DİL(BİLİMİ) VE FELSEFE

Bu makalede, varlık, düşünce, dil, yazı, kültür ve uygarlık bağlantısında, felsefe ile edebiyat ilişkisi incelenmiş ve birbirlerine verdikleri yönlere bakılmıştır. Bilhassa yirminci yüzyılda dilbilim üzerine yapılan tartışmalar dilin imkânı ve içeriği üzerineyken daha sonraları alan genişleyerek felsefe ve dil gibi faktörleri de işin içine girmiştir. Felsefe ve dil temasının özünü, dilin mantık çerçevesindeki oluşumu teşkil etmektedir. Bu sebeple, çalışmada adı geçen dilcilerin fikirleri nasıl ustalıkla harmanlayıp; dil, kuram ve gerçeklik üzerine çok yönlü bir tartışmaya olanak sağladığı da incelenmektedir. Dil ve bilinç problemini, dil ve düşünce problemi içinde öğrenen bakış, dilbilimi geleneğinde daha yaygındır. Hâlbuki dil ve düşünce, dil ve bilincin araştırma alanıdır. Bunun nedeni dilbiliminin mantıksal gramer akımlarının, aynı zamanda kartezyen, rasyonel felsefi akımlarının etkisi altında kalmasıdır. Dil ve zeka, dil ve akıl, mantık ve dil gibi problemlerin de dil ve düşünce kapsamında araştırılması göreceli olarak kabul edilebilir. Kelime ve kavram, cümle (söylem) ve önerme (hüküm) gibi problemlerin de bu kapsamda öğrenilmesigeleneksel ve çağdaş ekoller, yöntemler bakımından önemli sonuçlara ulaşmıştır. Bizim amacımız felsefe- dil kurmacası yapmak değil, dilin ayrı ayrı kanunlarına, kurallarına, ögelerine, ilkelerine yaklaşmak, dili felsefi kategoriler açısından araştırmaktır. Dilde her olay yapı, işlev, olgu, eylem, süreç, sistem, felsefi açıya ve araştırmaya muhtaçtır. Belagat, kelam, mantık tarihi, eski Yunan felsefesinden sonra İslam dünyasında fikir açısı ve derinlik bakımından ciddi araştırma ve idrak boyutlarına ulaşmıştır. Biz "Dilbilimi ve Din" yazımızda bu konu üzerinde daha geniş şekilde durmaya çalışacağız. Kaçınılmaz olan ayrı ayrı notlar, genel bakış açısını belirlemek için verilmiştir. Felsefe ve dil (1), dil ve felsefe (2), felsefe ve dilbilimi (3), dilbilimi ve felsefe (4) karşılaştırması farklı açıları ortaya koymaktadır. Bunlardan bir ve dördüncü şıkları felsefe için, iki ve dördüncü şıkları dil (veya dilbilim) için önemlidir. Felsefe açısından dil (veya dilbilim) açısı Aristo için de, Kant için de, Hegel için de, Wittgenstein için de araştırmanın bütünü için önemlidir. Birçok makamda dil- metadil anlamı, genel iletişim arası işlevindedir. Humboldt'un, Saussure'un, Hjelmislev'in, Bakhtin'in,Lotman'ın, Chomsky'in... araştırmalarında felsefei kategoriler, dil açısından, dilbilimi incelemeleri bakımından değer taşımaktadır. İnsan fikirlerini konuşmadan, uzak mesafeden okuyabilen psikolojik deneyimlerin dil ve düşünce konseptinde açtığı ve gelecek zamanlarda da açabileceği sırlar ortaya çıktıkça dil ve düşünce sorunu üzerindeki sislerin kalkabileceğini düşünmekteyiz. 1960- 1980'li yıllarda N. Chomsky ve onun devamcıları oldukça popülerdi. Matematik yöntemlerinin kullanılması, yeni kavramların getirilmesi, üretici- dönüşümsel dilbilimi, dil mimarisi, zeka ve dil modelleri, dolaylı ve dolaysız kurucular... eleştirel sistem kurması onun başında durduğu akımı popüler hale getirmiştir. Bu yeni dilbilgisi örneğinin aşamaları zaman zaman dil ve düşünce, zeka ve bilinç sorununa yeni bakışı da gündeme getirmiştir. Chomsky'in "Sentaktik Yapı" (1957) kitabı, dilbiliminde devrim sayılır. Bu kitap dönüşümlü dilbilimin metodunun temelidir. Bu araştırmaların bakış açılarının kesişme alanı, ortak sahası yok değildir. Gerçekleştirilmiş araştırmaların ana hatlarının çok az bir kısmına dikkat ederken fazlasıyla araştırılmış meselelere değil, üzerinde durulması gereken hususlar üzerinde durmaya çalıştık. Ve elbette bizim amacımız dil, dilbilimi problemlerini açıklığa kavuşturmaktır. Çalışmamızda bahsettiğimiz isimler arasında Ferdinand de Saussure, L. Wittgenstein, Noam