CAN GÖKNİL’İN ÖZGÜN BASKI RESİMLERİNDEKİ TÜRK MİTOLOJİSİ İMGELERİ

Mitler ortaya çıktıkları andan günümüze değin ozanlar, anlatıcılar, tabletler, duvar resimleri, heykeller ve benzeri şekillerde yeniden farklı farklı biçimlendirilerek varlığını devam ettirmiştir. Bu biçimlendirmelerde mitler yeni anlatım olanakları bularak her çağda her uygarlığın kendi mitolojisini oluşturmasıyla da sanatın bir parçası halini almıştır. Türk mitolojisi de kendine özgü yapısı ile birçok sanatçının eserlerinde öznel bir bakış açısıyla yeniden yorumlanarak günümüze kadar gelmiştir. Türk mitolojisinin derin köklerine uzanarak efsaneleri, kadim inançları, büyüleri gibi kültürel değerleri özgün baskı resim tekniklerini kullanarak bir anlatım biçimi olarak eserlerine yansıtmış sanatçılarımızdan birisi de Can Göknil’dir. Bu araştırmada Can Göknil’in özgün baskı resimlerinde Türk Mitolojisi imgeleri biçim, içerik ve anlatım yönünden incelenmiş ve Çağdaş Türk Özgün Baskı resmine yansımaları araştırılmıştır. Araştırma betimsel bir araştırma olup tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniğine uygun olarak konu ile ilgili basılı ve elektronik kaynaklar taranmış, müze ve özel koleksiyonlardan sanatçının eserleri araştırılmış, sanatçı hakkında yapılmış konuşmalar irdelenerek sanat eleştirmeni ve yazarların yorumları incelenmiştir. Araştırma sonucunda sanatçının özgün baskı resimlerinde kendine özgü yöntem ve tekniklerle Türk mitolojik konularından esinlenen anlatımcı ve simgesel bir üslup oluşturduğu görülmüştür. Sanatçının eserlerindeki mitsel objeler çoğunlukla simgeler ve imgeler vasıtasıyla kullanılarak özgün baskı tekniklerinden gravür tekniğiyle üretilmiştir. Sanatçının Türk mitolojisinin tanıtımı ve çağdaş yorumlara taşınmasına yaptığı katkı açısından ortaya koyduğu özgün baskı eserlerin önem taşıdığı görülmektedir.

THE IMAGES OF TURKISH MYTHOLOGY IN CAN GÖKNİL’S ORIGINAL PRINTMAKING

From the moments myths emerged to the present day, bards, narrators, tablets, wall paintings, sculptures and similar forms have been reshaped. In these formations, myths met new possibilities of expression, so every civilization in every age created its own mythology and made it a part of art. Turkish mythologyhas been reinterpreted with a subjective perspective in the works of many artists with its unique structure. Reaching to the deep roots of Turkish mythology, legends, ancient beliefs, magic, and so on. Can Göknil is one of our artists who reached out to the deep roots of Turkish mythology and reflected the cultural values such as legends, ancient beliefs and spells to his work as a form of expression by using. Original pirintmaking techniques. the images of Turkish Mythology in Can Göknil’s original printmaking were examined in terms of form, content and expression and their reflections on Contemporary Turkish Printmaking were investigated. The research is a descriptive research and sceening method is used. In the research, printed and electronic resources were searched in accordance with the document analysis technique, which is one of the qualitative research methods. As a result of the research, it was seen that the artist created a narrative and symbolic style inspired by Turkish mythological subjects with his own methods and techniques in his original printmaking. The mythical objects in the artist’s works are mostly produced by means of symbols and images and are produced from the original printing techniques by engraving technique. It is seen that the original printmaking that the artist has put forward in terms of his contribution to the introduction of Turkish mythology and the transfer to contemporary interpretations are important.

