osmanlı Tarihi. (S. Bayram, Trans.) İstanbul: Kapı Yayınları.
Lady, M. (1977). Türkiye Mektupları 1717-1718, (trc. Aysel Kurutluoğlu), İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser
Mülayim, S. -Çobanoğlu, Ahmet,V, (1988): Selimiye Camii ve Külliyesi, c. 36, DİA.
Nutku, Ö. (1972). Dördüncü Mehmet’in Edirne Şenliği-1675, Ankara: TTK
Özcan, A. (1988). Buçuktepe Vak'ası DİA (Vol. 6)
Özcan, A. (2000). Anonim Osmanlı Tarihi: 1099-1166/1688-1704, Ankara: TTK
Özcan, A. (1988). Buçuktepe Vak’ası, , c. 6. DİA.
Özcan, A. (1988). Mahmud I, , c. 27. DİA.
Özcan, A. “Mehmed IV”, , c. 28. DİA.
Özcan, A. “Mustafa II”, , c. 31. DİA.
Öztuna, Y. (1988), Türk Tarihinden Yapraklar, , İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları (MEBY)
Peremeci, O. N. (2010). Edirne Tarihi. İstanbul: Resimli Ay Matbaası.
Sannav, S.C. (2005). Yakındönem Tarihimizde Limni Adası, İstanbu :İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi,
Sannav, S, C. (2011). Osman İmparatorluğu’na Elektrikli Telgrafın Girişi ve İstanbul’dan Edirne’ye Döşenen İlk Osmanlı Telgraf Hattı, Uluslararası Edirne’nin Fethinin 650. Yılı Sempozyumu Kitabı, 4-6 Mayıs
Sarınay, Y. (2012). Balkan Savaşları ve Sonuçları, 100. Yılında Balkan Harbi, Balkanlarda Müslüman-Türk Katliamı, Türk Yurdu, Kasım, 2012.
Sertoğlu, M. (2010). Mufassal Osmanlı Tarihi. (M. Cezzar, Ed.) Ankara: TTK.
Turan, Ş. (1988). Beyazıd II (Vol. 5). Dia.
Utku, Ö. (1972). Dördüncü Mehmet’in Edirne Şenliği-1675. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Tarihi. Ankara: TTK.
Usal, A. (n.d.). Retrieved from Edirne Tarihi: https://docplayer.biz.tr/4524941-Edirne-tarihi-vekulturu-ahmet-usal-edirne-vergi-dairesi-baskanligi.html
Yılmazer, Ziya (1988) : “Murad IV”, c. 31, DİA.