Chomsky, Y. Lotman, L. Hjelmislev, J. Vendriyes,, M. Foucault gibi isimler de yer almaktadır. AMAÇ: Bu araştırmanın amacı, dilin sistemi ve dilin yapısını; dilin birim ve kategorilerini, felsefi algı ve felsefi kanun kategorileri açısından karşılaştırmak ve felsefeden dile değil, dilden felsefeye uzanan bir bakış açısını yöntemsel bir şekilde ortaya koymaktır. YÖNTEM: Bu makalede karmaşık (kompleks) felsefi ve fizyolojik yöntem temel alınmış, betimleme, karşılaştırma ve yapısal yöntemler bu kapsamda yeri geldikçe görsel ve şematik bir yöntem aracı olarak kullanılmıştır. BULGU: Ferdinand de Saussure'nin ikilemlerini temel alarak dilbilim ve felsefe ikileminde dil ve düşünce, dil ve bilinç konularına yeni bir bakış açısı ve görsel anlatım arayışında bulunulmuştur. Bu ilişkilere yeni yorum getirilmesine çalışılmıştır. Şunu da kesinlikle unutulmamalıyız ki, dilbilim bulguları dünya üzerinde konuşulmakta olan ya da geçmişte konuşulmuş olan diller hususunda da bizleri aydınlatan ve dilin oluşum ve gelişim sürecine dair bilgilerimizi de derinleştiren bir yapı olduğundan, dilbilim, insana dairlik için de oldukça önemli bir yere sahiptir.

LINGUISTICS AND PHILOSOPHY

In this article, the relationship between philosophy and language has been examined from the points of view of existence, thought, language, writings of philosophy, culture and civilization. The debates on linguistics that began in the early the twentieth century firstly only nature of language but afterwards they included attributes philosophie language by extending the coverage the area. Philosophy and essence of the theme of language constitutes the formation of the logic framework of language. Therefore, this study explores how said operation of linguists compelling voices through which a multifaceted debate on the notions of language, theory and truth is rendered possible. The problem of language and consciousness, language and gaze out over the idea that the problem is more widespread tradition in linguistics. Whereas the language and thought, language and consciousness is a field of research. The reason is that the logical flow of grammar linguistics, also rectangular, is not under the influence of rational philosophical. Language and intelligence, language and mind, to investigate the scope of the language and thoughts of problems, such as logic and language can be considered relative. Words and concepts, sentences (discourse) and propositions (rules), such as problems in learning in this context both traditional and modern schools, important methods conclusions reached. Our philosophylanguage contrivance do not separate language laws, rules, principles, approach, language elements, in terms of the philosophical categories to investigate. Structure, function, each event phenomenon multilingual, action, process, system, is in need of research and philosophical angle. Eloquence, theology, logic, history, ancient Greek philosophy the idea in the Islamic world after the angle and depth in terms of serious research and cognitive dimensions. We "Linguistics and religion" article on this subject, we're going to try a broader way. The inevitable individually to determine the angle of the notes given in the overview. Philosophy and language (1), language and philosophy (2), philosophy and Linguistics (3), Linguistics and philosophy (4) comparison reveals the different angles. One of these, and the fourth for two and fourth philosophy distractors distractors language (or linguistics). In terms of the philosophy of language (or linguistic) angle for Aristotle, Kant, Hegel, and Wittgenstein, for which research is important to the whole. Many Office language-meta language is a cross-function in the general meaning of communication. Humboldt, Saussure's, Hjelmislev's, Bakhtin's, Lotman, Chomsky's ... research felsefei categories, in terms of language, Linguistics Studies in terms of value. This research area at the intersection of the common point of view of course is not destroyed. People's opinions can be read from a distance, without talking to the psychological experience of language and thought in the concept and future can open secrets arise in language and thought, we believe that might of mist over the issue. 