PDF

___

Bayat, F. (1993). Oğuz Epik Enenesi ve Oğuz Kağan Destanı. Bakü: Azerbaycan Elmler Akademiyası. Bayramoğlu, M. (2013). “20. yüzyıl Türk resim sanatında geleneksel Türk sanat örneklerinin etkisi”. Kalemişi Türk Sanatları Dergisi, 2: 1-40.
cangoknil.com/tr/lens_portfolio/soz-ve-goz-kardesligi/(erişim tarihi: 15.07.2019).
Chadwick, N. K. (1996). “Şaman”. Çev. Ali Abbas Çınar, Gamze Yamaç, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 3: 102-115.
Çoruhlu, Y. (2017). Erken Devir Türk Sanatı (2. Baskı). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
Çoruhlu, Y. (2017). Türk Mitolojisinin Ana Hatları (8. Baskı). İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
Dalkıran, A. (2010). Çağdaş Türk Resminde Şamanist Etkiler. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Dilek, İ. (1996). “Altay Türklerinde çocuğun doğması ve doğum günü kutlamalarına dair bazı inanışlar”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 1: 51-54.
Duvarcı, A. (2005). “Türklerde tabiat üstü varlıklar ve bunlarla ilgili kabuller, inanmalar, uygulamalar”. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 32: 125-144.
Ege Üniversitesi Kağıt ve Kitap Sanatlar Müzesi (2012). Can Göknil. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
Eliade, M. (2005). Dinler Tarihi. Çev. Mustafa Ünal. Konya: Serhat Kitabevi.
Erten, O. (2018). Can Göknil Yaşamı ve Sanatı. (1. Baskı). İstanbul: Bozlu Sanat Yayınları.
Gezgin, D. (2017). Hayvan Mitosları. (3. Baskı). İstanbul: Sel Yayıncılık.
Gezgin, D. (2018). Su Mitosları. (3. Baskı). İstanbul: Sel Yayıncılık
Göknil, C. (2016). Mitolojiden Sanat Notlar Gölgem Renkli mi? (2.Baskı). İstanbul: Can Sanat Yayınları.
Gültepe, N. (2017). Türk Mitolojisi, Yeni Araştırmalar Işığında. İstanbul: Yapı Yayınları; 510, Araştırma İnceleme Dizisi; 117.
Güngör, H. (2002). “Eski Türklerde Din ve Düşünce”. Türkler. Ed. Hasan Celâl Güzel vd. C. 3. İstanbul: Yeni Türkiye Yayınları.
Hekimoğlu, M. (24 Nisan 1994). “Çiçekli Tanrıçalar”. Cumhuriyet Dergi: 422, 9.
İnce, C. (2015). Türk Mitolojisinde Yılan ve Resim Sanatındaki İzdüşümleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Anasanat Dalı Resim Sanat Dalı.
İndirkaş, Z. (1998). “Can Göknil’in Umay Tanrıçaları üzerine ikonografik bir not”, Sanatsal Mozaik, Yıl:3, S: 31, Mayıs 1998, s.71
İndirkaş, Z. (2013). Türk Mitosları ve Anadolu Efsanelerinin İzsürümü. (2. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Karadeniz, . (1986). Giresun Yöresi’nde cin, peri, büyü, cadı’nın inanç ve masallara katılımı”. Türk Folklor Araştırmaları, VII, 80-81.
Kim, H. J. (2004). “Baraba Türklerinin Jestey Möngkö masalındaki mitolojik motifler üzerine”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 28: 43-57.
Korkmaz, E. (2003). Eski Türk İnançları ve Şamanizm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Anahtar Kitaplar Yayınevi.
Küçük, S. (2010). Eski Türk kültüründe renk kavramı”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 54: 185-210.
Ögel, B. (1998). Türk Mitolojisi. C. I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Özgür, S.(2006). Şamanizm ve Can Göknil Yapıtlarındaki İzdüşümleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
Öztürk, N. (2013). 1950 Sonrası Türk Resminde Masalsı Anlatım. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Resim Anabilim Dalı Resim Bilim Dalı.
Turan, G. (1996). Can Göknil, Orta Asya’dan Anadolu’ya Yaratılış Efsaneleri. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat.
Rosenberg, D. (1998). Dünya Mitolojisi, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Roux, J. P. (2017). Eski Türk Mitolojisi (3. Baskı). Çev: Musa Yaşar Sağlam. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
Şayhan, F. (2018). “Altay Türklerinin inanmalarındaki su kültünün mitsel okuması”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 87: 83-100.
Taner, N. (1983). “Halk inanmalarında cin ve cin tutma”. Türk Folkloru, IV, 43.
Tökel, D. A.(2001). “Sanat ve edebiyatın kaynağı olarak mitler”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 16: 59-81.
Uslu, B. (2017). Türk Mitolojisi. İstanbul: Kamer Yayınları.
Yayan, G. ve Sivri, O. (2017). “Mitolojik unsurların günümüz sanatçılarından Can Göknil’in çalışmalarına yansımaları”. Sobider, Sosyal Bilimler Dergisi, 4, 10: 653-672.
Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Zaripova Ç. (2007). “Tatar Türklerinde mitolojik varlıklarla ilgili mitler ve inanışlar (iyeler ve yaratıklar)”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 43: 1-32.