1960-1980s n. Chomsky and his devamcıları were very popular. The use of mathematical methods, the introduction of new concepts, manufacturertransformational Linguistics, language architecture, intelligence and language models, indirect and direct constructors ... who makes a critical system has become popular at the beginning of her stops flow. This new grammar instance of stages from time to time, language and thought, and new look to the problem of intelligence and consciousness. Chomsky's "which is pre-eminent structure" (1957), the revolution in Linguistics. This book is the basis of the method of rotating linguistics. The main lines of research performed very little interested in the issue, while a part is not overly researched, tried on the need to focus on issues. And of course, our goal is to clarify the problems of language, linguistics. We work in are among the other names Ferdinand de Saussure, L. Wittgenstein, Noam Chomsky, Y. Lotman, L. Hjelmislev, J. Vendriyes,, M. Foucault located. PURPOSE: The purpose of this research, the language system and language structure; the unit of the language and the law, philosophical categories of perception and philosophical categories not wish to compare and in terms of philosophy, philosophy of language, a point of view is to put out a methodical way. METHODS: In this article complex (complex) were fundamental philosophical and physiological methods, description, comparison and structural methods in this context as they arrive the place was used as a method of visual and schematic tool. FINDINGS: Ferdinand de Saussure in Linguistics and philosophy based on the dilemma of the dilemma of language and thought, language, and consciousness issues in seeking a new perspective and made visual narration. I tried to comment on these new relationships. We would like to remind the audience of the fact that since the findings of linguistics have deepened our insight about the language spoken all around the world and about the language acquisition processes it has an exclusive place among other human activities.

___

  • ALTINÖRS, Atakan (2000). Dil Felsefesi Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 2000
  • ANDREY, D. "Chomsky ve Chomskycilik" Dilbiliminde Yaybancı Akımların Felsefi Temelleri, (Rusça), Moskova.
  • BAHTİN, M. (2005). Dostoyevsky Poetikasının Problemleri, (Azerbaycan Türkçesinde), Bakü 2005.
  • BARTHES, R. (1996, 1979). Göstergebilimsel Serüven, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1993; Göstergeler İmparatorluğu, YKY, 1996; Göstergebilim İlkeleri, Kültür Bakanlığı, Ankara 1979.
  • CHOMSKY, Noam (2014). Dil ve Zihin, Bilgesu Yayıncılık, Ankara 2014.
  • CHOMSKY, Noam (2014). Dilin Mimarisi, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul 2014.
  • CORNFORTH, M. (2009). Pozitivizme ve Pragmatizme Karşı Felsefeyi Savunmak, Evrensel Basım, İstanbul 2009.
  • ÇERNOV, I. A. (1976). Edebiyat Bilimi Kuramı Dersleri (Rusça), Tartu 1976.
  • ÇEŞNOKOV, P. V. (1977). Yeni Humboldtçuluk, "Dilbiliminde Yalancı Eylemlerin Felsefi Temeli" (Rusça), Moskova, 1977.
  • DEMİRCİ, Kerim (2014). Türkoloji İçin Dilbilim, Anı Yayınları, Ankara 2014.
  • ECO, Umberto (1998). Açık Yapı, Rusça, Moskova 1998.
  • ELLUL, Jacques (1998). Sözün Düşüşü, Paradigma Yayınları, İstanbul 1998.
  • GRUNBERG, Teo (2005). Felsefe ve Felsefi Mantık Yazıları, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
  • HAKEN, G. (1980). Sinerjetik (Rusça), Moskova 1980;
  • HUMBOLDT, V. (2004). Beşer Dilleri Yapısının Muhtelifliği ve İnsanlığın Manevi Gelişimine Etkileri Üzerine (Azerbaycan Türkçesi), Bakü, 2004.
  • IVANOV, I. (1978). Tek ve Çit Göstergeler Sisteminde Beynin Asimetrisi (Rusça), Moskova 1978.
  • JACOBSON, R. (1985). Seçilmiş Eserleri, Rusça, Moskova 1985.
  • KERİMOĞLU, Caner (2014). Genel Dilbilimine Giriş, Pagem Yayınları, Ankara 2014.
  • KOERNER, E. F. K. (1973). F. de Saussure, Origin and Development of His Linguistic Thought in Western Studies of Language. Braunsahweig, 1973.
  • KOSERİN, E. (2006). Genel Dilbilimine Giriş, (Azerbaycan Türkçesinde), Bakü 2006.
  • LOTMAN, M. (1960). Edebi Metnin Yapısı, (Rusça), Moskova 1960.
  • MANHEİM, K. (1994). Çağımızın Teşhisi, (Rusça), Moskova 1994.
  • ÖZDEMİR, Muhammet. "Farabi ve İbni Sina'da Felsefe Tarihi Kurgusu ve İslam'da Felsefenin Konumu", International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/4 Spring 2014, p. 901-926.
  • RADÇENKO, O. (2006). Dünya Kurgulaması Olarak Dil (Yeni Humboldtçuluğun Lengüa- felsefesi Konsepti), (Rusça), Moskova 2006.
  • RİFAT, M. ve S. (1998). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları, 1- 2. Ciltler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1998.
  • SEARLE, John R. (2000). Söz Edimleri, Bir Dil Felsefesi Denemesi, Bilgesu Yayıncılık, Ankara 2000.
  • SENİK, R. N. (1998). Dilin Felsefi Algılanması Problemleri, "Unical" Bilimsel Dergi, N. 1, Cilt: 2, Bakü 2015 s. 195- 200.
  • SLYUSAREVA, N. A. (1975). F. de Saussure Çağdaş Lengüistik Işığında (Rusça), Moskova, 1975.
  • SOROKİN, P. A. (1994). İnsan- Medeniyet- Toplum, (Rusça), Moskova 1994.
  • TAŞDELEN, Vefa (2013). "Felsefe Kültürü ve Sözlü Geleneğin İmkanı", Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/12 Fall 2013, p. 1283-1296.
  • TRUBETSKOY, D. İ (2004). Sinerjetiğe Giriş, Kaos ve Yapı (Rusça), Kiev 2004. TÜRKMEN, Gülşah Namlı (2013). "Heidegger: Fenomonolojik Bir Problem Olarak Dil", Düşünme Dergisi, Sayı: 4, Aralık 2013, s. 1- 12.
  • VENDRİYES, J. (1968). Dil ve Düşünce, TDK, İstanbul 1968.
  • WEI, Zhang "Ortak Bir Dile Doğru Yolda Olmak mı?" Heidegger'in Bir Ziyaretçi İle Diyaloğu,Uludağ Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, Sayı: 21, Güz 2013, s. 160- 168.
  • WILSON, Edward (1999). Doğanın Gizli Bahçesi, Say Yayınları, Ankara 1999.
  • WITTGENSTEIN, L. (2003). Felsefi Araştırmalar, "Diller Dünyanın İmgesi Olarak" (Rusça), Moskova 2003.
  • WITTGENSTEIN, L. (2003). Felsefi Araştırmalar, Rusça, St. Petersburg 2003.
  • ZARİÇ, Mahfuz (2014). "Göstergebilim ve Yapıbozumdan Potmodernist Yapısal Eleştiriye", Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/12 Fall 2014, p. 751-767.